دانشمندان توانستند در قطب شمال نمونه‌هایی از یخ‌های دوران کهن را برای مطالعات بیشتر استخراج کنند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، هشت پژوهشگر فرانسوی، ایتالیایی و نروژی در ماه‌های مارس و آوریل در مجمع‌الجزایر سوالبار نروژ در منطقه قطب شمال اردو زدند. آن‌ها که از کوران طوفان‌ها و حوادث طبیعی ناگوار نجات یافته بودند، توانستند پیشینه و اسناد مهم یخی را قبل از آنکه در اثر گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی آسیب ببینند، ذخیره کنند.

این داشته‌ها می‌تواند دانشمندان را در تجزیه‌و‌تحلیل وضعیت آب‌و‌هوای زمین در گذشته بسیار دور و ترسیم روند تاثیرات مخرب فعالیت‌های بشر کمک کند.

محققان «بنیاد حافظه یخی» سه استوانه یخی عظیم را از یخچالی در سوالبار استخراج کردند. تجزیه‌و‌تحلیل مواد شیمیایی این هسته‌‌های یخی، داده‌های ارزشمندی درباره اعصار کهن و شرایط آب‌وهوایی آن دوران در اختیار بشر قرار می‌دهد.

اخیرا رقابتی بین دانشمندان برای ذخیره این «حافظه یخی» درگرفته است. دانشمندان هشدار می‌دهند که با افزایش دمای زمین، آب‌های ناشی از ذوب شدن یخ‌ها به داخل یخچال‌ها کهن نفوذ می‌کند. این موضوع سابقه و پیشینه‌ مرتبط با «زمین‌شیمی» و عناصر شیمیایی هر یک از دوران زمین‌شناسی را در معرض خطر نابودی یا مخدوش شدن قرار می‌دهد.

در بدو امر، هنگامی که تیم حافظه یخی در ماه مارس در هولتدالفونا، یکی از مرتفع‌ترین و شمالی‌ترین یخچال‌های طبیعی قطب شمال، اردو زد، نخستین مشکل، آب و هوا بود. به جای آنچه انتظار می‌رفت، یعنی دمای منفی ۲۵ درجه سانتی‌گراد، بادهای شدید روزگار را برای آن‌ها سخت‌تر کرده و دما را به منفی ۴۰ درجه سانتی‌گراد رسانده بود. چنین شرایطی عملا حفاری را برای چند روز به تاخیر انداخت.

سپس، هنگامی که آن‌ها حفره‌ای به طول ۲۴.۵ متر در یخ ایجاد کردند، آب ناشی از ذوب شدن یخچال به داخل آن سرازیر شد.

با استناد به داده‌های سال ۲۰۰۵ و با وجود آگاهی از اندک آب ذوب شده در داخل یخچال‌ طبیعی در این منطقه، آن‌ها انتظار نداشتند در محل حفاری به چنین سفره گسترده‌ای از آب، آن‌هم در پایان زمستان برخورد کنند.

به گفته ژان چارلز گال، یکی از اعضای این تیم، یخچال‌ها در اثر گرمایش زمین، نه تنها جرم خود، بلکه محتوای سردشان را نیز تا حد زیادی از دست می‌دهند.

آن‌طور که دانیله زانونی، یکی دیگر از اعضای تیم گفته است، دیدن آب در یخچال‌های طبیعی، آشکارترین شواهد را در‌مورد تاثیرات چشمگیر تغییرات آب‌وهوایی در قطب شمال در اختیار قرار می‌‌دهد.

از آغاز صنعتی شدن جهان با سوخت‌های ‌فسیلی در قرن نوزدهم و انتشار کربن ناشی از آن، سیاره زمین را ۱.۱۵ درجه سانتی‌گراد گرم کرده است. مطالعات نشان می‌دهد که وضع قطب شمال وخیم‌تر از دیگر نقاط زمین است. بر این اساس، قطب شمال بین دو تا چهار برابر سریع‌تر از میانگین زمین گرم می‌شود.

سازمان ملل متحد به‌تازگی اعلام کرد که ۴۰ «یخچال مرجع» جهان در مقایسه با سال ۱۹۷۰، به‌طور میانگین بیش از ۲۶ متر نازک‌تر شده‌اند. منظور از یخچال‌های مرجع، یخچال‌هایی است که برای دوره طولانی زیر نظر و پایش‌اند.  

اما در ادامه ماجرای تیم یخچال‌شناسان، با جاری شدن آب ناشی از ذوب شدن یخ‌ها به درون حفره، دو موتور حفاری تیم آسیب دید و آن‌ها ناگزیر به قله یخچال داوربرین در ارتفاعی بالاتر نقل مکان کردند.

با از سرگرفتن حفاری، محققان به استخراج سه استوانه یخی به طول ۵۰ تا ۷۵ متر موفق شدند. لایه‌ها و حباب‌های هوای موجود در این استوانه‌های نیمه‌شفاف به‌غایت ارزشمند محسوب می‌شوند. با اینکه قطر این هسته‌های یخی چند سانتیمتر بیشتر نیست، اما می‌توانند پیشینه ۳۰۰ سال تغییرات آب‌و‌هوایی را در خود جای دهند.

جروم چاپلاز، رئیس بنیاد حافظه یخی، با اشاره به رقابت یخچال‌شناسان در این زمینه، گفت: «با توجه به از بین رفتن این مواد اولیه، مسئولیت ما به‌عنوان یخچال‌شناسان این نسل، ذخیره مقداری از این مواد است».

در ادامه ماجرا، دانشمندان با چالش‌های دیگری روبرو شدند. هنگامی که محققان سه نمونه یخ را در اختیار داشتند، دما در سوالبار به منفی ۳ درجه سانتی‌گراد رسید و بخشی از مسیر بازگشت به ایستگاه تحقیقاتی نیواولسن را به سیلابی تبدیل کرد. چنین تغییر دمایی می‌تواند حاصل تلاش دانشمندان را نابود کند.

سرانجام، پژوهشگران توانستند دو هسته‌ یخی را به پایگاه منتقل کنند، اما هسته سوم هنوز در محل حفاری گیر کرده است و برای رساندن آن به پایگاه باید منتظر ماند تا هوای منطقه مناسب شود.

تیم حافظه یخی از دیگر یخچال‌شناسان جهان خواسته تا جایی که ممکن است نمونه‌هایی را از هسته‌های یخی موجود در یخچال‌های طبیعی در حال نابودی ذخیره کنند.

پیش از این دانشمندانی در چارچوب یک پروژه تحقیقاتی اروپایی موسوم به «ورای حماسه» توانستند در قطب جنوب هسته‌های یخی را که متعلق به ۵۰ هزار سال پیش است بیرون بکشند‌.