در سال‌های اخیر، با گسترش اپلیکیشن‌های اسکن مواد غذایی و رشد روزافزون فعالیت چهره‌های تاثیرگذار حوزه سلامت در شبکه‌های اجتماعی، رفتار مصرف‌کنندگان در خرید خوراکی‌ها هم به میزان قابل‌توجهی تغییر کرده شده است، به طوری که گزارشی جدید نشان می‌دهد ۸۴ درصد خریداران اکنون اقلام مصرفی خود را تحت‌تاثیر توصیه‌های تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی، انتخاب می‌کنند.

به‌ گزارش یاهولایف، بتانی اسکریک، مشاور آداب معاشرت و بنیان‌گذار شرکت «چارمینگ دیپلمات»‌ (Charming Diplomat)، از جمله از مصرف‌کنندگانی‌ است که نگاهش به خرید مواد غذایی پس از بارداری تغییر کرد و تصمیم گرفت با بررسی مواد تشکیل‌دهنده‌ غذاهایی که مصرف می‌کند، آگاهانه‌تر انتخاب کند. به همین منظور او استفاده از «یوکا»‌ (‌Yuka) را شروع کرد؛ یک اپلیکیشن موبایلی با ۵۵ میلیون کاربر برای اسکن مواد غذایی و لوازم آرایشی که کیفیت تغذیه‌ای و ایمنی محصولات را ارزیابی می‌کند.

اکنون او با واقعیت‌های تغذیه‌ای پشت بسیاری از غذاهای فوق فراوری‌شده‌ای که قبلا می‌خرید، مثل نودل‌های ‌آماده، کیک‌های بسته‌بندی و تنقلاتی که برای کودکان تبلیغ می‌شوند، روبرو شده است و می‌گوید دیگر نمی‌تواند با خیال آسوده آن‌ها را بخرد و این اپلیکیشن زندگی و سلامتی او را تغییر داده، هرچند مبلغ فیش خرید‌هایش را هم بالا برده است.

آمرا بگانویچ، موسس نشان تجاری «کالرفول ساکس»‌ (Colorful Socks) نیز می‌گوید از زمانی که به استفاده از اپلیکیشن «تینک درتی»‌ (Think Dirty) روی آورد، هزینه‌هایش «کمی بیشتر» شده است. این اپلیکیشن به کاربران کمک می‌کند مواد سمی بالقوه در محصولات خانگی، آرایشی و بهداشتی را شناسایی کنند. البته او معتقد است که این افزایش هزینه در واقع سرمایه‌گذاری‌ بلندمدت روی  سلامتی و کیفیت زندگی‌اش است.

اپلیکیشن‌ها و چهره‌های تاثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی در حال تغییر دادن سبد خرید مردم‌اند

با تمرکز اپلیکیشن‌ها، شبکه‌های اجتماعی و چهره‌‌های اثرگذار حوزه سلامتی بر ایمنی مواد غذایی و سلامتی، مردم در حال تغییر شیوه‌ تغذیه و خریدهایشان‌اند، حتی اگر این تغییر مستلزم هزینه‌ بیشتر باشد. یک نظرسنجی جهانی در سال ۲۰۲۴ نشان داد که با وجود افزایش تورم و هزینه‌های زندگی، برخی مصرف‌کنندگان حاضرند برای محصولاتی که به‌ روش‌های پایدار (دوستدار محیط‌ زیست) تولید یا تامین می‌شوند، ۱۰ درصد بیشتر هزینه کنند.

یک گزارش اخیر از اینمار اینتلیجنس (Inmar Intelligence) هم نشان داد ۸۴ درصد شرکت‌کنندگان بر اساس توصیه چهره‌‌های تاثیرگذار خرید کرده‌اند و اعتماد ۷۳ درصد آن‌ها به چهره‌‌های تاثیرگذار مساوی یا بیشتر از تبلیغات سنتی مارک‌ها است.

