روزنامه اعتماد روز پنجشنبه ۱۲ بهمن در گزارشی، به بررسی شایع‌ترین مواد مخدر مصرفی و قیمت‌ آن‌ها در ۳۱ استان ایران پرداخت و خبر داد در هفت سال گذشته، الگوی اعتیاد در ایران کاملا تغییر کرده و با کاهش میزان مصرف تریاک، مصرف هرویین و شیشه به‌عنوان مخدرهای صنعتی خطرناک‌تر، به اصلی‌ترین ماده مخدر مصرفی افراد معتاد در ایران تبدیل شده است.

در این گزارش به قلم بنفشه سام‌گیس، آمده است که با احتساب دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفری که به‌طور دائم به مواد مخدر معتادند، با فرض مصرف روزی یک گرم برای هر نفر، سالانه بیش از ۲۰۵ هزار میلیارد تومان انواع مواد مخدر در بازارهای غیررسمی معامله می‌شود.

به نوشته روزنامه اعتماد، این تحقیق میدانی هفته اول بهمن‌ ۱۴۰۲ و در مراکز ترک اعتیاد شامل کمپ‌ها، کلینیک‌ها یا مراکز گذری کاهش آسیب در ۳۱ استان ایران صورت گرفت و نشان داد که بر خلاف تحقیق کشوری سال ۱۳۹۵ که هرویین و شیشه بعد از تریاک در رده‌های دوم و سوم پرمصرف‌ها بودند، حالا این دو ماده مخدر صنعتی به ترتیب پیشتاز فهرست مخدرهای محبوب در ایران‌اند و حتی در برخی استان‌های ایران مصرف تریاک به صفر رسیده است.

درمانگران در اکثر استان‌های ایران می‌گویند که در کنار هرویین و شیشه، مصرف دائمی موادی از جمله شربت و قرص متادون هم شایع شده است و قرص و شربت متادون که داروی ترک اعتیاد محسوب می‌شوند، به دلیل ورود غیرقانونی به بازار سیاه، اکنون به یکی از مواد مخدر مصرفی و روزمره تبدیل شده‌اند. درمانگران تاکید کرده‌اند که افزایش قیمت هرویین و تریاک در ماه‌های اخیر نیز عامل مهمی بوده که باعث شده است تعداد زیادی از معتادان، قرص و شربت متادون را به عنوان ماده مصرفی اصلی، جایگزین هرویین و تریاک کنند.

منابع مطلع و صاحبان کلینیک‌ها و کمپ‌های ترک اعتیاد در استان‌های مختلف ایران به روزنامه اعتماد گفته‌اند که اکنون اکثر معتادان ایرانی «چندمصرفی»‌اند و انواع مواد مخدر و روانگردان‌ را هم‌زمان مصرف می‌کنند.

از سوی دیگر، تفاوت قیمت خرده‌فروشی مواد مخدر در بسیاری از استان‌های ایران نیز معنا‌دار است و با دوری یا نزدیکی با مرز افغانستان به‌عنوان مبدا اصلی ورود مواد مخدر و روانگردان‌ به ایران، ارتباط مستقیمی دارد. اما میانگین قیمت خرده‌فروشی انواع مواد مخدر پرمصرف در هفته اول بهمن‌ماه در استان‌های ایران، برای یک گرم هرویین، ۴۵۱ هزار و ۴۲۸ تومان، برای هر گرم شیشه، ۲۷۱ هزار و ۶۰۰ تومان و میانگین قیمت خرده‌فروشی هر گرم تریاک، نیز ۱۲۱ هزار و ۵۶۲ تومان بوده است.

افزایش میزان مصرف هرویین در ایران از هشدارهای اصلی درمانگران ایرانی است و آن‌ها به خبرنگار اعتماد گفتند که علت اصلی این اتفاق، افزایش ناخالصی‌ها و افزودنی‌هایی همچون قرص‌های خواب‌آور است که باعث می‌شود مدت زمان نشئگی فرد معتاد کاهش یابد و ناچار شود میزان مصرف روزانه را افزایش بدهد.

همچنین کاهش قابل‌توجه مصرف تریاک به دلیل افزایش چندبرابری قیمت خرده‌فروشی و عمده فروشی آن از دیگر نکاتی بود که درمانگران در تمام استان‌های ایران به آن اشاره کردند. آن‌ها می‌گویند اکنون تنها سالمندان و افراد مسن به مصرف تریاک ادامه می‌دهند، اما این خطر وجود دارد که گرانی قیمت خرده‌فروشی تریاک این قشر را نیز به مصرف مواد مخدر ارزان‌قیمت‌تر مانند شیشه وادار کند.

درمانگران در استان‌های مختلف ایران درباره وضعیت مصرف تفننی مواد مخدر میان جوان ایرانی می‌گویند مصرف تفننی یا دائمی گل مشکل تمامی استان‌ها است. البته مصرف تفننی حشیش، ماری‌جوآنا و قرص‌های خواب‌آور نیز بین جوانان و نوجوانان در اقصی‌ نقاط ایران بسیار رواج دارد. علاوه بر اینکه در برخی استان‌ها، مصرف تفننی روانگردان‌هایی با پایه گیاهان تراریخته هم زیاد شده است.

به گفته درمانگران، مصرف تفننی این مواد جدید مسیر اعتیاد دائمی جوانان را هموار می‌کند. از طرفی برخلاف مخدرهای سنتی همچون خانواده تریاک (مورفین، هرویین، تریاک، شیره و سوخته) که در ظاهر مصرف‌کننده آثار مشهودی به جا می‌گذارند، روانگردان‌ها بر پایه گیاهان تراریخته حتی در همان دفعات اول مصرف، آسیب‌های مغزی و مخرب شدیدی به جا می‌گذارند و می‌تواند فرد مصرف‌کننده را به یک بیمار روانی تبدیل کنند.

از سال ۱۳۹۵ تا امروز، اعلام هرگونه آمار دولتی درباره میزان مصرف مواد مخدر یا روانگردان‌ در ایران ممنوع شده است که می‌تواند نشانگر افزایش چندبرابری گرایش جوانان ایرانی به مواد مخدر و تلاش حکومت جمهوری اسلامی برای سرپوش گذاشتن روی این واقعیت باشد؛ جوانانی که به علت گسترش فقر، افزایش ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات روحی و روانی یا ناتوانی در پرداخت هزینه‌ تفریحات سالم و ورزش، به مواد مخدر رو می‌آورند و مقام‌های نظام ایران هم برای جلوگیری از گسترش افسارگسیخته اعتیاد در جامعه ایران یا بهبود وضعیت اقتصادی هیچ تلاشی نمی‌کنند.

یحیی ابراهیمی، نماینده دلفان در استان لرستان، دی‌ماه امسال با بیان اینکه «مسئولانی که در ۴۴ سال گذشته زمینه‌ کشیده شدن جوانان به مواد مخدر و اعدامشان را فراهم ‏کرده‌اند» باید پاسخگو باشند، خبر داده بود که «بین هزار تا دو هزار حکم اعدام مرتبط با جرائم مواد مخدر تنها در شهرستان دلفان صادر شده است».

۲۴ آذر سال نیز محمدمهدی بلندیان، معاون سیاسی و قضایی سازمان بازرسی کل کشور، در دیدار با اسکندر مومنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، افشا کرد که در جمهوری اسلامی «اقتصاد زندان‌ها با مواد مخدر تامین می‌شود».