تیم ملی فوتبال ایران سه‌شنبه‌شب بار دیگر از ازبکستان شکست خورد؛ نتیجه‌ای که در ادامه سلسله ناکامی‌ها و افت فنی آشکار این تیم، امید به هرگونه موفقیت در جام جهانی ۲۰۲۶ آمریکا را تقریبا از بین برد و ضعف‌های کادر فنی را پررنگ‌تر کرد.

در همین حال، طی رخدادی کم‌سابقه در فوتبال ایران و جهان، میلاد محمدی، مدافع چپ تیم ملی ایران، پس از خراب کردن پنالتی آخر برابر ازبکستان، به شکلی غیرمنتظره در شبکه‌های اجتماعی به چهره‌ای محبوب تبدیل شد؛ واکنشی نادر که بار دیگر عمق بی‌اعتمادی از این تیم را که از نگاه بخشی از جامعه، «تیم فوتبال جمهوری اسلامی» نه ایران است، آشکار کند.

سخنان هفته گذشته شجاع خلیل‌زاده، یکی از کاپیتان‌های این تیم، هم که در حضور مسعود پزشکیان، هدف بازیکنان را «برافراشتن پرچم جمهوری اسلامی در آمریکا» اعلام کرد، موجی از انتقاد معترضان را برانگیخت. شکست مقابل ازبکستان، تیمی که برای نخستین‌بار به جام جهانی راه یافته است و در دیدار اخیر از دقیقه ۶۸، ده‌ نفره بازی کرد، هم موجب شد کاربران شبکه‌های اجتماعی صدها هزار نظر انتقادی منتشر کنند و بسیاری خواستار کنار رفتن کادر فنی و کنار گذاشتن بازیکنان سالخورده شدند.

نشانه‌های تنش داخلی در اردوی تیم نیز بیش‌ازپیش آشکار شده است. تصاویر پایانی بازی نشان می‌داد امیر قلعه‌نویی از تصمیم ناگهانی مهدی طارمی برای سپردن پنالتی به میلاد محمدی به‌شدت عصبانی است. هم‌زمان، بازیکنانی چون حسین کنعانی‌زادگان، امیرحسین حسین‌زاده و علی علی‌پور که در تیم‌های باشگاهی‌شان از پنالتی‌زن‌های اصلی‌اند، حاضر نشدند پنالتی بزنند.

پس از بازی هم مهدی طارمی، کاپیتان و ستاره تیم، عملکرد فنی قلعه‌نویی را زیر سوال برد و گفت: «تیم ما فقط در کارهای دفاعی خوب بود»؛ اشاره‌ای واضح به ناتوانی تیم ایران در زدن حتی یک گل در دو دیدار جام دوستانه العین.

سردار آزمون، کاپیتان دوم تیم هم که به دلیل مصدومیت غایب بود، در گفتگویی تلویزیونی اذعان کرد: «صادقانه بگویم، تیم ملی در حال حاضر توانایی صعود از گروهش در جام جهانی را ندارد.» این اظهارات با سخنان مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال، که پیش‌تر گفته بود قلعه‌نویی «قول صعود از مرحله گروهی» را داده، در تضاد کامل است.

با وجود همه این انتقاد‌ها، امیر قلعه‌نویی در نشست خبری پس از مسابقه مدعی شد که «برد و باخت در این بازی‌ها اهمیتی ندارد» و تلاش کرد نتایج پنالتی‌ها را نیز کم‌اهمیت جلوه دهد. این در حالی است که پس از پیروزی در ضربات پنالتی مقابل کیپ‌ورد، تیم هفتادویکم رده‌بندی فیفا در نخستین دیدار جام العین، تاکید کرده بود که «مهم کسب پیروزی در مسابقه بود».

نتایج شش بازی اخیر شاگردان قلعه‌نویی نشان می‌دهد روند نزولی این تیم تصادفی نیست و الگویی پایدار دارد. ایران در این شش مسابقه تنها یک پیروزی به دست آورد؛ آماری که حتی در ضعیف‌ترین مقاطع یک دهه گذشته نیز کمتر سابقه داشته است. حالا تیمی که چند ماه پیش با پیروزی بر امارات و کسب زودهنگام سهمیه جام جهانی ۲۰۲۶، خود را در مسیر «ثبات فنی» نشان می‌داد، اکنون در برابر ساده‌ترین رقبای آسیایی نیز ناتوان است و برای گل‌ زدن به تیم‌هایی مانند تاجیکستان، کیپ‌ورد یا ازبکستان هم به بن‌بست کامل رسیده است.

