ثبت تصاویری تازه از مرال، گوزن سرخ ایرانی، در استان گیلان فعالان محیط‌زیست و علاقه‌مندان به حیات وحش را خوشحال کرده است.
حمزه عشوری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان گیلان، نهم اردیبهشت اعلام کرد که دوربین‌های حافظان طبیعت در ارتفاعات جنگلی رودبار توانسته‌اند تصاویری تازه از مرال قرمز، یکی از گونه‌های در خطر انقراض گوزن ایرانی، را ثبت کنند.
ثبت تصاویر مرال هم‌زمان با خبر تولد دومین گوساله گوزن زرد در منطقه پارک ملی دریاچه ارومیه منتشر شد. به فاصله یک هفته، دو گوساله از این نژاد در این منطقه متولد شده‌اند.
سعید شهند، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی، اعلام کرد که با تولد این دو گوساله، تعداد گوزنهای زرد منطقه به ۱۳ رسید و امید به افزایش تعداد این گونه را بیش‌ازپیش کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
نژادهای مختلف گوزن ایرانی از حیوانات بومی سرزمین ایران‌اند که تعداد آنها طی دهه‌های گذشته به دلیل شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه‌های طبیعی، به شکل نگران‌کننده‌ای کاهش یافته است.
در میان گوزنهای بومی ایران، مرال بزرگ‌ترین جثه را دارد. این گونه با وجود آنکه زمانی تعداد نمونه‌های آن با زیرگونه‌های مختلف در نواحی جنگلی حوالی دریای خزر، ارتفاعات البرز و دامنه‌های زاگرس به‌وفور دیده می‌شد، به دلیل شکار و تخریب زیستگاه‌های طبیعی آن امروز تنها در برخی از ارتفاعات البرز مرکزی و شرقی و بخش‌های حفاظت‌شده جنگل‌های هیرکانی به حیاتش ادامه می‌دهند.
پناهگاه حیات‌وحش لوندویل آستارا یکی از مناطقی است که مرال‌های حفاظت‌شده برای افزایش تعداد و تکثیر تحت‌نظر و حفاظت سازمان محیط‌زیست قرار دارند.
حفظ گونه ایرانی گوزن قرمز از این جهت مهم است که این نسل این حیوان در کشورهای آلبانی، اردن، لبنان، سوریه و ترکمنستان به طور کامل منقرض شده است. البته در مراکش، قزاقستان و یونان هم برای احیای گونه‌های بومی آن تلاش‌هایی انجام می‌شود.
زیبایی و کمیابی مرال در مناطق شمالی ایران این گونه جانوری را به یکی از اهداف شکارچیان بدل کرده است که در مواردی به درگیری آنها با نیروهایی حافظ محیط‌زیست نیز منجر می‌شود.
منطقه شکار ممنوع ارفع کوه شهرستان سوادکوه با مساحت ۳۰ هزار هکتار هم یکی از زیستگاه‌های مرال در شمال ایران است که جدا از این گونه گوزن ایرانی، گونه‌هایی مانند پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، سیاهگوش و کبک دری نیز در آن حفاظت می‌شوند.
در هفته‌های اخیر، خبری مبنی بر احتمال ربوده شدن یکی از فعالان محیط‌بانی این منطقه به نام داریوش احمدی‌پور هنگام مواجهه با شکارچیان مرال ایرانی منتشر شد. این محیط‌بان بعدا در گفت‌وگو با روزنامه آسیا اعلام کرد که این خبر صحت ندارد و او از طریق صحبت با شکارچیان و معرفی ارزش‌ها و اهمیت حفاظت از گوزن سرخ ایرانی موفق شده است آنها را از شکار منصرف کند.
