یکی از بزرگ‌ترین پژوهش‌هایی که تا کنون ارتباط میان واکسن زونا و سلامت مغز را بررسی کرده است، بینش جدیدی درمورد چگونگی افزایش خطر زوال عقل به‌واسطه این بیماری ارائه می‌دهد. طبق این پژوهش، افرادی که چندین بار به زونا مبتلا شده بودند، در مقایسه با افرادی که تنها یک بار به آن مبتلا شده بودند، تا چند سال پس از بازگشت دوباره بیماری، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار داشتند. 

ویروس واریسلا-زوستر، که عامل آبله‌ مرغان در کودکی است، باعث ابتلا به زونا می‌شود. این ویروس در سیستم عصبی بدن غیرفعال می‌ماند و به گفته پاسکال گلدستزر، استاد پزشکی در دانشگاه استنفورد و یکی از نویسندگان این پژوهش،‌ با افزایش سن دوباره فعال می‌شود. سیستم ایمنی اغلب آن را سرکوب می‌کند، اما گاهی اوقات به طور کامل دوباره فعال می‌شود و علائم بارز زونا، یعنی سوزش، گزگز، تاول‌های دردناک و بثورات پوستی را ایجاد می‌کند. 

‌به گزارش واشینگتن‌پست، این پژوهش جدید نشان می‌دهد که هر دو نسخه واکسن، یکی با ویروس زنده و دیگری بدون آن، مانع بیداری مجدد ویروس می‌شود و خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش می‌دهد. محققان در این پژوهش پرونده‌های پزشکی بیش از صد میلیون آمریکایی را از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۲۳ بررسی کردند. آنها پس از کنترل ۴۰۰ متغیر مختلف ازجمله بیماری‌های مزمن، جمعیت‌شناسی، نوع تجویز و نسخه‌های پزشکان دریافتند که خطر ابتلا به زوال عقل در طول سه سال پس از واکسن زدن ۲۷ تا ۳۳ درصد کاهش یافته است. 

طبق نتایج به‌دست‌آمده، افرادی که چندین بار به زونا مبتلا شده‌اند، در مقایسه با افرادی که تنها یک بار مبتلا شده‌اند، سه تا ۹ سال پس از ابتلای دوباره، ۷ تا ۹ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار داشته‌اند. البته زوال عقل به‌دلیل مجموعه عوامل پیچیده ژنتیکی، محیطی و عفونت‌های ویروسی رخ می‌دهد و با آنکه تعداد افراد مبتلا به این بیماری سالانه افزایش می‌یابد، درمان‌های موثر کمی برای آن وجود دارد. در حال حاضر، برای پیشگیری از آن راه مشخصی جز تغییر و بهبود سبک زندگی شناخته نشده است. 

درمورد تاثیر ویروس واریسلا-زوستر در میزان ابتلا به زوال عقل نظریه‌های مختلفی وجود دارد. بر اساس یکی از این نظرات، این ویروس حتی بدون ایجاد علائم مشهود «به‌طور مداوم» دوباره فعال می‌شود و مستقیما بر بخش‌هایی از مغز که در زوال عقل نقش دارند تاثیر می‌گذارد. 

نظریه دیگر به پاسخ طبیعی سیستم ایمنی بدن به عفونت‌ها (التهاب) و اینکه آیا با فعال شدن مجدد ویروس، اثر سمی بر مغز ایجاد می‌شود یا نه مرتبط است. آنوپام جنا، متخصص داخلی در بیمارستان عمومی ماساچوست، در این باره می‌گوید که لزوما خود ویروس مستقیما به سلول‌های مغز حمله نمی‌کند، بلکه پاسخ التهابی بدن به حضور آن ویروس است که باعث ایجاد مشکل می‌شود. 

با این حال، طبق یافته‌های این مطالعه افرادی که چندین دوز واکسن زونا دریافت کرده‌اند، در برابر زوال عقل بهتر محافظت شده‌اند. محققان دریافته‌اند که فعالیت مجدد ویروس واریسلا-زوستر در افرادی که دو دوز واکسن زونا تزریق کرده‌اند، در مقایسه با افرادی که یک دوز تزریق کرده‌اند، کاهش داشته است.  

واکسن زونا در حال حاضر معمولا برای افراد مسن بالای ۵۰ سال و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند توصیه می‌شود. برخی از پزشکان می‌‌گویند که شواهد آن قدر قوی است که می‌توانند مزیت‌های این واکسن را با بیماران در میان بگذارند.