یک مطالعه از کلینیک کلیولند نشان می‌دهد داروهای تزریقی حاوی جی‌ال‌پی‌‌ــ۱ (سمگلوتاید و تیرزپاتاید) مانند اوزمپیک و ویگووی برای درمان چاقی، در شرایط واقعی نسبت به نتایج آزمایش‌های بالینی تصادفی‌، کاهش وزن کمتری ایجاد می‌کنند، زیرا بسیاری از بیماران یا درمان را زودتر متوقف می‌کنند یا دوز نگهدارنده‌ پایین‌تری مصرف می‌کنند. این قطع درمان بر کنترل قند خون در بیماران مبتلا به پیش‌دیابت هم اثر منفی می‌گذارد.

نتایج این مطالعه در نشریه چاقی (Obesity Journal) منتشر شده است.

به‌ گزارش کلینیک کلیولند، دکتر هملت گاسویان، نویسنده اصلی مقاله و پژوهشگر مرکز تحقیقات مراقبت مبتنی بر ارزش در این کلینیک، می‌گوید: «مطالعه ما نشان می‌دهد بیمارانی که با دارو‌های سماگلوتاید یا تیرزپاتید برای چاقی تحت درمان قرار گرفتند، در شرایط عادی کلینیکی‌ــ نسبت به آنچه در آزمایش‌های بالینی مشاهده شدــ وزن کمتری از دست دادند. طبق داده‌های ما، این موضوع می‌تواند ناشی از نرخ بالای قطع درمان و دوز نگهدارنده پایین‌تر باشد.»

سمگلوتاید با نام‌های تجاری ویگووی و اوزمپیک و تیرزپاتاید با نام‌های تجاری زپ‌باند و مانجارو داروهایی‌اند که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آن‌ها را برای درمان دیابت نوع ۲ و کنترل اضافه وزن مزمن تایید کرده‌ است. کارآزمایی‌های بالینی هم اثربخشی این داروها را نشان داده‌اند، اما تیم دکتر گاسویان اثربخشی آن‌ها را بر کاهش وزن و کنترل قند خون در شرایط واقعی، بررسی کردند.

در این مطالعه گذشته‌نگر، هفت هزار و ۸۸۱ بیمار بزرگسال با شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۹ (چاقی بالینی شدید/ خطرناک برای سلامتی) بررسی شدند. از این میان، هزار و ۳۲۰ نفر در ابتدای مطالعه دچار پیش‌دیابت بودند (قند خون بین ۵.۷ تا ۶.۴ درصد). افراد مبتلا به پیش‌دیابت برای ابتلا به دیابت نوع ۲ که از شایع‌ترین پیامدهای چاقی است، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

شرکت‌‌کنندگان بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ درمان‌ با داروهای تزریقی را آغاز کردند. پژوهشگران بیماران را به دو دسته‌ قطع زودهنگام درمان (تا سه ماه) و قطع درمان دیرهنگام (۳ تا ۱۲ ماه) تقسیم کردند. پیگیری‌ها تا دسامبر ۲۰۲۴ ادامه داشت.

یافته‌ها نشان داد که بیش از ۲۰ درصد بیماران درمان را زود و ۳۲ درصد آن را دیرتر قطع کردند. همچنین، بیش از ۸۰ درصد بیماران از دوز نگهدارنده‌ پایین استفاده می‌کردند (یعنی یک میلی‌گرم یا کمتر برای سمگلوتاید و ۷.۵ میلی‌گرم یا کمتر برای تیرزپاتاید).

یک سال پس از شروع درمان، افرادی که درمان را زود قطع کردند، به‌طور متوسط ۳.۶ درصد وزن کم کردند، اما کسانی که آن را دیر قطع کردند ۶.۸ درصد کاهش وزن داشتند. افرادی هم که درمان را قطع نکردند، ۱۱.۹ درصد از وزنشان کاهش یافت.

افرادی که درمان را ادامه دادند و دوز نگهدارنده‌ بالا مصرف می‌کردند، با سمگلوتاید، ۱۳.۷ درصد و با تیرزپاتاید، ۱۸ درصد وزن کم کردند.

دکتر گاسویان می‌گوید: «یافته‌های ما درباره‌ الگوهای مصرف واقعی این داروها و پیامدهای بالینی مرتبط با آن‌ها، به تصمیم‌گیری بهتر پزشکان و بیماران درباره نقش قطع درمان و دوز نگهدارنده در دستیابی به کاهش وزن معنادار کمک می‌‌کند.»

پژوهشگران همچنین بررسی کردند که چه عواملی با احتمال بالاتر کاهش وزن ۱۰ درصد یا بیشتر (که برای سلامتی معنی‌دار است) مرتبط است. آن‌ها دریافتند احتمال موفقیت در بیمارانی که درمان را قطع نکردند یا دیر قطع کردند، کسانی که دوز نگهدارنده بالا تزریق کردند، از تیرزپاتاید استفاده کردند (در مقایسه با سمگلوتاید) و زن بودند (در مقایسه با مردان)، بیشتر بود.

در بیماران مبتلا به پیش‌دیابت، هم ۳۳ درصد افرادی که درمان را زود قطع کردند، به قند خون طبیعی رسیدند؛ در حالی که در کسانی که دارو را دیر قطع کردند، میزان موفقیت ۴۱ درصد بود. ۶۷.۹ درصد کسانی که درمان را ادامه دادند، هم سطح قندشان طبیعی شد.

دکتر گاسویان گفت: «اکثر بیماران مبتلا به پیش‌دیابت در صورت ادامه درمان، سطح قند خونشان به میزان طبیعی رسید. از آنجا که دیابت نوع ۲ یکی از شایع‌ترین عوارض چاقی است، پیشگیری از آن اهمیت زیادی دارد. این مطالعه نشان می‌دهد که قطع درمان‌ــ به‌ویژه زودهنگام‌ــ بر نتایج مربوط به وزن و کنترل قند خون اثر منفی می‌گذارد.»

دلایل قطع درمان معمولا هزینه دارو، مشکلات مربوط به پوشش بیمه، عوارض جانبی و کمبود دارو بودند. پژوهشگران همچنین مشاهده کردند که گرچه افرادی که درمان را قطع کردند، وزن کمتری از دست دادند، منحنی تغییر وزنشان نسبتا پایدار باقی ماند. قرار است این موضوع بیشتر بررسی شود تا مشخص شود این افراد پس از قطع دارو، از چه روش‌هایی برای کنترل وزن استفاده می‌کنند.