انتظارات بانک‌های بین‌المللی برای بردن سود کلان از عرضه سهام شرکت نفت آرامکوی عربستان سعودی در بازار بورس، به خاطر نگرانی‌های موجود در مورد محیط زیست و بهای بیش از حد بالای سهام، برآورده نشده است. مبلغ سهام، پیش از عرضه ۱.۷ تریلیون دلار تعیین شده بود.

گروه‌های طرفدار محیط زیست با استقبال از این خبر، آن را به‌عنوان یک نقطه عطف و هشدار به سرمایه گذاران در مورد آینده شرکت‌های سوخت فسیلی عنوان کرده‌اند. 

پیش بینی می‌شد این معامله عظیم که در میان بزرگترین موارد سهامی شدن یک شرکت خصوصی در تاریخ بازار بورس جهان است، برای بانک‌های جهانی از جمله «جِی پی مورگان چِیس»، «بانک آو  آمریکا»، «گلدمن سَکس»، «مورگان استنلی»، «سیتی گروپ»، «اج اس بی سی»، و «کردیت سوئیس» مبلغی در حدود ۳۰۰ میلیون دلار حق‌الزحمه به دنبال داشته باشد.

اما به خاطر وجود نگرانی از ساختار آرامکو به عنوان یک نهاد بازرگانی، عرضه سهام این شرکت با استقبال بازارهای بین‌المللی همراه نشد و اکنون بانک‌ها تنها باید به حق‌العملی در حدود ۹۰ میلیون دلار بسنده کنند.

ارزیابی‌های مقدماتی عربستان سعودی برای سهام آرامکو برای مبلغی در حدود ۲ تریلیون دلار، به‌رغم این که آرامکو پرسودترین شرکت دنیاست، آن مبلغی نبود که سهامداران مایل به پرداختش باشند.

صحنه بین‌المللی فروش سهام آرامکو در مقابل امتناع سرمایه گذاران از پرداخت بهای تعیین شده که بر مبنای دهه‌ها پیش‌بینی تولید نفت در آینده و بهای بین‌المللی آن در نظر گرفته شده بود، تا حد بسیاری از حرارت افتاد.

ائتلاف گروه‌های محیط زیستی از جمله «شبکه اقدام جنگل‌های باران زا»، «بَنک تِرَک»، «اِرث وُرکس»، «دوستان کره زمین، شاخه آمریکا»، «گلوبال ویتنِس»، «شبکه محیط زیستی قومی»، «اُیل چِنج اینترنشنال»، «شِر اَکشِن»، «کلوب سییرا»، و «۳۵۰.اُرگ»، به بانک‌ها هشدار داده بودند از عرضه سهام بزرگترین کمپانی تولید دی اکسید کربن خودداری کنند. البته، این هشدار از شرکت بیش از ۲۵ بانک بین‌المللی در عرضه سهام آرامکو به بازار بورس جلوگیری نکرد.

پاتریک مک کُولی، مدیر «شبکه اقدام جنگل‌های باران زا» می‌گوید: «این ضربه‌ای است کاری بر پیکر جیمی دِیمیان (رئیس کل بانک جِی پی مورگان) و سایر مدیران این بانک.»

او افزود: «حرص و آز آن‌ها که فکر کردند در حالی که تغییرات اقلیمی سخت موجب نگرانی شده، همچنان می‌توانند مثل گروهی سارق از این معامله بهره‌مند شده و سابقه عربستان سعودی را در ارتباط با حقوق بشر و گسترش تولید نفت و گازش نادیده بگیرند، موجب انحراف آن‌ها شد.» 

هفته گذشته اعلام شد سهام آرامکو برخلاف طرح‌های پیشین، تنها رسما در خود عربستان سعودی و کشورهای دوست حوزه خلیج فارس وارد بورس خواهد شد نه در آمریکا و اروپا.

گفته می‌شود بانک‌های دخیل در عرضه سهام آرامکو، به خاطر کاهش حق‌الزحمه‌شان «با یکدیگر درگیر» شده‌اند.

هانا مک کینِن، یکی از مدیران موسسه موسوم به «بازار آینده معاملات بین‌المللی نفت» می‌گوید قیمت گذاری روی سهام آرامکو تا حد بسیاری به بهای نفتی متکی بود که به حقیقت نپیوست.

خانم مک کینن می‌افزاید: «این نشانه واضحی بود که موجب فرار بسیاری از صحنه بورس سهام بزرگترین تولیدکننده کربن در تاریخ شد. «چِیس»، «سیتی» و دیگران می‌بایست حمایت چشمگیرشان را از سوخت فسیلی در قبال تردید بازار در مورد ادامه تقاضا برای آن، مورد ارزیابی مجدد قرار می‌دادند.»

یوهان فریتز، مدیر «بَنک ترَک» گفت: «تنها دو ماه پس از انتشار راهنمای «اصول بانکداری مسئولانه»، بانک‌های عمده (دخیل در عرضه سهام آرامکو) مثل «سیتی» و «کردیت سوئیس»، به‌رغم سابقه وحشتناک حقوق بشری عربستان سعودی و پیامد چشمگیر محیط زیستی ناشی از افزایش تولید نفت توسط آرامکو، هیچ تردیدی در مورد شرکت در روند بورس سهام آرامکو نشان ندادند.»

او خاطرنشان کرد: «این بانک‌ها ادعا می‌کنند نگران محیط زیست و حقوق بشرند، اما شرکتشان در روند بورس آرامکو به گونه‌ای غم انگیز نشان می‌دهد که سرشان را در ماسه فرو کرده‌اند (توضیح: تصمیم گرفته‌اند چشمشان را در قبال معضلات یاد شده ببندند).»

کاترین کوُلِنتین، یکی از مدیران کارزار «فرای سوخت کثیف» وابسته به کلوب سییرا می‌گوید: «بانک‌ها تا زمانی که حاضر به سرمایه گذاری در سوخت فسیلی هستند، نمی‌توانند ادعا کنند به محیط زیست اهمیت می‌دهند. این بار دیگر یادآور آن است که سرمایه گذاری در سوخت کثیف گذشته، تجارتی بد است.»