من یکی از آن کودکان خوشبختی بودم که از کودکی کتاب‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در قفسه‌های کتابخانه خانه‌مان موجود بود. دیدن نشان پرنده‌ای بزرگ  روی کتاب‌های کودک چیده شده در قفسه کتابفروشی‌ها به من خردسال می گفت که آن‌ها بهترین و خواندتی‌ترین‌ها هستند. عضویت من در مرکز آفرینش‌های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تاثیری شگرف بر آینده تحصیلی و کاری‌ام گذاشت.

۲۸ سال پیش بر بال پرنده‌های کانون نشسته و از مرکز آفرینش‌های ادبی کانون و مجله آیش به صفحات ۱۳ تا ۱۸ ساله های مجله زن روز پرواز کردم. در سال ۱۳۷۳ به استخدام روزنامه آفتابگردان نخستین روزنامه تخصصی برای کودکان و نوجوانان در خاورمیانه و از اولین روزنامه های کودکان در جهان در آمدم.

این نوشته، در جهت بزرگذاشت زندگی حرفه ای و مطبوعاتی من نیست. بزرگداشت روز جهانی کودک و یکی از مهم‌ترین نهادهای مرتبط با کودکان در ایران، یعنی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است.

در دو دهه خاکستری سال‌های نخست انقلاب که کودکی کردن در ایران انقلاب زده و پس از آن درگیر جنگ و خفقان سیاسی و اجتماعی، کاری دشوار بود، قصه خوانی و فعالیت‌های ادبی، بزرگترین شادی روزگار من بود.

اگر کیهان بچه‌ها (دستاورد دهه ۱۳۳۰) و کانون پرورش فکری کودکان نبود، تحمل آن روزها و با آن وضعی که ما مدرسه می رفتیم و کشور در آن قرار داشت بسیار دشوار می شد.

در ایران پدران و مادرانی هستند که در دهه ۱۹۵۰ کودک بودند  و روزهای پس از جنگ جهانی دوم در ایران به خاطر دارند. سال‌هایی که محمدرضا شاه پهلوی سلطنت خود را تازه آغاز کرده و راهی طولانی و دشوار برای گسترش بهداشت عمومی، مبارزه با بی سوادی، فقر و ایجاد خدمات عمومی در پیش رو داشت.

 .پخش کتاب بین کودکان عشایر تنهای یکی از ده‌ها فعالیت کانون پرورش فکری کودکان بود

اما سهم کودکان ایرانی آن روزگار از بسیاری جهات، در خلال مدرن سازی کشور و اصلاحات در پیش رو کمتر از بزرگسالان نبود. شالوده مهم‌ترین و تاثیرگذارترین نهادهای کودک در دوره محمد رضا شاه فقید و همسر وی شهبانو فرح پایه گذاری شد.

کودکی من و هم دوره‌ای‌های من به دلیل همزمان شدن با روزهای انقلاب و وقایع پس از آن روزها، سال‌های دشواری بود اما برای من به نعمت وجود خانواده ای فرهنگی و کتابدوست، و آشنایی‌ام با قصه و شعر و کانون، آرام و پایدار سپری شد.

نقش غیرقابل انکار شهبانو فرح پهلوی در پویایی و رشد کودکان ایران بسیار ریشه‌دار بوده است. یکی از ارزنده‌ترین و ماناترین پروژه‌هایی که شهبانو فرح نقش کلیدی در آن داشت تاسیس  کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که در دهه چهل خورشیدی با هدف گسترش ادبیات و رشد فکری کودکان و نوجوانان  بنا نهاده شد و تعداد زیادی از هنرمندان و ادبیان کشور دعوت به همکاری شدند.

فرح پهلوی و لیلی امیرارجمند (راست) در جشنواره فیلم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

دکتر تورج دریایی استاد تاریخ و مدیر مرکز جردن در بخش مطالعات فارسی در دانشگاه ایرواین کالیفرنیا، سه سال پیش کتابی مصور به همراه نوشته هایی از هنرمندان و نویسندگان در بزرگذاشت پنجاهمین سال تاسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در آمریکا منتشر کرد تا اهمیت این موسسه در پنج دهه را بازگو کند.

در مقدمه این کتاب استاد دریایی نوشته است که آنانی که در پنج دهه گذشته در ایران بزرگ شده اند، اهمیت کانون را می دانند و قدردان وجود آن هستند. « بنابراین داشتن یک جلد کتاب به افتخار تمامی کودکان، نوجوانان، زنان و مردان، افرادی  که بخشی از این مرکز فرهنگی ایران در قرن ۲۰ بودند، اقدامی مناسب است».

جلد کتابی که به مناسبت پنچاهمین سالگرد کانون پرورش فکری کودکان و همت دکتر تورج دریایی به ثمر نشست.

نشستن بر بال پرنده قصه‌ها و بسط دادن تخیل مهم‌ترین عامل در رشد و پویایی ذهن کودک به شمار می رود. همانگونه که در کودکی، در خیال خود بر بال های سیمرغ افسانه ای می نشستم و به تصاویر زال با آن نقاشی شکیل و توانمند فرشید مثقالی خیره می ماندم. 

نوشته ای از کاملیا انتخابی فرد در کتاب پنجاهمین سالگرد کانون- تدوین و گرد آوری از دکتر تورج دریایی. 

پس از پایان جنگ جهانی دوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای حمایت از کودکان، سازمان یونیسف را در سال ۱۹۵۳ تاسیس کرد. صندوق اضطراری کودکان سازمان ملل متحد، یونیسف به افتخار دوران سرنوشت‌ساز کودکی نهم اکتبر را به نام  روز جهانی کودکان نامگذاری کرد.

با توجه به شرایط دشوار اقتصادی، نابسامانی های اجتماعی و فقر روز افزون در کشور امید داشته باشیم که کودکان کشور علی رغم تمامی محدودیت‌ها و کاستی‌ها بتوانند حداقل‌ها را داشته باشند.

مدرسه‌ای  دارای سقف و امن و امان، کتاب‌هایی برای خواندن و بهداشت و تغذیه‌ای حداقلی، برای کشوری چنین ثروتمند و غنی، خواسته‌های بزرگ و دست نیافتنی نباید باشد.          

در مقدمه کنوانسیون حقوق کودک آمده‌ است: «کودک باید در فضایی سرشار از خوشبختی، محبت و تفاهم بزرگ شود». امیدی که برای بسیاری از کودکان دست نیافتنی به نظر می رسد، اما روز جهانی کودک فرصت خوبی است که اگر حکومت‌ها و دولت‌ها به وظایف قانونی و تعهدات خود عمل نمی کنند، خانواده و نهادهای مردمی تلاش کنند تا همه کودکان در ایران و جهان فرصتی برای کودکی و بالندگی افکارشان داشته باشند. درست مانند فرصتی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در اختیار تعداد بیشماری از فرزندان این کشور گذاشت.