مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، روز جمعه ۲۴ اکتبر (۲ آبان) در جریان سفرش به اسرائیل اعلام کرد که نیروی امنیتی بین‌المللی مورد نظر واشنگتن برای استقرار در غزه باید از کشورهایی تشکیل شود که اسرائیل با آن‌ها «احساس راحتی» دارد.

او تاکید کرد که «آینده حکومت در غزه» همچنان نیازمند گفت‌وگو میان اسرائیل و کشورهای شریک است و نمی‌تواند شامل حماس باشد. روبیو افزود: «هرگونه نقش احتمالی برای تشکیلات خودگردان فلسطین نیز هنوز مشخص نشده است.»

این اظهارات در شرایطی بیان می‌شود که هم‌زمان، نیروهای آمریکایی در جنوب اسرائیل کار آماده‌سازی برای تشکیل یک نیروی بین‌المللی در غزه را آغاز کرده‌اند؛ نیرویی که قرار است در چارچوب مفاد آتش‌بس  مستقر شود و مسئولیت ثبات و امنیت این منطقه را بر عهده بگیرد.

در یک ساختمان خاکستری و کوتاه در یک منطقه صنعتی در شهر کریات گات اسرائیل، واقع در مرز شمال شرق غزه، نیروهای آمریکایی از ابتدای هفته جاری مستقر شده‌اند. این ساختمان که پیش‌تر به‌عنوان مرکز باربری مورد استفاده قرار می‌گرفت، اکنون به «مرکز هماهنگی غیرنظامی-نظامی» تبدیل شده است و نیروهای نظامی آمریکا، اسرائیل، بریتانیا و کانادا در آن فعالیت می‌کنند.

بر اساس اعلام پنتاگون، حدود ۲۰۰ نظامی و متخصص آمریکایی در حوزه‌های حمل‌ونقل، امنیت، برنامه‌ریزی و مهندسی در این مرکز حضور دارند و ماموریت آن‌ها نظارت بر اجرای آتش‌بس و سازماندهی جریان کمک‌های بشردوستانه و پشتیبانی امنیتی به غزه است.

یکی از ماموریت‌های اصلی این مرکز، ایجاد یک نیروی بین‌المللی تحت حمایت آمریکا برای تثبیت اوضاع در غزه است. واشنگتن تاکید کرده که آمریکا نیرویی به غزه اعزام نخواهد کرد، اما احتمالا از نیروهای مصر، اندونزی و برخی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس استفاده خواهد شد.

تشکیل این نیرو، بخش کلیدی طرح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، برای پایان دادن به جنگ است. اما مسیر این طرح با موانع متعددی، مانند تمایل کشورهای عربی و سایر کشورها به اعزام نیرو و نگرانی اسرائیل درباره ترکیب ملیت‌های حاضر در این نیرو مواجه است.

ایتامار رابینوویچ، سفیر پیشین اسرائیل در واشنگتن گفت: «این اقدام برای جلوگیری از تداوم درگیری حیاتی است. انجام‌شدنی است، اما بسیار دشوار خواهد بود.»

مخالفت حماس و پیچیدگی اجرای طرح

یکی از موانع اصلی، موضع گروه حماس است که تاکنون هیچ تعهدی برای خلع سلاح نداده و از زمان برقراری آتش‌بس موقت دو هفته پیش، سرکوب خشونت‌آمیزی را علیه گروه‌هایی آغاز کرده که قدرتش را به چالش کشیده‌اند. سخنگوی حماس درباره استقرار نیروی بین‌المللی گفت این موضوع «حساس» است و به «بحث و بررسی عمیق» نیاز دارد.

ابهام در ماموریت و ترکیب نیرو

روبیو روز جمعه ۲۴ اکتیر از مرکز نظارت کریات گات بازدید کرد و گفت که هنوز درباره قواعد درگیری و اینکه این نیرو تحت فرمان سازمان ملل باشد یا خیر، گفتگوها ادامه دارد. منابع مطلع گفته‌اند از کشورهای مختلف برای پیوستن به این نیرو دعوت شده، اما بسیاری از آن‌ها بدون مشخص شدن چارچوب ماموریت و ترکیب نیرو، حاضر نیستند سربازان و کارشناسان خود را به منطقه اعزام کنند.

به گزارش رویترز یکی از پیشنهادها این است که دو نیروی مجزا تشکیل شود و یکی برای حفاظت از مرز میان اسرائیل و غزه ماموریت داشته باشد و دیگری برای انجام ماموریت‌ها در داخل باریکه غزه فعالیت کند. برخی کشورهای اروپایی نیز مایل‌اند هزاران نیروی امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین که در مصر و اردن آموزش دیده‌اند، در داخل غزه مستقر شوند و تعداد محدودی نیروی بین‌المللی نیز در کنار آن‌ها حضور داشته باشند. همچنین احتمال دارد پلیس برخی کشورهای اروپایی به‌عنوان ناظر در داخل غزه فعالیت کند.

طبق طرح آمریکا، نیروی بین‌المللی قرار است به‌طور تدریجی و از منطقه رفح در جنوب غزه که در حال حاضر تحت کنترل اسرائیل است، وارد عمل شود. سرعت خروج نیروهای اسرائیلی از مناطقی که به این نیرو واگذار می‌شود، همچنان محل مذاکره است.

ارتش‌های آمریکا و کانادا از اظهارنظر در این‌باره خودداری کرده‌اند و سخنگوی دولت بریتانیا تنها اعلام کرده است که «تعداد محدودی افسر برنامه‌ریزی» در این مرکز حضور دارند.

تردیدها نسبت به امکان موفقیت طرح

اچ.ای. هلیر، پژوهشگر موسسه سلطنتی خدمات متحد بریتانیا، به رویترز گفت نسبت به امکان جلب حمایت کافی از این طرح تردید دارد. او معتقد است بیشتر کشورها اگر قرار باشد با حماس بجنگند، مایل به اعزام نیرو نخواهند بود و کشورهای عربی نیز تنها در صورت تلاش جدی برای ایجاد یک دولت فلسطینی، حاضر به مشارکت خواهند شد.

این کارشناس مسائل امنیت بین‌المللی هشدار داد در صورتی که حماس با خلع سلاح موافقت نکند، «هیچ کشوری حاضر نخواهد بود نیروهایش را وارد یک باتلاق نظامی کند.»

جی.دی. ونس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا هم در سفر اخیرش به اسرائیل، به احتمال مشارکت کشورهای عرب خلیج فارس، ترکیه و اندونزی اشاره کرد. با این حال، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مخالفت خود را با حضور نیروهای ترکیه اعلام کرده است.

اساف اوریون، رئیس پیشین بخش استراتژی ارتش اسرائیل و پژوهشگر موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، به رویترز گفت: «اگر این نیرو تشکیل نشود و حماس سلاح خود را بر زمین نگذارد، اسرائیل احتمالا جنگ را از سر خواهد گرفت.» این نظریه‌پرداز پیشین ارتش اسرائیل گفت که این کشور «تمایلی ندارد فقط نظاره‌گر ظهور تهدیدها باشد، بلکه ترجیح می‌دهد آن‌ها را پیش‌دستانه از بین ببرد.»