جمهوری اسلامی ایران که در دهه‌های اخیر ده‌ها میلیارد دلار از منابع عمومی متعلق به مردم ایران را صرف حمایت مالی از گروه‌های شبه‌نظامی در خاورمیانه کرده است، اکنون برای تامین هزینه‌های از یکی از حیاتی‌ترین طرح‌های تغذیه‌ای کودکان، یعنی توزیع شیر در مدارس، بودجه ندارد؛ سیاستی متناقض که بار دیگر تایید می‌کند اولویت اصلی نظام جمهوری اسلامی نه سلامتی و آموزش نسل آینده ایران، بلکه پروژه‌های نظامی و ایدئولوژیک آن در خارج از مرزها است.

رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی ایران روز جمعه ۲ آبان اذعان کرد که طرح «شیر مدارس» به دلیل نبود بودجه کافی، تنها در «مناطق کم‌برخوردار» اجرا می‌شود و سه‌چهارم جمعیت هدف از این برنامه محروم خواهند شد.

در حالی که کارشناسان کمیته علمی شیر مدارس، توزیع سه نوبت شیر در هفته را برای سلامتی کودکان ضروری می‌دانند، وزارت آموزش‌ و پرورش اعلام کرده است که به دلیل محدودیت منابع مالی، توزیع شیر تنها در برخی شهرها و روستاهای محدود و حداکثر دو بار در هفته انجام خواهد شد. دانش‌آموزان بیش از ۲۰ استان ایران هم به‌طور کامل از طرح توزیع شیر در مدارس حذف شده‌اند.

این تصمیم در وضعیتی گرفته می‌شود که سوءتغذیه کودکان در ایران به یک بحران جدی بدل شده است. با وجود این، تنها طی ماه‌های گذشته، چندین بار درباره انتقال رسمی و غیررسمی منابع مالی جمهوری اسلامی به گروه‌های شبه‌نظامی اخباری منتشر شده است. از جمله ۱۹ مهرماه امسال که سفیر جمهوری اسلامی در لبنان اعلام کرد که کمک‌هایی به ارزش ۶۰ میلیون دلار به لبنان اختصاص یافته؛ کمک‌هایی که حتی دولت لبنان هم از پذیرش آن‌ها خودداری کرده است.

پیش از این نعیم قاسم، رهبر جدید حزب‌الله لبنان، گفته بود این گروه تنها در جریان جنگ اخیر با اسرائیل، ۷۷ میلیون دلار از کمک‌های دریافتی از تهران را صرف حمایت از آوارگان کرده است.

خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، هم گزارش داده بود دو چمدان حاوی اسکناس متعلق به یک دیپلمات ایرانی با پرواز ماهان به بیروت منتقل شده است.

این روند سال‌ها است که ادامه دارد. حسن نصرالله، دبیرکل پیشین حزب‌الله، تیرماه ۱۳۹۵ علنا گفته بود که «۱۰۰ درصد بودجه حزب‌الله از ایران می‌رسد. تمام پول‌ها و موشک‌هایی که با آن‌ها اسرائیل را تهدید می‌کنیم از ایران می‌آید و از امام خامنه‌ای متشکریم».

بدین ترتیب، در شرایطی که حتی شیر مدرسه برای کودکان ایرانی تامین نمی‌شود یا زیرساخت‌های حوزه انرژی در ایران به بحرانی‌ترین حالت ممکن رسیده‌اند، دلارهای نفتی ایران خرج تسلیح شبکه‌های نظامی برون‌مرزی جمهوری اسلامی می‌شود.

از اولویت نماز تا ترک تحصیل و کودکان بی‌شناسنامه

علیرضا کاظمی، وزیر آموزش‌ و پرورش دولت مسعود پزشکیان، طی یک سال گذشته بارها تاکید کرده که «برپایی نماز در مدارس»، اولویت اصلی وزارتخانه او است. آنچه هم در عمل مشاهده می‌شود، سرمایه‌گذاری بیشتر بر طرح‌های ایدئولوژیک و مذهبی است، در حالی که برنامه‌هایی نظیر شیر مدارس، اختصاص محیط‌های ورزشی یا توسعه امکانات آموزشی کاملا فراموش شده‌اند.

بحران در آموزش‌ و پرورش ایران به همین حوزه‌ها ختم نمی‌شود. بر اساس اعلام رسمی شهرام یزدانی، مشاور آموزشی پزشکیان، حدود ۹۰۰ هزار کودک شش تا ۱۸ ساله در ایران از تحصیل بازمانده‌اند؛ عددی که از سوی مددکاران اجتماعی و شماری از معلمان، بیش از یک میلیون دانش‌آموز ارزیابی می‌شود.

در همین حال، عباس بیات، مدیرکل دفتر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش نیز تایید کرده است که ۵ تا ۷ درصد دانش‌آموزان پایه نهم وارد مقطع دهم نمی‌شوند. بخشی از این دانش‌آموزان به اجبار ترک تحصیل می‌کنند و بخشی دیگر به حوزه‌های علمیه جذب می‌شوند؛ فرایندی که در مناطق محروم بیش از دیگر نقاط  دیده می‌شود.

سهم کودکان ایرانی از مقاومت؛ فقر و محرومیت

در کنار این‌ها، قوانین تازه وزارت آموزش‌ و پرورش هم دسترسی ده‌ها هزار کودک بدون شناسنامه به تحصیل را دشوارتر کرده است. در یک نمونه، ۱۴۸ هزار کودک بدون شناسنامه در سیستان و بلوچستان و هزاران کودک دیگر در استان‌های خراسان، گلستان، کرمان و آذربایجان غربی امسال به دلیل نداشتن مدارک هویتی، از ثبت‌نام در مدارس محروم شده‌اند. این در حالی است که از سال ۱۳۹۶، امکان ثبت‌نام این کودکان با معرفی‌نامه موقت وجود داشت، اما از مهر ۱۴۰۳ این مسیر نیز با وضع محدودیت‌های جدید، بسته شده است.

گزارش‌های میدانی از بیش از ۱۰ استان ایران نیز نشان می‌دهد وضعیت آموزش پیش‌دبستانی‌ها به‌ویژه در مناطق روستایی بحرانی است. کمبود زیرساخت، نیروی انسانی و بودجه باعث شده بخش بزرگی از کودکان پیش از ورود به دبستان از آموزش پایه محروم شوند و در سال‌های بعد به دلیل ضعف آموزشی، ترک تحصیل کنند.

ترکیب این داده‌ها تصویر روشنی ارائه می‌دهد؛ اینکه جمهوری اسلامی برای حمایت از حزب‌الله لبنان، حماس، حوثی‌ها و حشدالشعبی و دیگر شبه‌نظامیان بودجه‌ کافی دارد، اما برای تامین شیر برای توزیع رایگان در مدارس، توسعه زیرساخت‌های آموزشی و ثبت‌نام کودکان فقیر و بی‌شناسنامه در مدارس پول ندارد؛ سیاستی که آینده یک نسل را عملا به حاشیه رانده است.

در حالی که مقام‌های جمهوری اسلامی از «مقاومت» و «جبهه محور مقاومت» سخن می‌گویند، هزینه آن از جیب کودکانی پرداخت می‌شود که در کلاس درس یا حتی پشت در مدرسه، جایی ندارند.