با حضور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در خاورمیانه و نهایی شدن توافق صلح فلسطینیان و اسرائیل روز دوشنبه بیست و یکم مهرماه به روزی تاریخی برای این منطقه و جهان بدل شد.

روزی بزرگ که نه تنها به جنگ دو ساله حماس با اسرايیل پایان داد، بلکه می‌توان آن را پایانی بر هفت دهه خصومت بین اعراب با اسرائیل نیز نام نهاد و ازاین منظر اهمیت این رویداد بیش از آزادی گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان‌ فلسطینی بود. رئیس‌جمهوری آمریکا در مجلس اسرائیل یا همان کنست گفت که حماس دیگر تهدیدی برای اسرائیل نیست و من «به یک تهدید سه هزار ساله، پانصد ساله، نمی‌دانم هرچه می‌گویند، پایان دادم».

تهدید سه هزار ساله در سخنان او به تاریخ تبعید یهودیان به بابل و اسارت آنها به دست نبوکد نصر اشاره دارد.

در نشست صلح غزه در شرم الشیخ، رهبران جهان در کنار آقای ترامپ ایستادند تا از نقشه صلح خاورمیانه حمایت کنند.

از مصر تا سوریه و لبنان تا اسرائیل و اردن و یمن در این کمربندی، بخشی از برنامه جامع ترامپ برای ایجاد صلح و تشکیل کشور فلسطین در کنار اسرائیل خواهند بود. برنامه نهایی این طرح، در نهایت توافقی است که سایر دولت‌های عربی نظیر عربستان سعودی، قطر و عمان نیز اسرائیل به رسمیت بشناسند.

صلح و آرامش در راه است، اما اشتباه است اگر بپنداریم که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به اندازه دونالد ترامپ از راه‌حل ارائه‌شده خشنود است. نتانیاهو درپی فشار ترامپ چاره‌ای نداشت جز  آنکه به طرح صلح با حماس و خاتمه جنگ تن بدهد؛ نتیجه‌ای که به‌راستی هیچ‌کس جز آقای ترامپ امکان رسیدن به آن را نداشت.

و اما غایب اصلی این نشست بزرگ و مهم ایران بود، ایرانی که عامل اصلی ایجاد اغتشاش در منطقه بوده و در دو سال گذشته از هیچ اقدامی برای وزن‌کشی سیاسی با آمریکا و اسرائیل فروگذار نکرده و کشور را بارها و بارها در معرض تهدیدهای متعدد قرار داده است.

جمهوری اسلامی، یا آن‌گونه که جامعه بین‌الملل آن را خطاب می‌کند، ایران، بخش بزرگی از این مشکلات است. با این حال، مصر مقام‌های جمهوری اسلامی را به نشست شرم الشیخ دعوت کرد، دعوتی که دولت جمهوری اسلامی آن را نپذیرفت.

درست است که جمهوری اسلامی در این نشست تاریخی شرکت نداشت، اما «ایران» و عظمت و اقتدار تاریخی آن در این نشست حاضر بود.

وقتی مردم اسرائیل با انتشار تصاویری از ترامپ او را کوروش زمانه خواندند، در واقع ایران در آنجا حاضر بود و قدمت، هویت و اقتدار تاریخی خود را به همگان یادآوری کند. بنا بر اسناد تاریخی، کوروش بزرگ پس از فتح بابل یهودیان را از اسارت آزاد کرد و در بازگشت به اورشلیم و ساخت معبد ویران‌شده‌شان به آنها کمک کرد.

از لحظه‌ای که آقای ترامپ به اسرائیل رسید و در کنست حضور پیدا کرد، بارها و بارها از ایران و اهمیت پیوستن ایران به توافقات جاری نام برد و درباره برنامه هسته‌ای نابودشده ایران صحبت کرد.

پیش‌تر اشاره کرده بودم که درباره خاتمه جنگ و رویکرد آمریکا به ایران و مسائل منطقه‌ای میان ترامپ و نتانیاهو اختلاف نظر وجود دارد. یکی از این اختلاف‌های مشهود تاکید چندباره دونالد ترامپ بر نابودی برنامه هسته‌ای ایران بود، حال آنکه نتانیاهو حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران را صرفا عملیاتی برای «عقب راندن» آن نامید، بدین معنا که از نگاه او این برنامه به طور کامل نابود نشده است.

