خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از منابع آگاه نوشت که همزمان با ادامه گفتگوهای تهران و واشینگتن، برخی کشورهای غربی قصد دارند شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تحت فشار بگذارند تا در جلسه سه ماهه بعدی‌اش برای اولین بار در حدود ۲۰ سال گذشته، ایران را به نقض تعهدات منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای متهم کند.

رویترز در این گزارش اشاره کرد که این اقدام احتمالا مذاکرات ایالات متحده و ایران را پیچیده‌تر خواهد کرد و ممکن است مقدمه‌ای باشد برای فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از نشست بعدی شورای حکام، که در نهم ژوئن (۱۹ خرداد) آغاز می‌شود، گزارش‌های فصلی‌اش درمورد ایران را برای کشورهای عضو ارسال خواهد کرد. یکی از این گزارش‌ها شرح مفصل و «جامع» مسائلی شامل همکاری کردن یا نکردن ایران خواهد بود؛ همان طور که در قطعنامه شورای حکام در ماه نوامبر خواسته شده است. به باور ناظران، این گزارش بسیار انتقادی خواهد بود و نقش مهمی در تصمیم‌گیری اعضای شورا خواهد داشت.

به گزارش رویترز، به باور برخی ناظران، پیش‌بینی می‌شود که دیپلمات‌ها انتظار دارند گزارش تازه آژانس قاطع باشد. یک مقام اروپایی گفته است که «ما انتظار داریم گزارش جامع سختگیرانه باشد، با این حال در حال حاضر درمورد پایبند نبودن ایران به تعهدات عدم اشاعه سلاح هسته‌ای هیچ شکی وجود ندارد.»

این پیش‌بینی‌ها در حالی انجام می‌شود که استیو ویتکاف، نماینده دولت ترامپ در امور خاورمیانه، و عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، تا کنون پنج دور مذاکره کرده‌اند و گفته‌اند اگرچه اختلاف‌نظرهایی وجود دارد اما هنوز گفتگوها به بن‌بست نرسیده است.

هم‌زمان با ادامه مسیر دیپلماسی دولت ترامپ برسر برنامه هسته‌ای ایران، رویترز به نقل از سه دیپلمات نوشت که به محض انتشار گزارش جامع آژانس، ایالات متحده متن قطعنامه پیشنهادی را تهیه خواهد کرد که در آن ایران به نقض تعهدات پادمانی متهم می‌شود. یک دیپلمات دیگر نیز به رویترز گفت که قدرت‌های غربی در حال تهیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای بدون ورود به جزئیات هستند.

دیپلمات‌ها گفته‌اند که این متن در روزهای آینده با کشورهای عضو شورای حکام مورد بحث قرار خواهد گرفت و سپس چهار قدرت غربی در طول نشست فصلی آن را رسما به هیئت‌مدیره شورای امنیت ارائه خواهند داد، همان طور که در قطعنامه‌های قبلی نیز چنین عمل کرده‌اند.

آخرین باری که شورای حکام آژانس رسما اعلام کرد که ایران تعهدات پادمانی‌اش را نقض کرده است سپتامبر ۲۰۰۵ بود. آن زمان یک بن‌بست دیپلماتیک در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی رخ داد که ناشی از کشف فعالیت‌های هسته‌ای مخفی در ایران بود.

ایالات متحده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی معتقدند ایران یک برنامه تسلیحات هسته‌ای مخفی داشته که در سال ۲۰۰۳ آن را متوقف کرده است. با این حال جمهوری اسلامی داشتن هرگونه برنامه تسلیحاتی را انکار می‌کند و می‌گوید که از فناوری هسته‌ای فقط برای اهداف صلح‌آمیز استفاده می‌کند.

در فوریه سال ۲۰۰۶ نیز شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک قطعنامه جداگانه تصویب کرد که عدم پایبندی ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داد؛ قطعنامه‌ای که به اعمال تحریم‌هایی علیه تهران منجر شد.

رویترز به نقل از دیپلمات‌هایی که با آن‌ها گفتگو کرده است نوشت که هنوز مشخص نیست که قدرت‌های غربی در چه مقطعی به دنبال ارجاع این موضوع به شورای امنیت خواهند بود و همچنین مشخص نیست که در پی آن شورای امنیت چه اقدامی علیه ایران انجام خواهد داد.

فوری‌ترین تاثیر تصویب این قطعنامه احتمالا بر مذاکرات تهران با ایالات متحده باشد. یک مقام ارشد ایرانی به رویترز گفته است که تهران با «گسترش فعالیت‌های هسته‌ای براساس (محتوای) قطعنامه» به آن واکنش نشان خواهد داد.

شورای حکام تمامی قطعنامه‌های پیشنهادی اخیر قدرت‌های غربی علیه ایران را تصویب کرده است و به نظر می‌رسد که با این قطعنامه جدید نیز موافقت کند. روسیه و چین تنها کشورهایی بوده‌اند که پیوسته با چنین قطعنامه‌هایی مخالفت کرده‌اند.