این روند زمانی بحرانی‌‌تر می‌شود که بدانیم این ششمین مسابقه پیاپی است در آن، ایران از شکست‌ دادن ازبکستان ناکام می‌ماند. ازبک‌ها سال‌ها از ایران به‌عنوان الگوی توسعه فوتبالی خود یاد می‌کردند، اما حالا نه‌تنها در زمین عملکرد بهتری ارائه می‌دهند، بلکه در رقابت‌های بین‌المللی نیز بالاتر از ایران می‌ایستند. از همه تاسف‌بارتر آنکه تیم ملی ایران در دیدار اخیر، بیش از ۲۰ دقیقه با یک بازیکن بیشتر به بازی ادامه داد، اما حتی نتوانست یک موقعیتی جدی برای گل‌زنی خلق کند و شاخص «امید گل» ایران در پایان مسابقه به عددی نزدیک به صفر رسید.

بررسی نتایج سال ۲۰۲۵، تصویر روشن‌تری از بحران ارائه می‌دهد. تیم ایران در ۱۲ بازی این سال، پنج پیروزی به دست آورد. این رقم در ظاهر قابل‌قبول به نظر می‌رسد، اما مرور رقبای شکست‌خورده نشان می‌دهد تقریبا هیچ‌کدام از پیروزی‌ها ارزش فنی جدی نداشتند و برد مقابل امارات، کره‌شمالی، افغانستان، هند و تانزانیا، تیم‌هایی که در رده‌بندی جهانی فاصله قابل‌توجهی با ایران دارند، نمی‌تواند سند موفقیت باشد. آن هم در شرایطی که ایران هر زمان با رقبایی با کیفیت متوسط یا روبه‌بالا مواجه شده، یا شکست خورده یا در بهترین حالت، به تساوی بسنده کرده است.

در همین سال، ایران دو بار مقابل ازبکستان باخت، از تاجیکستان دو گل خورد و در برابر روسیه طوری بازی کرد که کارشناسان آن را «ضعیف‌ترین بازی دوران قلعه‌نویی» توصیف کردند. مجموعه این نتایج نشان می‌دهد تیم ملی ایران نه‌تنها قادر به پیروزی در مسابقات مهم نیست، بلکه در مواجهه با هر تیم سازمان‌یافته‌ای دچار سردرگمی تاکتیکی می‌شود.

به بن‌بست خوردن خط حمله نیز بُعد دیگری از بحران است. تیم ایران در رقابت‌های العین بدون زدن حتی یک گل به کار خود پایان داد؛ اتفاقی که آخرین‌ بار، حدود یک دهه پیش رخ داده بود. این ناکامی زمانی برجسته‌تر می‌شود که بدانیم تیم ایران همواره صاحب یکی از بهترین خط حمله‌ها در آسیا محسوب می‌شد، اما حالا دو بازی پیاپی را بدون حتی یک شوت موثر به چارچوب، سپری کرده است. آمار دو تساوی پیاپی بدون گل نیز برای نخستین‌بار پس از ۱۱ سال برای تیم ملی ایران ثبت شد که به‌خوبی گویای فرسودگی ایده‌های تاکتیکی کادر فنی است.

سال ۲۰۲۵ برای تیم ملی فوتبال ایران با هدایت امیر قلعه‌نویی در مجموع، با سه شکست، چهار تساوی و پنج برد پایان یافت، اما آنچه در ظاهر یک کارنامه «متوسط» به نظر می‌رسد، در واقع نگران‌کننده‌ترین تصویر فوتبال ملی در سال‌های اخیر است. تیمی که نه توان شکست دادن حریفان شناخته‌شده را دارد، نه جرات رویارویی با تیم‌های درجه ۱ جهان و آسیا در مسابقات دوستانه و نه می‌تواند در مصاف با رقبا در سطح متوسط عملکردی در شان فوتبال ایران ارائه دهد.

در چنین شرایطی، مطالبه عمومی برای تغییر کادر فنی و پایان دادن به چرخه بازیکنان تکراری روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود؛ مطالبه‌ای که اگر نادیده گرفته شود، ممکن است تیم ملی ایران را با بدترین آماده‌سازی ممکن وارد جام جهانی ۲۰۲۶ کند و به ثبت نتایجی فاجعه‌آمیز برای فوتبال ایران در این جام ختم شود.