با این حال، پدیده‌ای به نام «سفیدنمایی تغذیه‌ای» (Nutriwashing) ممکن است در کاهش اعتماد مصرف‌کننده نقش داشته باشد. این اصطلاح به یک راهبرد بازاریابی رایج اشاره دارد که در آن شرکت‌های غذایی از برچسب‌هایی با واژه‌های فریبنده‌ مانند «کم‌کربوهیدرات»، «طبیعی»، «پُرپروتئین»، «۱۰۰ درصد طبیعی» یا «فاقد شکر افزوده» استفاده می‌کنند تا محصولاتشان را سالم‌تر از آنچه هستند، جلوه دهند. در حالی که بسیاری از این محصولات فوق‌فراوری‌شده‌اند و مصرف زیاد آن‌ها با خطراتی جدی مانند بیماری قلبی، دیابت، چاقی و سرطان مرتبط است. حتی برخی شرکت‌های بزرگ هم به دلیل استفاده نادرست از این برچسب‌‌ها تحت پیگرد قانونی قرار گرفته‌اند.

اپلیکیشن‌های تغذیه‌ای و چهره‌های تاثیرگذار همیشه بی‌طرف یا مبتنی بر علم نیستند

پژوهشگران طی یک مطالعه در سال ۲۰۲۵ که در مجله تحقیقات کسب‌وکار (Journal of Business Research) منتشر شد، بررسی کردند که اپلیکیشن‌های اسکن مواد غذایی چگونه بر رفتار خرید مصرف‌کنندگان تاثیر گذاشته‌اند و به این نتیجه رسیدند که این اپلیکیشن‌های تعادلی جدیدی از قدرت میان مصرف‌کنندگان، شرکت‌ها و دولت ایجاد می‌کنند.

راهنمایی‌ها برای محصولات «سالم‌تر» هم می‌توانند حاوی اطلاعات نادرست یا حتی فریبنده باشند. اپلیکیشن‌ها و چهره‌های تاثیرگذار می‌توانند به انتخاب بهتر مصرف‌کنندگان کمک کنند، اما این احتمال هم وجود دارد که آن‌ها را گمراه کنند یا مسائل پیچیده را بیش از حد ساده‌سازی کنند؛ به‌ویژه وقتی الگوریتم‌ها و روندهای شبکه‌های اجتماعی به ترس یا خشم بیشتر از واقعیت، واکنش مثبت یا پاداش می‌دهند.

زمان بگذارید و منابع تغذیه‌تان را با دقت بررسی کنید

کارشناسانی مانند آری لایتمن، استاد رسانه‌های دیجیتال و بازاریابی، توصیه می‌کنند حتی زمانی که با انبوهی از اطلاعات بمباران می‌شوید، برای بررسی صحت و اعتبار افرادی که از آن‌ها مشاوره تغذیه و سلامتی می‌گیرید، وقت بگذارید. برخی چهره‌ها در شبکه‌های اجتماعی واقعا متخصص تغذیه یا سلامت‌اند، اما برخی دیگر ممکن است دیدگاه علمی و جامع و دانش کافی نداشته باشند و جهت‌گیری آنان بیشتر بر پایه نظر شخصی یا تبلیغات پولی باشند.

اپلیکیشن‌های اسکن مواد غذایی نیز بدون ایراد نیستند و برخی متخصصان تغذیه معتقدند که ارزیابی این اپ‌ها گاه بیش از حد ساده‌سازی شده است. آنچه می‌تواند باعث نگرانی بی‌مورد درباره موادی شود که مصرف متعادل آن‌ها، واقعا خطری ندارد. همچنین ممکن است باعث اضطراب، وسواس یا حتی اختلال در رفتارهای تغذیه‌ای شود و برخی کاربران به شکلی‌ وسواس‌گونه، از هر ماده‌ای که در اپلیکیشن‌ها امتیاز منفی گرفته‌اند، پرهیز کنند.

این روند نوظهور نشان می‌دهد که خرید موادغذایی دیگر فقط یک وظیفه روزمره ساده نیست و به بازتابی از دغدغه‌های فردی، سلامتی، اعتماد و هویتی تبدیل شده است. در این شرایط، آگاهی از ترکیبات مواد غذایی می‌تواند مفید باشد، به شرطی که دچار ترس و افراط نشویم و منابع اطلاعاتی‌مان را به‌درستی بشناسیم و ارزیابی کنیم.