هر روز، بیش از ۲۷۰ نفر قربانی عارضه‌ای می‌شوند که با اندکی تحرک و آگاهی می‌توان از آن جلوگیری کرد: لخته خون. در حالی که سالانه بیش از هزاران مورد لختگی خون گزارش می‌شود، متخصصان قلب هشدار می‌دهند که بی‌تحرکی نقشی کلیدی در این بحران خاموش دارد. این متخصصان از مردم می‌خواهند از بی‌تحرکی دست بکشند تا مانع مرگ ناگهانی و دردناک ناشی از لخته خون شوند.
بی‌تحرکی قاتل خاموش گردش خون است
لخته شدن خون یکی از سازوکارهای دفاعی بدن است که هنگام خون‌ریزی فعال می‌شود، اما وقتی به دلایل غیر طبیعی و خارج از سازوکار دفاعی بدن در رگ‌ها ایجاد شود، ممکن است مرگبار باشد. پزشکان هشدار می‌دهند که زندگی کم‌تحرک، به‌ویژه در محیط‌های کار یا در سفرهای طولانی‌مدت، یکی از عوامل اصلی بروز این لخته‌های خطرناک است.
دکتر دانیل بلاردو، متخصص قلب در لس‌آنجلس، می‌گوید: «وقتی عضلات به‌طور منظم در حرکت‌اند، گردش خون فعال می‌ماند و احتمال تجمع خون در اندام‌ها کاهش می‌یابد.» در واقع، تحرک نقشی حیاتی در پیشگیری از پدیده‌ای به نام «استاز خون» (stasis) دارد. در این حالت خون در رگ‌ها راکد می‌ماند و بستر لازم برای تشکیل لخته فراهم می‌شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
لخته خون چگونه شکل می‌گیرد؟
علت تشکیل لخته بسته به محل آن متفاوت است، اما لخته‌های وریدی و شریانی که در این گزارش بررسی شده‌اند، غالبا از اختلال در جریان خون یا افزایش چسبندگی خون ناشی می‌شوند. دکتر پیتر کووی، متخصص داروشناسی بالینی، توضیح می‌دهد که برخی بیماری‌ها یا تغییرات ساختاری در رگ‌ها زمینه‌ساز این لخته‌ها می‌شوند.
علائمی مانند ورم یک طرف پا، احساس گرما یا تغییر رنگ پوست در بعضی اندام‌ها، درد قفسه سینه یا تنگی نفس ناگهانی، هشداردهنده‌اند. در موارد شدیدتر، حتی ممکن است بیمار دچار سرفه خونی یا غش شود.
چطور خطر را کاهش دهیم؟
تحرک منظم، حتی در سفر
پزشکان توصیه می‌کنند افرادی که ساعت‌ّای طولانی در پروازند یا پشت میز می‌نشینند، در فواصل زمانی منظم حرکت کنند، حتی قدم زدن در راهروی هواپیما کمک‌کننده است. انجام حرکات ساده کششی یا پیاده‌روی‌های کوتاه در طول روز، به‌ویژه برای سالمندان یا افرادی که اضافه وزن دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد.
آبرسانی به بدن
نوشیدن آب کافی، به‌ویژه در هوای گرم، مانع غلیظ شدن خون می‌شود. دکتر کووی هشدار می‌دهد که کم‌آبی، به‌ویژه در افراد مسن، احتمال لخته شدن خون را بالا می‌برد. میزان نیاز به آب بسته به شرایط جسمی هر فرد متفاوت است و بهتر است با پزشک مشورت شود.
بررسی عوامل خطر
افراد با سابقه چاقی و دیابت، افراد باردار یا افراد مسن و همچنین سیگاری‌ها، بیشتر با خطر لخته شدن خون مواجه‌اند. بنابراین مراجعه به پزشک و آزمایش دادن برای این افراد ضروری است.
درمان زودهنگام و دارویی
پس از بروز علائم مشکوک، پزشک می‌تواند با استفاده از روش‌های غیرتهاجمی مانند سونوگرافی وجود لخته را تشخیص دهد. در این موارد مصرف داروهای ضدانعقاد خون (رقیق‌کننده) برای چند هفته یا چند ماه ضروری است تا هم از پیشرفت لخته جلوگیری شود و هم رگ آسیب‌دیده فرصت ترمیم داشته باشد.
لخته شدن خون، اگرچه جزو عملکرد طبیعی بدن است، اما اگر به دلایل غیرطبیعی ایجاد شود ممکن است کشنده باشد. تحرک روزانه، نوشیدن آب کافی، شناخت عوامل خطر و مراجعه به پزشک هنگام مشاهده علائم، کلیدی‌ترین راه‌های پیشگیری از این بحران خاموش‌اند. اگر شغل یا شیوه زندگیتان با بی‌تحرکی گره خورده، اکنون زمان آن رسیده که با ایجاد تغییراتی کوچک از بروز فاجعه‌‌ای بزرگ جلوگیری کنید.
