تحلیلگران می‌گویند چین در مواجهه با جنگ میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل، عملا کاری جز نظاره از دور نتوانست انجام دهد، جنگی که دستاوردهای دیپلماتیک پکن در خاورمیانه را تضعیف کرده است.
به گزارش ای‌اف‌پی، پکن تلاش کرده بود خود را به‌عنوان میانجی منطقه‌ای معرفی کند؛ از جمله در سال ۲۰۲۳ که نقش مهمی در آشتی میان عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایفا کرد و کوشید در مناقشه اسرائیل و فلسطین، رفتاری بی‌طرفانه‌تر از رقیبش، آمریکا، از خود نشان دهد.
همچنین، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران نقش مسیری حیاتی برای تهران را ایفا کرده، به‌ویژه در شرایطی که اقتصاد ایران زیر فشار شدید تحریم‌های بین‌المللی فلج شده است.
اما با آغاز تبادل بی‌سابقه حملات میان جمهوری اسلامی و اسرائیل و همچنین حملات آمریکا به اهداف کلیدی در خاک ایران، واکنش چین از دعوت به کاهش تنش فراتر نرفت.
کریگ سینگلتون، کارشناس ارشد مسائل چین در اندیشکده «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها»، به خبرگزاری فرانسه گفت: «پکن هیچ کمک واقعی به تهران نکرده است؛ فقط با بیان مواضعی که چین را به جایگزین اصول‌گرای غرب تبدیل می‌کند، در حاشیه امن مانده است.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
او افزود: «چین به همان لفاظی همیشگی بسنده می‌کند– محکوم‌سازی، بیانیه‌های سازمان ملل، و دعوت به گفت‌وگو– چون وعده‌های بزرگ بدون پشتوانه محدودیت‌های واقعی‌اش در نمایش قدرت را آشکار می‌کند.»
چین که در کنار روسیه، از حامیان اصلی جمهوری اسلامی به شمار می‌رود، پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، روابطش با تهران را گسترش داد.
لیو چیانگ، سرهنگ بازنشسته ارتش چین، در مقاله‌ای در وب‌سایت علمی آیسی‌شیانگ به‌صراحت نوشت: «بقای جمهوری اسلامی ایران مسئله‌ای مرتبط با امنیت ملی چین است.» او تاکید کرد پکن باید در واکنش به این جنگ، اقدام پیش‌دستانه کند تا اطمینان حاصل کند که جمهوری اسلامی در این مناقشه نظامی نابود نشود.
تحلیلگران می‌گویند روابط چین با جمهوری اسلامی بخشی از تلاش گسترده‌تر پکن برای ایجاد توازن در برابر سلطه آمریکا، اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس است.
توبیا گرینگ، پژوهشگر شورای آتلانتیک، به ای‌اف‌پی گفت: «جمهوری اسلامی در راهبرد کلان چین برای مقابله با سلطه آمریکا و تا حدودی گسترش ناتو جایگاه مهمی دارد.»
این تلاش‌ها پس از ضرباتی که دیگر بازیگران «محور مقاومت» از زمان آغاز جنگ غزه متحمل شده‌اند، شدت بیشتری گرفته است.
گرینگ با اشاره به تلاش‌های چین برای احیای توافق هسته‌ای، افزود: «پکن تلاش کرده است مانع فروپاشی کامل نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران شود.»
چین حملات اخیر آمریکا به ایران را محکوم کرد و از همه طرف‌ها– به‌ویژه اسرائیل– خواست تنش‌ها را کاهش دهند. او همچنین خواستار راه‌حل سیاسی برای تثبیت آتش‌بس شده است.
در حالی که درگیری ماه گذشته میان هند و پاکستان باعث شد چین تجهیزات نظامی پیشرفته‌ای برای متحد دیرینه‌اش، اسلام‌آباد، ارسال کند، تحلیلگران بعید می‌دانند که چنین حمایتی از تهران صورت گیرد، چرا که ممکن است به رویارویی مستقیم با آمریکا منجر شود.
آندریا گیسلی، استاد دانشگاه اکستر، گفت: «جمهوری اسلامی بیش از بیانیه در سازمان ملل یا قطعات موشک، به سامانه‌های پدافندی و جنگنده نیاز دارد؛ چیزهایی که چین ممکن است فراهم کند، اما زمان‌بر است و واکنش بسیار منفی اسرائیل و به‌خصوص آمریکا را در پی خواهد داشت.»
آمریکا از چین خواسته است از نفوذش بر جمهوری اسلامی برای جلوگیری از بستن تنگه هرمز استفاده کند، اما احمد ابودوح، پژوهشگر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در موسسه چتم هاوس، در این زمینه تردید دارد. او گفت: «پس از این درگیری، جایگاه چین در خاورمیانه به‌شدت آسیب دید. همه در منطقه می‌دانند که چین، اگر هم نفوذی داشته باشد، نقش کمرنگی در کاهش تنش ایفا می‌کند.»
