پژوهشگران دریافتند بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته ریه یا پوست که واکسن‌های کووید‌ــ۱۹ بر پایه فناوری ام‌آرآن‌ای (mRNA) را در فاصله ۱۰۰ روز از آغاز درمان‌های ایمنوتراپی (ایمنی درمانی) تزریق کردند، به‌طور چشمگیری بیشتر از بیمارانی که واکسن نزدند، عمر کردند.
آران‌ای پیام‌رسان (messenger RNA) یا ام‌آرآن‌ای (mRNA) نوعی مولکول آران‌ای است که در تولید پروتئین در بدن نقش بسیار مهمی دارد. برای درک ساده‌تر، می‌توان گفت پیام‌رسانی است که دستور ساخت پروتئین‌ها را از دی‌ان‌ای به کارخانه پروتئین‌سازی سلول‌ها (ریبوزوم‌ها) می‌برد. در این نوع واکسن‌ها، به جای وارد کردن ویروس ضعیف‌شده یا غیرفعال، یک رشته مصنوعی از ام‌آرآن‌ای به بدن تزریق می‌شود که دستور ساخت یک پروتئین بی‌ضرر از ویروس (مثلا پروتئین اسپایک) را به سلول‌ها می‌دهد. سلول‌های بدن این پروتئین را می‌سازند و در نتیجه سیستم ایمنی آن را شناسایی و در برابرش پادتن تولید می‌کند.
به گزارش مدیا‌اکسپرس، این یافته که حاصل همکاری دانشگاه فلوریدا و مرکز سرطان ام‌دی آندرسون دانشگاه تگزاس است، نقطه عطفی در بیش از یک دهه پژوهش درباره درمان‌های مبتنی بر ام‌آرآن‌ای به‌شمار می‌رود که هدفشان «بیدار کردن» سیستم ایمنی در برابر سرطان است و در مسیر دستیابی به واکسن جهانی سرطان گامی مهم محسوب می‌شود؛ واکسنی که بتواند تاثیر ضدتوموری ایمنوتراپی (ایمنی درمانی) را تقویت کند.
نتایج این تحلیل که بر پایه داده‌های بیش از هزار بیمار در مرکز ام‌دی اندرسون استوار است، هنوز مقدماتی‌اند، اما در صورت تایید در یک کارآزمایی بالینی تصادفی که در حال طراحی است، می‌تواند آثار مثبت گسترده‌ای برای درمان سرطان داشته باشد.
دکتر الیاس سیور، فوق‌تخصص سرطان‌شناسی کودکان در مرکز سلامت دانشگاه فلوریدا، گفت: «پیامدهای این یافته خارق‌العاده است و می‌تواند کل حوزه درمان سرطان را متحول کند. ما می‌توانیم واکسنی غیرتخصصی (nonspecific vaccine/ واکسنی که هدفش تقویت کلی سیستم ایمنی بدن است، نه مقابله با یک عامل خاص) طراحی کنیم که پاسخ ایمنی را بسیج و بازتنظیم کند، به‌گونه‌ای که اساسا به واکسنی جهانی و آماده مصرف برای همه بیماران مبتلا به سرطان تبدیل شود.»
دکتر جف کالر، متخصص برجسته ام‌آر‌ان‌ای در دانشگاه جانز هاپکینز، نیز افزود: «نتایج این مطالعه نشان می‌دهد داروهای مبتنی بر ام‌آر‌ان‌ای تا چه اندازه قدرتمندند و چگونه درمان سرطان را دگرگون می‌کنند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این یافته‌ها در کنگره سال ۲۰۲۵ انجمن سرطان‌شناسی اروپا (ESMO) در برلین ارائه شد و بر هشت سال کار دکتر سیور در ترکیب نانوذرات چربی با ام‌آر‌ان‌ای استوار است. جالب آنکه گروه سیور در ژوییه گزارش داد برای برانگیختن واکنش قوی ضدتوموری، به هدف‌گیری یک پروتئین خاص در تومور نیازی نیست، بلکه می‌توان سیستم ایمنی را به‌گونه‌ای فعال کرد که گویی در حال مقابله با ویروس است.