احمدی‌پور درباره مواجهه‌اش با شکارچیان غیرمجاز گونه‌های منحصربه‌فرد جانوری در شمال ایران گفت: «پیش‌تر هم چنین اتفاق‌هایی افتاد که شکارچیانی در منطقه برای شکار می‌آمدند اما قبل از اینکه حیوانی را شکار کنند و حیوانی را از بین ببرند، سعی کردم که پیشگیری بشود؛ نه اینکه شکارچی شکار کند بعد برویم او را تحویل محیط‌زیست و کلانتری بدهیم.»
گونه ارزشمند مرال در قصه‌ها و حکایات اهالی بومی مناطق مختلف ایران که محل زیست آن بوده است، نیز جایگاهی ویژه دارد و از آن با عنوان گاو کوهی یاد می‌شود. در قصه‌ها و آوازهای محلی، آوای گوزن نر برای یافتن جفت که صدایی زیبا در دل جنگل است، به گاو بانگی یا آوای عاشقی گوزن شهرت دارد؛ صدایی که برای شکارچیان غیرمجاز هم فرصتی برای پیدا کردن محل حضور این گونه است.
اهلی بودن مرال موجب می‌شود به‌راحتی به انسان نزدیک شود و همین مسئله شکار آن را برای شکارچیان آسان کرده است.
مهم‌ترین شکارچی این گوزن در میان جانوران بومی ببر مازندران بود که منقرض شد و در حال حاضر خرس‌های محلی و گرگ‌ها شکارچیان اصلی گوزن قرمز در جنگل‌های هیرکانی‌اند.
به گفته کارشناسان محیط‌زیست، افزایش ساخت‌وساز در جنگل‌های شمال ایران گاه اتصال زیستگاه‌های طبیعی مرال‌ها را از بین برده و همین موضوع بر کاهش تعداد گوزنهای قرمز و زرد ایرانی تاثیر زیادی داشته و گسترش تخریب جنگل‌های هیرکانی و فقدان نظارت دقیق بر مناطق حفاظت‌شده محل نگهداری آنها، به چالشی مهم برای حفاظت از گوزنهای باقی‌مانده بدل شده است.
قاچاق چوب از یک سو و توسعه شهرک‌های تفریحی و ویلاسازی و جاده‌سازی از سوی دیگر، مهم‌ترین دلایل تخریب جنگل‌های هیرکانی در ایران‌اند که جدا از گوزنهای سرخ و زرد بومی، برخی دیگر از گونه‌های جانوری مانند خرس قهوه‌ای، گرگ، پلنگ، شغال، خارپشت، سمور، خرگوش، موش جنگلی، گورکن، گربه وحشی، بز کوهی، شوکا، روباه سر دم‌سیاه و اسبچه خزری را هم که از گونه‌های اصلی این زیستگاه جنگلی‌اند، در معرض خطر انقراض قرار داده است.
جنگل‌ها و زیستگاه‌های طبیعی ایران که قدمت آنها به دوره سوم زمین‌شناسی می‌رسد، به دلیل دست‌درازی انسانی به چرخه طبیعی حیات هر روز بیش از گذشته در خطر زوال و نابودی قرار می‌گیرند و در کنار آنها، گونه‌های ارزشمند و نادر جانوری و برخی گونه‌های گیاهی منطقه نیز با خطر نابودی کامل مواجه‌اند.
در ماه‌های اخیر خبر تخریب بخشی از جنگل‌های هیرکانی در بخش الیمالات توجه رسانه‌ها را به این محدوده جلب کرد و پس از اعتراض فعالان محیط زیستی، عملیاتی که به بهانه اجرای یک طرح گردشگری در منطقه به تخریب و نابودی بیش از چهار هزار درخت و پاک‌تراشی در این منطقه منجر شده بود، متوقف شد. با این حال میزان تخریب به حدی است که جبران و احیای آن به‌آسانی ممکن نیست و می‌تواند نمونه‌ای از نقش عوامل انسانی باشد که در یک روند طولانی شرایط را در زیستگاه‌های جانوران در خطر انقراض ایران مانند مرال‌ها سخت‌تر کرده است.
