رهبران طالبان مدعی‌اند کشت، قاچاق و تجارت مواد مخدر در افغانستان به صفر رسیده و رژیم این گروه متعهد است به مبارزه با این پدیده که سال‌ها تامین‌کننده هزینه‌های جنگ خونینشان با دولت‌های پیشین افغانستان بود، ادامه دهد. با این حال دریافت‌های یک خبرنگار فارین پالیسی که اخیر از کابل و قندهار دیدن کرده است، نشان می‌دهد که طالبان همچنان کنترل تجارت مواد مخدر را دست دارند و تنها چیزی که تغییر کرده، توصیه رهبران طالبان به کشاورزان و فرماندهان محلی این گروه برای توقف موقت کشت مواد مخدر است؛ زیرا به باور آنان ممکن است جهان با این اقدام رژیم آنان را به رسمیت بشناسد.

طالبان روز چهارشنبه ۱۲ بهمن، یک مرکز درمان افراد معتاد به مواد مخدر را در کابل افتتاح کردند. بر اساس ادعای مولوی عبدالسلام حنفی، معاون نخست‌وزیر طالبان، در این مرکز که از آن به نام «آغوش» یاد شد، هم‌زمان پنج هزار فرد معتاد به مواد مخدر درمان خواهند شد.

رسانه‌های تحت کنترل طالبان پیش از این خبر داده بودند که مولوی هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، دستور داده است که درآمد یکی از معادن افغانستان برای معالجه افراد معتاد به مواد مخدر هزینه شود. در این فرمان، معدن موردنظر و درآمد احتمالی آن مشخص نشده است.

حدود ۳.۵ میلیون نفر از جمله زنان و کودکان در افغانستان به مواد مخدر معتادند. دولت پیشین افغانستان نیز مراکزی برای درمان معتادان ایجاد کرده بود اما افراد معتاد پس از گذراندن دوره درمان، به دلیل نبود شغل دوباره به اعتیاد روی می‌آوردند. هنوز مشخص نیست طالبان این مسئله را چگونه مدیریت خواهند کرد.

طالبان روز چهارشنبه شماری از دیپلمات‌های خارجی را نیز دعوت کردند تا در مراسم افتتاح مرکز درمان معتادان شرکت کنند. این اقدام طالبان با هدف برجسته کردن ادعاهای این گروه در زمینه مبارزه با مواد مخدر انجام شد؛ چون یگانه امیدی که برای به رسمیت شناخته شدن این گروه به عنوان دولت رسمی افغانستان باقی مانده، همین مسئله است. 

منع تحصیل زنان در دانشگاه‌، منع اشتغال زنان در نهادهای دولتی و سازمان‌های غیردولتی داخلی و خارجی، بسته ماندن مدارس بالاتر از مقطع ششم به روی دختران، تداوم قتل و بازداشت نظامیان پیشین و نقض گسترده حقوق بشر در ۱۸ ماه حاکمیت طالبان جهان را از ادامه تعامل با این گروه ناامید کرده است و اکنون تنها ابزار باقی‌مانده در اختیار طالبان نیز جعلی به نظر می‌رسد.

در حالی که رهبران این گروه در کابل به رسانه‌های خارجی و دیپلمات‌های غربی می‌گویند با صدور فرمان ملا هبت‌الله در ماه آویل ۲۰۲۲، کشت، قاچاق، تولید و استفاده از مواد مخدر در سراسر افغانستان متوقف شده است، بازارهای جنوب افغانستان، روزانه محل معاملات بزرگ مواد مخدر است. در یک‌ سال اخیر، علاوه بر تریاک، تولید مت‌آمفتامین که از گیاه افدرا به دست می‌آید نیز در افغانستان افزایش یافته است. گیاه افدرا بیشتر در استان‌های هلمند، قندهار و زابل می‌روید و محصول به دست‌آمده از آن در بازارهای جنوب افغانستان در دسترس است.

خبرنگار فارین پالیسی می‌نویسد در حالی که حقوق ماهانه یک کارمند دولت در رژیم طالبان حدود ۶۰ دلار است، ساکنان قندهار می‌توانند در ازای کار در مزارع افدرا روزی تا ۳۰ دلار درآمد داشته باشند

افزایش بهای مواد مخدر، کاهش کمک‌های اقتصادی جهان به افغانستان و ادامه خشکسالی، بیکاری و فقر گسترده برای بسیاری از خانواده‌ها گزینه دیگری به جز کشت و تولید مواد مخدر باقی نگذاشته است. طالبان در سال ۲۰۰۰ نیز برای جلب توجه جهان، کشت و قاچاق مواد مخدر را متوقف کردند، اما شورش قبایل در برخی مناطق پشتون‌نشین علیه طالبان، آنان را وادار کرد فرمانشان را پس بگیرند. اکنون نیز برای کشاورزانی که از کشت خشخاش منع شده‌اند هیچ‌ جایگزینی وجود ندارد و این هراس که قبایل و شبکه‌های درگیر در تولید و قاچاق مواد مخدر از جمله فرماندهان طالبان بار دیگر علیه فرمان ملا هبت‌الله شورش کنند، همچنان به قوت خود باقی است.

دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرائم سازمان ملل متحد (UNODC) پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان از افزایش تولید تریاک در این کشور خبر داد. بر اساس گزارش این سازمان، تولید تریاک در سال ۲۰۲۲ در افغانستان، ۳۲ درصد از زمان سلطه دولت جمهوری در این کشور بیشتر است. این تولید در استان‌های جنوبی نیمروز، قندهار، زابل، هلمند، ارزگان متمرکز بود.

فارن پالیسی به نقل از چند فروشنده مواد مخدر در کابل می‌نویسد که فرماندهان طالبان در خریدوفروش مواد مخدر دست دارند و شماری از آنان این تجارت پرسود را مدیریت می‌کنند. حاجی بشیر نورزی که به سلطان مواد مخدر آسیا مشهور است هم حالا در قندهار است. او شهریورماه از زندانی در ایالات متحده آمریکا آزاد شد و اکنون در مرکز تولید مواد مخدر افغانستان حضور دارد.

نیروهای آمریکایی حاجی بشیر نورزی را در سال ۲۰۰۵ بازداشت کردند. او در آمریکا به حبس ابد محکوم شد اما همین شهریور  با یک شهروند آمریکایی که در زندان طالبان به سر می‌برد مبادله شد. حاجی بشیر نورزی متهم بود که می‌خواست یک محموله‌ هرویین به ارزش ۵۰ میلیون دلار را به ایالات متحده قاچاق کند. دولت آمریکا که بازداشت او را «پیروزی بزرگ» خوانده بود، با سلطه طالبان بر افغانستان، مذاکرات برای آزادی او را آغاز کرد.

گفته می‎‌شود حاجی بشیر نورزی، اکنون فعالیت در عرصه تولید و قاچاق مواد مخدر میان افغانستان و کشورهای منطقه را از سر گرفته و تحت حکومت طالبان از امکانات و امنیت بسیار بیشتری برخوردار شده است.