روزه‌ آب به معنای اجتناب از غذا‌خوردن و مصرف آب در طول مدتی ‌کوتاه است.

به گزارش وری‌ول هلت، این نوع روزه‌داری از دیرباز مطرح بوده است و در حال حاضر به دلیل ادعاهایی مبنی بر کاهش سریع وزن و نیز کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها، محبوبیت بیشتری یافته است.

با این حال، توجه به این نکته بسیار ضروری است که روزه آب می‌تواند عوارض جانبی مضر متعددی نیز داشته باشد و برای همه مناسب نیست.

روزه آب چیست؟

این روزه در واقع خودداری از خوردن غذا است و فرد روزه‌دار به صورت منظم آب می‌نوشد.

هر بار روزه‌ معمولا بین ۲۴ ساعت تا سه روز یا بیشتر، طول می‌کشد و با هدف کاهش وزن یا بهبود سلامت کلی فرد آغاز می‌شود.

هرچند ادعاهایی مبنی بر فواید این روش روزه‌داری مطرح می‌شود، هنوز به تحقیقات زیادی در این زمینه نیاز است و مشورت با پزشک و متخصص ضرورت دارد.

روزه آب چگونه انجام می‌شود؟

از آنجا که در این‌باره هنوز تحقیقاتی انجام می‌شود، دستورالعمل‌های مربوط به چگونگی آن تا حدی مبهم است. در مجموع، روزه‌ آب را می‌توان به دو مرحله تقسیم کرد: دوران روزه‌داری‌ و دوران پس از آن.

دوران روزه‌داری یک تا سه روز است.

با شروع این دوران، فرد روزه‌دار دیگر غذا صرف نمی‌کند و نوشیدن آب به صورت منظم در طول روز آغاز می‌شود. برخی تحقیقات توصیه می‌‌کنند که هر زمان که می‌خواهید، آب بنوشید، برخی دیگر مقدار آبی را که روزه‌دار باید بنوشد، دقیق‌تر توضیح می‌دهند.

برای مثال، یک کارآزمایی تحقیقاتی نوشیدن دست‌کم ۴۰ اونس آب در روز را در روزهای روزه‌داری پیشنهاد می‌کند. بسته به راهنمایی متخصص مراقبت‌های بهداشتی و سلامتی، این مرحله یک تا سه روز طول می‌کشد.

استراحت دادن به بدن در این مدت بسیار اهمیت دارد. روزه‌دار باید از ورزش‌های شدید اجتناب ‌‌کند. همچنین، روزه‌ آب باید در روزهایی برنامه‌ریزی شود که روزه‌دار وظایف سخت شغلی ندارد. افزون بر این، سیگار هم نباید کشید، زیرا می‌تواند با هر یک از مزایایی که ادعا می‌شود این نوع روزه دارد، مغایر باشد.

طول دوران روزه آب

روزه‌ آب معمولا یک تا سه روز طول می‌کشد، اما برخی گزارش‌های آنلاین حاکی از روزه‌های هفت روزه یا بیشتر است. روزه آب طولانی‌تر، خطرناک است و نباید بدون نظارت دقیق پزشکی انجام شود.

دوران پس از روزه‌داری

پس از تمام شدن دوران روزه آب، مرحله پس از روزه‌داری آغاز می‌شود. در این دوره، می‌توان به آرامی وعده‌های غذایی کوچک را دوباره به رژیم غذایی روزانه‌ وارد کرد. بنا به برخی توصیه‌‌ها، این دوره بهتر است با رژیم غذایی مدیترانه‌ای شروع شود که سرشار از مواد مغذی است و مواد فراوری‌شده کمی دارد.

افزون بر این، برنامه غذایی سه‌وعده‌‌ای شامل صبحانه، ناهار، شام و دو میان‌وعده - معمولا برای حفظ نظم صرف غذا - پیشنهاد می‌شود.

آب‌رسانی به بدن در دوران پس از روزه‌داری بسیار مهم است، و گاه صرف بیش از ۶۰ اونس، یعنی ۱.۸ لیتر، آب توصیه می‌شود.

فواید روزه آب برای سلامتی چیست؟

درباره فواید این گونه روزه‌داری هنوز تحقیقات زیادی در حال انجام ‌است و هرگونه مزیت احتمالی آن، هنوز صرفا نظری و فرضی تلقی می‌شود. این مزیت‌ها عبارتند از:

اتوفاژی یا خودخواری را تقویت می‌کند

اتوفاژی زمانی رخ می‌دهد که بدن بخش‌های آسیب‌دیده سلول‌های خود را بازیافت و بازسازی‌ می‌کند. این فرایند مهم به سلول‌ها کمک می‌کند تا در برابر فشارهای وارده بر بدن مقاومت، و عوامل بیماری‌زای مهاجم را دفع کنند.

تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که روند اتوفاژی در افراد روزه‌‌دار تسریع می‌شود. این مزیت بالقوه در بسیاری از نواحی بدن، از جمله قلب، کبد، کلیه، ماهیچه‌ها و عصب‌ها مشاهده شده است.

ممکن است به تنظیم فشارخون کمک کند

یکی دیگر از مزایای احتمالی روزه آب کوتاه‌مدت، کاهش فشارخون است. پژوهش محدودی در ۲۰۲۲ روی ۴۸ فرد مبتلا به اضافه‌وزن یا چاقی، نشان‌دهنده کاهش چشمگیر بالینی فشارخون سیستولیک و دیاستولیک، پس از ۱۰ روز روزه‌ آب و سپس پنج روز صرف غذا، بود.

ممکن است حساسیت به انسولین و لپتین را بهبود بخشد

بررسی دیگری در این زمینه نشان می‌دهد که روزه آب برای سه روز یا بیشتر، موجب کاهش ۳۰ درصدی سطح انسولین در بدن می‌شود.

پژوهشی درباره روزه‌ آب در حیوانات نیز نشان می‌دهد که این امر می‌تواند سطح لپتین را کاهش ‌دهد. لپتین هورمونی است که باعث پرخوری و ذخیره چربی می‌شود.

ممکن است خطر ابتلا به چندین بیماری مزمن را کاهش دهد

به نظر می‌رسد که روزه آب، سطح کلی التهاب را در بدن کاهش می‌دهد و عملکرد سیستم ایمنی بدن روزه‌دار را تقویت می‌کند.

در نتیجه، این فرضیه مطرح است که افرادی که روزه آب می‌گیرند، ممکن است کمتر به بیماری‌هایی مانند بیماری قند، بیماری قلبی و عروقی، فشارخون و آرتریت روماتوئید مبتلا شوند. البته باید دانست که تحقیقات بیشتری درباره این فرضیات باید انجام شود.

خطرات روزه آب چیست؟

هرچند روزه آب ممکن است کار مفید و سالمی به نظر برسد، بهتر است قبل از شروع حتما با متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت شود. خطرات احتمالی روزه آب را می‌توان چنین برشمرد:

ممکن است کاهش وزن اشتباهی در پی داشته باشد

بسیاری از پزشکان گمان می‌برند که کاهش وزن ناشی از روزه آب، تا حدی از تجزیه توده عضلانی بدن افراد روزه‌دار (سارکوپنی) ناشی می‌شود.

با این حال، برخی پژوهش‌‌های اخیر این فرضیه را زیر سوال می‌برد. چندین آزمایش بالینی بر روزه آب، نشان می‌دهد که این کار ممکن است در واقع ذخایر چربی اضافی بدن را کاهش دهد و در عین حال، توده عضلانی بدون چربی را حفظ کند. البته برای تایید این نتیجه‌گیری نیز تحقیقات بیشتری لازم است.

ممکن است بدن فرد روزه‌دار دچار کم‌آبی شود

شاید غیرمنطقی به نظر برسد که پرهیز از غذا خوردن و نوشیدن صرفا آب، ممکن است بدن روزه‌دار را دچار کم‌آبی ‌کند. اما باید دانست که بیشتر آب بدن از غذایی که می‌خوریم به دست ‌می‌آید. انحراف از رژیم غذایی عادی، سطح آب داخلی بدن را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.

ممکن است برخی شرایط را بدتر کند

روزه آب باعث افزایش سطح اسید اوریک در بدن یا هایپراوریسمی می‌شود. در نتیجه، عوارض افرادی که سابقه نقرس دارند، عود می‌کند.

افزون بر این، افزایش سطح اسید اوریک فشار بیشتری بر کلیه‌ها وارد می‌کند. به همین دلیل، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی از روزه آب منع می‌شوند.

چه کسانی باید از روزه آب پرهیز کنند؟

چنانکه پیش‌تر گفته شد، برای شروع این روزه‌داری باید با متخصص بهداشت یا پزشک مشورت کرد.

روزه آب برای افراد مبتلا به بیماری‌ کلیوی، نقرس، اختلال اشتها،‌ فقدان تعادل الکترولیت یا افت فشارخون ارتواستاتیک مضر است. همچنین، زنانی که در دوران بارداری و شیردهی به‌سر می‌برند، باید از روزه آب اجتناب کنند.