ایران در حالی از صدور قطعنامه‌ها در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتقاد می‌کند که در حال حاضر اورانیوم را تا ۶۰ درصد خلوص غنی‌سازی می‌کند و طبق پیش‌بینی‌ها در صورت غنی‌سازی بیشتر مواد کافی برای ساخت شش سلاح هسته‌ای دارد.

نشریه وال‌استریت ژورنال در گزارش تازه‌ای به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی نوشت که ایالات متحده قصد دارد در مذاکرات برای توافق هسته‌ای آینده با جمهوری اسلامی مانع ادامه غنی‌سازی اورانیوم در ایران شود.

 به گفته این مقام ارشد آمریکایی، «اگر جمهوری اسلامی این شرایط را نپذیرد، روز خوبی برایش نخواهد بود.» او افزود که با اسرائیل درباره چگونگی برخورد با ایران اختلاف‌نظرهایی وجود دارد، اما تاکید کرد که «اگر تهران نخواهد به توافق برسد، ممکن است رویکرد ما تغییر کند».

در این گزارش همچنین آمده است که منابع اسرائیلی گفته‌اند اقدام نظامی علیه ایران می‌تواند برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را دست‌کم یک سال به تاخیر بیندازد.

در همین حال، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اعلام کرده است که در نشست اخیر، «تطبیق یادداشت‌ها» میان سه کشور در دستور کار قرار گرفته و در آستانه نشست شورای حکام در نهم ژوئن «نیاز به اقدامات هماهنگ» وجود دارد.

او تاکید کرد در صورتی که تهران و واشینگتن برای تسهیل توافق هسته‌ای از روسیه درخواست کمک داشته باشند مسکو آماده همکاری است، اما تاکنون چنین درخواستی ارائه نشده است.

شورای حکام آژانس در آخرین قطعنامه خود، فعالیت‌های غنی‌سازی فراتر از حدود تعیین‌شده در برجام را محکوم کرد و از ایران خواست فعالیت بازرسان آژانس را محدود نکند. این قطعنامه با نارضایتی روسیه همراه شد.

این در حالی است که به گفته مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران و آمریکا، مذاکرات غیرمستقیم میان دو کشور پس از پنج دور گفتکو پیشرفت‌هایی داشته است و برخی رسانه‌های آمریکایی ازجمله سی‌ان‌ان از احتمال نهایی شدن توافق خبر داده‌اند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، نیز روز جمعه نهم خرداد در یک نشست خبری با تاکید بر احتمال دستیابی به توافقی جدید با ایران گفت: «اگر بتوانیم بدون انداختن بمب در سراسر خاورمیانه به توافق برسیم، این واقعا عالی خواهد بود.»

او در این نشست با اشاره به تمایل ایران برای دستیابی به توافق، اظهار داشت: «آن‌ها نمی‌خواهند نابود شوند و ترجیح می‌دهند توافق کنند. فکر می‌کنم این ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور رخ دهد.»

ترامپ افزود: «ما می‌خواهیم ایران کشوری موفق و در امنیت باشد، اما نمی‌توان اجازه داد آن‌ها به سلاح هسته‌ای دست یابند.»

در سوی دیگر نیز اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، روز جمعه گزارش اخیر رویترز مبنی بر هشدار پادشاه عربستان سعودی به رهبر جمهوری اسلامی را «تکذیب» کرد.

پیش از این، رویترز به نقل از چهار منبع اطلاعاتی نوشته بود که ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی، ماه گذشته از طریق وزیر دفاع این کشور به رهبر جمهوری اسلامی درباره عواقب نپذیرفتن پیشنهادهای دونالد ترامپ هشدار داده است.

براساس آن گزارش، پادشاه عربستان سعودی در نامه‌اش تاکید کرده است که «پیشنهاد دونالد ترامپ برای مذاکره درباره توافق هسته‌ای را جدی بگیرید، زیرا این پیشنهاد راهی برای جلوگیری از خطر جنگ با اسرائیل است.»

در عین حال، به دنبال گزارش مقام‌های اتریش مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی برنامه «فعال» تسلیحات هسته‌ای‌اش را ادامه می‌دهد، رسانه‌های ایران روز جمعه از احضار کاردار این کشور به وزارت خارجه خبر دادند. 

به گزارش خبرگزاری ایرنا، ضمن احضار میشائلا پاخر، کاردار سفارت اتریش در تهران (در غیاب سفیر)، «مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی» به او ابلاغ شد.

این در حالی است که دیوید آلبرایت، فیزیکدان و رئیس موسسه علوم و امنیت بین‌الملل در واشینگتن، به فاکس‌نیوز دیجیتال گفت: «گزارش اتریش به طور کلی با ارزیابی‌های آلمان و بریتانیا مشابه است. هر دو دولت در سال ۲۰۰۷ به جامعه اطلاعاتی آمریکا گفته بودند که برآورد آمریکا مبنی بر اینکه برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران در سال ۲۰۰۳ پایان یافته اشتباه است.» آلبرایت گفت یافته‌های اتریش درباره تلاش فعال تهران برای برنامه تسلیحات اتمی «کاملا روشن به نظر می‌رسد».