به گزارش لایو ساینس (Live Science)، در گامی به سوی افزایش دسترسی به اندام‌های اهدایی، تیمی از دانشمندان با موفقیت یک کلیه را از گروه خونی «آ» (A) را به گروه خونی «او» (O) تبدیل کردند و سپس آن را به یک فرد دچار مرگ مغزی پیوند زدند.

این کلیه که با تغییر در گروه‌ خونی‌ آن به یک عضو قابل‌پیوند به همه بدن‌ها با گروه‌های خونی مختلف تبدیل شده بود، قبل از نشان دادن علائم رد پیوند، به مدت دو روز به‌خوبی کار کرد. با پیشرفت فناوری، این روش می‌تواند راه را برای کوتاه کردن دوره‌های انتظار در فهرست‌ اهدای عضو هموار کند.

محققان در مطالعه‌ای که در مجله طبیعت/ مهندسی زیست‌پزشکی (Nature Biomedical Engineering) منتشر شد، جزئیات انتقال موفقیت‌آمیز کلیه از یک اهداکننده گروه خونی آ به یک عضو گروه خونی او را با استفاده از آنزیم‌ها، پروتئین‌هایی که واکنش‌های شیمیایی را در بدن کنترل می‌کنند، شرح دادند.

پیوند کلیه از دهه ۱۹۵۰ به عنوان درمانی برای بیماران کلیوی مطرح بوده، با این حال، این دست جراحی‌ها، مانند تمام پیوند عضوها، تا حدودی به دلیل نیاز به تطابق گروه خونی اهداکننده با گیرنده و همچنین لزوم یافتن عضوی پیوندی با اندازه متناسب و نزدیکی جغرافیایی برای پیوند در زمان مناسب، محدود شده است.

انسان‌ها چهار گروه خونی اصلی دارند: آ (مثبت و منفی)، ب (مثبت و منفی)، آ ب (مثبت و منفی) و او (مثبت و منفی). سیستم ایمنی فردی که یک گروه خونی مشخص دارد، می‌تواند به دیگر گروه‌های خونی واکنش نشان دهد. به عنوان مثال، یک داوطلب پیوند عضو با گروه خونی او فقط می‌تواند از اهداکننده گروه خونی او کلیه دریافت کند، اما فردی با گروه خونی آ، ب یا آ ب می‌تواند از گروه خونی او نیز کلیه بگیرد.

دلیل این امر این است که هر گروه خونی به دلیل مواد محرک سیستم ایمنی خاص خود به نام آنتی‌ژن شناخته می‌شود. خون نوع او فاقد این آنتی‌ژن‌ها است، بنابراین می‌توان آن را به هر کسی داد، در حالی که سایر گروه‌های خونی، سیستم ایمنی فرد با گروه خونی او را تحریک می‌کنند.

درمان مبتنی بر آنزیم

در اواخر دهه ۱۹۸۰، دانشمندان برای پیوند اندام‌های ناسازگار با گروه‌ خونی به گیرندگانی که به آن‌ها نیاز دارند، روشی را توسعه دادند. البته این فرایند پرزحمت است و چندین روز طول می‌کشد. سپس، در سال ۲۰۲۲، محققان یک شیوه درمانی مبتنی بر آنزیم را پیشنهاد کردند.

استفن ویترز، استاد بازنشسته بیوشیمی در دانشگاه بریتیش کلمبیا و یکی از نویسندگان این مطالعه، به همراه همکارانش از یک کلیه نوع آ که برای پیوند نامناسب تشخیص داده شده بود، استفاده کردند و با تزریق مایع مخصوص به کلیه، که حدود دو ساعت طول کشید، آن را به کلیه نوع او تبدیل کردند.

ویترز توضیح داد: «دستگاه‌های پرفیوژن و محلول‌های حفظ عضو معمولا برای حفظ اندام‌ها در شرایط مناسب در فاصله زمانی میان اهدا (برداشتن عضو از بدن اصلی) و پیوند به داوطلب استفاده می‌شوند.» برای تبدیل عضو، محققان آنزیم‌های خاصی را به مایع پرفیوژن وارد کردند تا آنتی‌ژن‌های گروه خونی را که می‌توانند باعث پس زدن عضو شوند، حذف کنند.

ویترز افزود: «به این ترتیب، اندام‌ پیوندی دیگر با آنتی‌بادی‌های ضد آ در جریان خون گیرنده، شناسایی و هدف قرار گرفته نمی‌شود.» او تاکید کرد که این روش آنتی‌ژن‌های مشکل‌ساز را به‌طور دائمی از بین نمی‌برد، اما می‌تواند واکنش ایمنی شدید بدن را موقتا مهار کند یا کاهش دهد.

تیم تحقیقاتی برای تعیین اینکه آیا کلیه در انسان پس از رد فوری پیوند، زنده می‌ماند یا خیر، به سراغ یک گیرنده مرگ مغزی‌شده رفت که خانواده‌اش با این مطالعه موافقت کرده بودند. تیم تحقیقاتی یک کلیه تغییرداده شده با این روش را که سطح بالایی از آنتی‌بادی‌های ضد آ داشت، به گیرنده پیوند زدند.

در یک پیوند معمولی، به گیرنده قبل و بعد از پیوند، داروهایی داده می‌شود تا از رد پیوند «فوق حاد» که به سرعت رخ می‌دهد، جلوگیری شود. با این حال، تیم تحقیقاتی می‌خواست آزمایش کند که آیا بدن میزبان بدون دریافت این داروها، کلیه تغییر‌داده‌شده را می‌پذیرد یا خیر.

محققان دریافتند این کلیه که گروه خونی‌ آن به شیوه آنزیمی تغییر داده شد، به مدت دو روز پس از پیوند به‌خوبی عمل کرد و هیچ نشانه‌ای از رد پیوند وجود نداشت و واکنش‌های ایمنی به کلیه جدید در روز سوم، روزی که کلیه شروع به تولید آنتی‌ژن‌های آ جدید کرد، ظاهر شد.

سرکوب سیستم ایمنی پیشرفته

به گفته ویترز، «در یک پیوند بالینی واقعی، برای کاهش رد اولیه ناشی از آنتی‌بادی از جمله افزایش سرکوب سیستم ایمنی می‌توان اقدام‌های متعددی انجام داد.» اگر این رویکردها که مراقبت‌های استاندارد در هر پیوند عضوند، در مورد این کلیه‌ها با گروه خونی دستکاری‌شده نیز استفاده شوند، ممکن است تحمل پیوند در طولانی‌مدت را هم ممکن کنند.

محققان در این مطالعه نوشتند که تغییر از یک گروه خونی به گروه خونی دیگر برای افزایش شانس بیماران دریافت‌کننده عضو از اهداکنندگان مهم است. این امر به‌ویژه برای «نامزدهای با گروه خونی او که بیش از ۵۰ درصد از فهرست انتظار را تشکیل می‌دهند و معمولا دو تا چهار سال بیشتر از سایر گروه‌های خونی منتظر می‌مانند»، اهمیت دارد.