در پژوهش‌ها روی حیوانات، ترکیب واکسن آزمایشی و غیرتخصصی ام‌آر‌ان‌ای با داروهای متداول ایمنی‌درمانی (مهارکننده‌های نقاط بازرسی ایمنی) باعث واکنش قوی ضدتوموری در موش‌ها شد. این واکسن نه به پروتئین ویروس کووید و نه به سرطان خاصی مربوط بود، بلکه بر همان فناوری واکسن‌های کووید متکی بود. این کشف، پرسشی را در ذهن محققان ایجاد کرد که آیا واکسن ام‌آر‌ان‌ای کووید‌ــ۱۹ هم می‌تواند همان اثر را داشته باشد؟
برای یافتن پاسخ، تیم پژوهشی داده‌های بیماران مبتلا به سرطان ریه غیرسلولی مرحله ۳ و ۴ و ملانومای متاستاتیک (سرطان پوست پیشرفته) را بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ بررسی کرد. نتیجه نشان داد بیمارانی که واکسن ام‌آر‌ان‌ای کووید را در فاصله ۱۰۰ روز از آغاز درمان ایمنی‌درمانی تزریق کرده بودند، به‌طور قابل‌توجهی بیشتر عمر کردند.
بزرگترین تفاوت در بیمارانی دیده شد که بر اساس ساختار مولکولی تومورشان، انتظار نمی‌رفت پاسخ ایمنی قوی داشته باشند.
در این مطالعه، از میان بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته ریه، ۱۸۰ نفر واکسن کووید را در بازه ۱۰۰ روزه قبل یا بعد از شروع ایمنی‌درمانی تزریق کرده و ۷۰۴ نفر واکسن نزده بودند. تزریق واکسن با تقریبا دو برابر شدن میانگین مدت زنده ماندن آن‌ها یا نرخ بقا ارتباط داشت (از ۲۰.۶ ماه به ۳۷.۳ ماه).
در میان بیماران مبتلا به سرطان پوست پیشرفته، ۴۳ نفر واکسن دریافت زده و ۱۶۷ نفر واکسن نزده بودند. میانگین بقا از ۲۶.۷ ماه به محدوده ۳۰ تا ۴۰ ماه افزایش یافت. حتی برخی بیماران تا زمان گردآوری داده‌ها هنوز زنده بودند، بنابراین اثر واکسن ممکن است حتی بیشتر از این باشد.
تزریق واکسن‌های غیر ام‌آر‌ان‌ای مانند واکسن آنفلوانزا هیچ اثری بر طول عمر مبتلایان به سرطان نداشت.
پژوهشگران دانشگاه فلوریدا برای تایید نتایج، آزمایش‌هایی روی موش‌ها انجام دادند که در آن داروهای ایمنی‌درمانی با واکسن ام‌آر‌ان‌ای علیه پروتئین اسپایک کووید ترکیب شد. نتیجه نشان داد می‌توان سرطان‌های مقاوم را به سرطان‌های پاسخ‌دهنده به درمان تبدیل و رشد تومور را مهار کرد. سیور توضیح داد: «یکی از سازوکارهای این اثر این است که وقتی واکسن ام‌آر‌ان‌ای تزریق می‌شود، مانند منور هشدار خطر عمل می‌کند که سلول‌های ایمنی را از نواحی بد مانند تومور به نواحی خوب مثل غدد لنفاوی حرکت می‌دهد.»
گام بعدی، آغاز یک کارآزمایی بالینی بزرگ است که بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در ایالت‌های فلوریدا، آلاباما، جورجیا، آرکانزاس، کالیفرنیا و مینه‌سوتا را شامل می‌شود. در صورت تایید نهایی، این یافته‌ها افق‌های تازه‌ای می‌گشاید و پژوهشگران می‌گویند می‌توان واکسنی غیرتخصصی و جهانی طراحی کرد که اثر بیشتری داشته باشد. چنین واکسنی برای بیماران مبتلا به سرطان‌های پیشرفته می‌تواند یک موهبت بی‌قیمت باشد: زمان بیشتر برای زندگی.
سیور افزود: «اگر این واکسن بتواند میزان موفقیت فعلی ما را دو برابر کند یا حتی ۵ تا ۱۰ درصد افزایش دهد، برای بیماران بسیار ارزشمند است؛ به‌ویژه اگر بتوان آن را برای سرطان‌های مختلف و بیماران گوناگون به کار برد.»