اما ترامپ به دنبال ادامه جنگ و درگیری خونین نیست و بیش از نیروی قهریه به توافق و قراداد اعتقاد و باور دارد و پس از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش بارها آن را بر زبان آورده و تکرار کرده است.

دونالد ترامپ در اسرائیل اشاره کرد که «می‌گویند» آنها (جمهوری اسلامی) بار دیگر به دنبال از سرگیری برنامه هسته‌ای خود هستند. «می‌گویم نه، تنها چیزی که می‌خواهند این است که زنده بمانند. نمی‌روند کوه‌ها و پناهگاه‌های منفجرشده را بکنند. من فکر می‌کنم که هنوز برای توافق با آنها وقت داریم، اما اول سراغ روسیه می‌رویم.»

این اظهارات بدین معناست که به نظر آقای ترامپ برنامه هسته‌ای غیرصلح آمیز جمهوری اسلامی کاملا نابود شده و نیازی به واکنش نظامی دیگری نیست، هرچند آقای نتانیاهو به دیده تردید به آن می‌نگرد.

آقای ترامپ بار دیگر در حضور آقای سیسی، رئیس‌جمهوری مصر، از ایران گفت و از تحریم‌های سنگین و آمادگی برای مذاکره و توافق با ایران. او با اشاره به کشورهای شرکت‌کننده در همایش گفت که بعضی از بعضی دیگر خوششان نمی‌آید و با هم ارتباط خوبی ندارند، اما همه به اجماع رسیده‌اند که برای رسیدن به صلح در این نشست شرکت کنند؛ «ایران هم در نهایت با ما همراه خواهد شد.»

به گمان نگارنده، هدف توافقی که دونالد ترامپ بارها از آن سخن گفته، فربه شدن ملایان و تداوم حکومت آنها نیست، که اگر چنین می‌بود، ملایان ماه‌ها پیش از این فرصت برای رسیدن به توافق استفاده کرده بودند.

آنچه امروز در منطقه شاهد آنیم تحولی است که حتی حماس را نیز با خود همراه کرده است؛ گروهی نظامی که از حمایت مستقیم جمهوری اسلامی برخوردار بوده است. حذف پیاپی سپرهای محور مقاومت، هیچ فضایی برای حضور بین‌المللی جمهوری اسلامی و چانه‌زنی آن باقی نگذاشته است.

مخاطب دعوت آقای ترامپ «ایران» است و نمایندگان ایران حقیقی می‌باید شرایط جدید منطقه را به رسمیت بشناسند. شرکت نکردن نمایندگان دولت فعلی، به‌سادگی نشان می‌دهد که هنوز چنین ظرفیتی ایجاد نشده است.

دونالد ترامپ گفت که ابتدا جنگ روسیه و اوکراین را خاتمه می‌دهد و پس از آن سراغ ایران می‌رود. به معنای آنکه جنگ و خونریزی دیگری باید متوقف شود تا او به دنبال توافق‌ها و چالش‌ها برود.

از نگاه من و بسیاری دیگر، در قبال دستاوردی نظیر آتش‌بس غزه و صلح خاورمیانه جایزه صلح نوبل برای آقای ترامپ بسیار کوچک بود. آنچه او انجام داد ممکن کردنِ ناممکنی بود که هفتاد سال آزگار ادامه داشت و چندین نسل را درگیر خود کرد.  

میراثی از استعمار کهن که، با مرزکشی و ساختن کشورهای جدید، تخم نفاق و جنگ را در این منطقه پاشیدند تا این بخش شگفت‌انگیز جهان، که وارث بزرگ‌ترین تمدن‌ها است، ناآرام و ناامن بماند؛ خاورمیانه زیبایی که استثمارگران و استعمارگران امروز هنوز چشم طمع به آن دارند.

برگ جدیدی در تاریخ جهان و منطقه گشوده شده است و ایران ما نیز به جبر زمانه و از بخت و اقبال بلند ملت، می‌باید بخشی از این تحولات بزرگ باشد تا کوشش‌های صلح به ثمر بنشیند. نه دشمنان ایران و نه ملایان جاه‌طلب و ضدایران هیچ یک نخواهند توانست این روند را به تعویق اندازند، از آن روی برگردانند یا با مکر و دسیسه از آن بگریزند.