مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی، اعلام کرد که تا زمانی که امنیت دانشمندان و مراکز هسته‌ای حمهوری اسلامی به‌طور کامل تضمین نشود، تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه خواهد داشت. همزمان با این اظهارات، سخنگوی شورای نگهبان از اجرایی شدن تعلیق همکاری خبر داد.

از سوی دیگر، عمان بار دیگر از احتمال ازسرگیری مذاکرات میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده خبر داد. بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، ضمن تاکید بر لزوم امتیازدهی برای ازسرگیری این مذاکرات، گفت بالا بردن سقف شروط و خواسته‌ها ازسرگیری سریع مذاکرات را دشوار می‌کند.

با توجه به اظهارات پزشکیان، جمهوری اسلامی خواهان مذاکره است اما در عین حال می‌کوشد پیش از آغاز گفتگوها با اعمال فشار موقعیتش را تقویت کند. تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز بخشی از این استراتژی است، مشروط بر آنکه تهران بتواند در مذاکرات آینده درمورد امنیت افراد و زیرساخت‌های هسته‌ای‌اش تضمین‌‌هایی کسب کند. در عین حال، جمهوری اسلامی احتمالا حاضر خواهد شد در ازای رفع تحریم‌های آمریکا و پیش از فعال شدن مکانیسم ماشه، نظارت‌های بیشتری را بر برنامه هسته‌ای‌اش بپذیرد و حتی بخشی از فعالیت‌هایش را محدود کند.

علاوه براین، تهران به دنبال دستیابی به تضمین‌هایی برای جلوگیری از حملات مجدد اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای است. با این حال، این تلاش‌ها در حالی صورت می‌گیرد که اسرائیل هنوز به هدف نهایی‌اش یعنی نابودی کامل توانمندی‌های هسته‌ای و موشکی جمهوری اسلامی دست نیافته است.

با آنکه تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی هدف حملات آمریکا و اسرائیل قرار گرفته‌اند، تهران نه از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شده و نه دکترین هسته‌ای‌اش را تغییر داده است. تنها واکنش آشکار جمهوری اسلامی تا این لحظه تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده است.

در حال حاضر، جمهوری اسلامی قصد دارد با نمایش قدرت و بی‌اهمیت جلوه دادن حملات آمریکا، چهره‌ای مقتدر از خود ارائه دهد. با این حال، اگر مذاکرات بار دیگر از سر گرفته شود، پرسش اصلی این خواهد بود که ایالات متحده در این گفتگوها بر چه محورهایی تمرکز خواهد کرد؟ و اگر گفتگوها آغاز شوند دو طرف به دادن چه امتیازاتی حاضر خواهند شد؟

تردیدی نیست که ایالات متحده خواستار ایجاد تغییرات بنیادین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی است، اما پرسش اصلی این است که آیا واشینگتن می‌تواند برنامه موشکی جمهوری اسلامی را وارد دستور کار مذاکرات کند؟ به‌ویژه اینکه از دید بسیاری از متحدان منطقه‌ای‌ واشینگتن،  این برنامه تهدیدی جدی برای ثبات و امنیت اسرائیل و سایر کشورهای منطقه محسوب می‌شود.

اکنون با توجه به اینکه جمهوری اسلامی به‌صراحت اعلام کرده است که درباره برنامه موشکی‌اش مذاکره نخواهد کرد، این پرسش مطرح می‌شود که آیا مذاکرات آینده نیز به بن‌بست و اختلافی مشابه آنچه پیش از حملات اسرائیلی رخ داد، خواهد رسید؟

جمهوری اسلامی برای جلوگیری از هرگونه حمله قریب‌الوقوع آمریکا یا اسرائیل، جز تن دادن به امتیازدهی چاره دیگری ندارد. در عین حال، تهران به دنبال رفع تحریم‌هاست، زیرا تضعیف نیروهای نیابتی‌اش در منطقه فشار مضاعفی بر آن وارد کرده است. از همین رو، دستیابی به یک توافق موقت یا نوعی آتش‌بس تاکتیکی فرصتی برای تهران فراهم می‌کند تا از فشارها بکاهد، تحریم‌ها را کاهش دهد و مسیر بازسازی زیرساخت‌های نظامی و امنیتی‌اش را هموار کند.

همچنان با توجه به  احتمال ازسرگیری درگیری‌ها میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، ممکن است تهران درصدد بازسازی و تقویت دوباره توانمندی‌های موشکی خود برآید و نقاط ضعف امنیتی، نظامی و اطلاعاتی داخلی را، که به آشکار شدن آسیب‌پذیری آن منجر شد، برطرف کند.

در جریان درگیری اخیر، جمهوری اسلامی با استفاده از موشک‌هایی پیشرفته‌تر از موشک‌هایی که به نیروهای نیابتی‌اش در منطقه می‌دهد، به اسرائيل پاسخ داد و مواضع مهم و حیاتی آن کشور را هدف قرار داد. بنابراین، به نظر می‌رسد تل‌آویو هم در آینده به‌گونه‌ای پاسخ دهد که به تضعیف قدرت بازدارندگی رژیم بینجامد.

با توجه به وضعیت تنش‌آلود فعلی، جمهوری اسلامی تلاش خواهد کرد تا سطح امنیت و توان بازدارندگی‌اش را بار دیگر بهبود بخشد و از تنگنای ناتوانی استراتژیک کنونی عبور کند.

بنابراین، ممکن است جمهوری اسلامی به جای اعلام تغییرات آشکار در دکترین دفاعی خود، که ممکن است بهانه‌ای برای انجام حملات پیشگیرانه دوباره باشد، به سمت دستیابی به توافقی انعطاف‌پذیرتر گام بردارد تا زمینه برای تقویت نیروی هوایی و نصب سامانه‌های پدافند هوایی موثر فراهم شود.

برگرفته از ایندیپندنت عربی