شرف‌الدین گدایف، رهبر جنبش «اصلاحات و رشد تاجیکستان»، که به دعوت فضل‌الرحمان اوریا، فعال سیاسی افغان و مسئول سازمان «سهار»، به کابل سفر کرده، در گفتگو با ایندیپندنت فارسی گفت که هدف از این سفر راه‌اندازی کارزاری برای گسترش همکاری نهادهای مدنی و فراهم‌سازی زمینه‌های مشترک برای مبارزه با افراط‌گرایی است.
گدایف که در تبعید در هلند زندگی می‌کند، در سال ۲۰۱۷ جنبش اصلاحات و رشد تاجیکستان را بنیان نهاد. او مدتی عضو ائتلاف مخالفان حکومت امامعلی رحمان بود، اما پس از مدتی از آن خارج شد و اکنون یک فعال سیاسی مستقل است. گدایف، که هنگام این گفتگو در کابل حضور داشت، گفت به‌زودی حکومت در تبعید تاجیکستان را راه‌اندازی می‌کند و از امامعلی رحمان می‌خواهد که برای آینده تاجیکستان با او و دیگر مخالفان گفتگو کند.
خبر سفر شرف‌الدین گدایف به افغانستان نخستین‌بار روز چهارشنبه، دهم اردیبهشت، در رسانه‌های وابسته به اداره استخبارات (اطلاعات) طالبان منتشر شد. وبسایت‌های «هندوکش» و «رادیو حریت»، که استخبارات طالبان آن‌ها را برای تبلیغ علیه گروه‌های مخالف به راه انداخته‌اند، نوشتند که گدایف در دیدار با گروهی از فعالان افغان در کابل گفته است که سیاست‌های حکومت تاجیکستان باعث پیوستن جوانان این کشور به داعش خراسان شده است.
پیش از این، برخی رسانه‌های زیر کنترل طالبان ویدیویی از اعترافات شماری از جوانان تاجیک منتشر کردند که می‌گفتند پیش از انجام حمله به دست طالبان بازداشت شده‌اند.
شرف‌الدین گدایف مدعی است که «حکومت تاجیکستان در جذب جوانان تاجیک به داعش نقش دارد». رسانه‌های استخبارات طالبان، ازجمله «المرصاد» و «هندوکش»، پیش از این نیز چنین ادعاهایی را منتشر کرده بودند، اما تاکنون هیچ سند معتبری مبنی بر نقش مستقیم حکومت تاجیکستان در عملیات نظامی علیه طالبان منتشر نشده است. علاوه بر این، داعش خراسان بارها حکومت تاجیکستان را تهدید کرده و در سال‌های اخیر در برخی مناطق این کشور نیز حملاتی انجام داده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با این حال، گدایف بر این باور است که حکومت امامعلی رحمان در برخورد با مسائل دینی رویکرد افراطی دارد و همین موضوع فضای سیاسی و مذهبی بسته‌ای را در کشور ایجاد کرده است. او حکومت تاجیکستان را «افراطی دنیوی» خواند و گفت که اقتصاد و قدرت در انحصار یک خانواده قرار دارد.
او در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان با طالبان، که خود گروهی افراطی است، علیه افراط‌گرایی مبارزه کرد، گفت: «طالبان تاکنون تهدیدی برای هیچ یک از دولت‌های خارجی و فراتر از مرزهای افغانستان ایجاد نکرده‌اند، در حالی که این داعش خراسان است که به کشورهای مختلف حمله می‌کند.»
با اینکه طالبان از زمان بازگشت به قدرت، به‌شکل علنی از «جهاد جهانی» سخن نگفته‌اند و بر برقراری روابط با کشورهای مختلف تاکید دارند، اما گزارش‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که این گروه با القاعده، جنبش اسلامی ازبکستان، جماعت انصارالله تاجیکستان، حزب اسلامی ترکستان شرقی، تحریک طالبان پاکستان و چند گروه افراط‌گرای دیگر همکاری نزدیک دارند و شماری از اعضای این گروه‌ها در افغانستان پناه گرفته‌اند.
سه عضو جماعت انصارالله تاجیکستان در شمال افغانستان - کانال تلگرامی جماعت انصارالله
جماعت انصارالله تاجیکستان، گروهی شبه‌نظامی و مخالف حکومت امامعلی رحمان، در شمال افغانستان حضور دارند و پیش‌تر تلاش کرده بوند با ورود به خاک تاجیکستان حملات نظامی انجام دهند. در سپتامبر ۲۰۲۳، سه عضو این گروه پس از ورود به خاک تاجیکستان در درگیری با مرزبانان کشته شدند.
با این حال، گدایف از اظهار نظر درباره جماعت انصارالله خودداری کرد و گفت در مورد این گروه اطلاعاتی ندارد.
تاجیکستان تنها کشور آسیای میانه است که از برقراری روابط رسمی با حکومت طالبان خودداری کرده و سفارت افغانستان در دوشنبه را به این گروه واگذار نکرده است. امامعلی رحمان نیز در سال ۲۰۲۱، چند ماه پس از بازگشت طالبان به قدرت، در مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد که تا وقتی حکومتی فراگیر در افغانستان شکل نگیرد رژیم کابل را به رسمیت نمی‌شناسد.
از آن زمان، حکومت تاجیکستان برای جبهه مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود فضای فعالیت فراهم کرده و این جبهه نیز برای هماهنگی و اداره فعالیت‌هایش دفتری را در شهر دوشنبه تاسیس کرده است.
با این حال، گدایف با انتقاد از رویکرد حکومت تاجیکستان در برابر طالبان و افغانستان گفت که روابط میان کابل و دوشنبه سرد است. او افزود که قصد دارد با مقام‌های طالبان گفتگو کند و می‌کوشد تا همکاری میان نهادهای مدنی تاجیکستان و افغانستان را در زمینه‌های مختلف گسترش دهد.
شرف‌الدین گدایف، رهبر جنبش اصلاحات و رشد تاجیکستان-facebook.com/tajreform.org
با این همه، از زمان تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، فعالیت احزاب سیاسی، نهادهای مدنی و سازمان‌های فرهنگی که با طالبان هم‌سو نیستند، لغو شده است. در سه سال و نیم گذشته، گدایف نخستین رهبر سیاسی تبعیدی تاجیک است که پس از دعوت رسمی به کابل سفر کرده و از آنجا علیه حکومت امامعلی رحمان سخن می‌گوید.
برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی نوشته‌اند که ممکن است دعوت طالبان از گدایف پاسخی به حضور جبهه مقاومت ملی افغانستان در دوشنبه باشد. اما فضل‌الرحمان اوریا، میزبان گدایف، به ایندیپندنت فارسی گفت که نهاد تحت مدیریت او از بازیگران غیردولتی کشورهای مختلف دعوت می‌کند و در آینده نیز قصد دارد از فعالان داخلی تاجیکستان برای گفتگو دعوت کند.
با اینکه طالبان، به دلیل سیاست‌های سختگیرانه علیه سازمان‌های علمی، فرهنگی و مطالعاتی، امکان هرگونه بحث ناهمسو با ایدئولوژی این گروه را منتفی کرده است، فضل‌الرحمان اوریا گفت او و همکارانش در بخش‌های مختلف گفتمان‌هایی را راه‌اندازی خواهند کرد.
