همزمان با ادامه خیزش سراسری ایرانیان علیه نظام جمهوری اسلامی، واکاوی رسانه‌های بین‌المللی از ماهیت اعتراض‌های سیاسی در ایران، پیش‌بینی ماه‌های آتی و پیامدهای سقوط جمهوری اسلامی ادامه دارد.

نشریه اکونومیست روز پنجشنبه پنجم آبان‌ماه، یک روز بعد از تجمع‌های گسترده ضدحکومتی در ده‌ها شهر کوچک و بزرگ ایران، در یادداشتی نوشت: تحلیلگران «بدبین» استدلال می‌کنند اعتراض‌های سیاسی در ایران، پیشتر هم در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸ رخ داده است. بنابراین در این نوبت هم در نهایت نیروهای انتظامی-امنیتی جمهوری اسلامی موفق خواهند شد آتش اعتراض‌ها را خاموش کند.

اکونومیست در ادامه یادداشت خود می‌نویسد: اما به‌نظر می‌رسد، بر خلاف ارزیابی بدبین‌ها، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اعتراض‌های کنونی در ایران با گذشته متفاوت است. به این معنا که پایه‌های جمهوری اسلامی این بار به‌واقع به لرزه در آمده و احتمال سقوط حکومت دینی در ایران وجود دارد.

به‌نوشته اکونومیست دست‌کم سه دلیل وجود دارد که ماهیت اعتراض‌های کنونی در ایران را با حرکت‌های اعتراضی در گذشته متفاوت می‌کند. نخست این که خیزش کنونی در ایران، هفته‌ها است که ادامه یافته است. دیگر این که اعتراض‌های کنونی سراسری است. به‌این معنا که محدود به جغرافیای مشخصی نیست. و سوم این که خاستگاه اجتماعی-طبقاتی فراگیرتری دارد.

به‌نوشته اکونومیست، اعتراض‌های سال ۱۳۸۸ (موسوم به جنبش سبز) عمدتا طبقه متوسط شهری در ایران را نمایندگی می‌کرد. خاستگاه آن اعتراض هم اعلام نتایج انتخاباتی بود که یک نامزد «اصلاح‌طلب» را حذف کرده بود. به‌نوشته اکونومیست، اعتراض‌های سال ۱۳۹۸ هم عمدتا برآمده از خواست‌های اقتصادی جامعه ایران بود و طبقه کارگر را در اعتراض به افزایش ناگهانی بهای سوخت به خیابان‌ها کشاند.

در حالی که خیزش کنونی ایران، هم به‌لحاظ اجتماعی-طبقاتی و هم به لحاظ جغرافیایی گسترده‌تر است. به‌لحاظ دوره زمانی نیز تداوم بیشتری داشته است و سویه‌های بیشتری از زندگی مردم ایران را پوشش داده است.

اکونومیست در ادامه نوشت: مقام‌های جمهوری اسلامی پیشتر برای برخورد با اعتراض‌های سیاسی در ایران از حامیان خود می‌خواستند به خیابان‌ها بیایند و «تظاهرات متقابل» راه بیاندازند. اما این راه‌کار در شرایط کنونی، در مواجه با خیزش سراسری معترضان، آشکارا شکست خورده است و تنها گروه‌های کم‌شماری به فراخوان رژیم پاسخ داده‌اند.

از سوی دیگر، مشخص نیست که فرماندهان ارشد نظامی جمهوری اسلامی تا کجا می‌خواهند در خدمت پیشبرد اهداف فردی ۸۳ ساله‌ای باشند که قصد دارد پسرش را جایگزین خود کند.

به‌نوشته اکونومیست، در این میان، وظیفه کشورهای غربی این است که از خواست معترضان برای یک «زندگی عادی» حمایت کنند. جهان باید خودش را برای این گزینه احتمالی آماده کند که ممکن است حکومتی دین‌سالار و جنایت‌کار جمهوری اسلامی دیگر ادامه پیدا کند. اگر ایران، آن‌طور که معترضان می‌خواهند به یک کشور «عادی» تبدیل شود، بقیه جهان نیز باید پذیرای چنین تحولاتی باشند.