جام جهانی ۲۰۲۲ فوتبال تا چند هفته دیگر و در تاریخ ۲۰ نوامبر، در قطر افتتاح می‌شود اما در روزهای اخیر، کارزاری به راه افتاده تا یکی از تیم‌های شرکت‌کننده در این مسابقات را قبل از شروع بازی‌ها، از جام جهانی اخراج کند.

به گزارش اسپورتینگ نیوز، ایران به دلیل رفتارش با هواداران زن فوتبال و راه ندادن آن‌ها به استادیوم‌های ورزشی، زیر ذره‌بین است. از سوی دیگر، سرکوب گسترده معترضان تظاهرات اخیر و همچنین مشارکت جمهوری اسلامی در حمله روسیه به اوکراین سبب شد درخواستی رسمی به فیفا ارسال شود تا بررسی کند آیا این کشور واجد شرایط حضور در مسابقات جهانی است یا خیر.

این ششمین حضور تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی و سومین تورنمنت متوالی مردان فوتبالیست ایران است که در قطر۲۰۲۲ در گروه ب و کنار ایالات متحده آمریکا، انگلستان و ولز قرار گرفته است.

تیم ملی ایران در هیچ یک از پنج حضور قبلی خود در مسابقات جام جهانی، نتوانست از مرحله گروهی صعود کند؛ اما حالا دغدغه جدید مسئولان فوتبال ایران این است که آیا آن‌ها در سال ۲۰۲۲، اصولا می‌توانند با هم‌گروهی‌های خود در این جام جهانی دیدار کنند یا نه.

ایران از سال ۱۳۵۷، هواداران زن را از حضور در استادیوم‌های و تماشای مستقیم بازی‌ها منع کرد. فدراسیون فوتبال ایران ادعا می‌کند که این سیاست به منظور «حفاظت از زنان در برابر فحاشی مردان» در نظر گرفته شده است. این ممنوعیت طولانی‌مدت، سبب شد یکی از زنان هوادار تیم استقلال به نام سحر خدایاری، خودسوزی کند. مرگ او توجهات بین‌المللی را به این خواسته جدی زنان ایران جلب کرد و اعتراض جامعه جهانی فوتبال به سیاست‌های مسئولان فوتبال در ایران را به دنبال داشت.

در یکی دو سال اخیر،‌ بعضی از زنان در ایران توانسته‌اند برای تماشای بازی‌های مهم فوتبال به استادیوم‌ بروند. با این حال، این تنها تعداد محدودی از زنان را شامل شده است و آن‌‌ها هم باید در بخش‌هایی جدا از مردان بنشینند. این در حالی است که بر اساس مقررات فیفا،‌ فدراسیون‌های رسمی فوتبال یک کشور نمی‌توانند تحت تاثیر یا کنترل دولت باشند.

چه کسی از فیفا می‌خواهد ایران را از جام جهانی محروم کند؟

شرکت حقوقی اسپانیایی روییز-هورتا و کرسپو با ارسال نامه‌ای رسمی به فیفا، مدعی شد که تعدادی از ورزشکاران و مردم ایران از درخواست حذف تیم فوتبال ایران از جام جهانی ۲۰۲۲ حمایت می‌کنند. در این نامه آمده است: «زنان به‌طور مداوم از دسترسی به ورزشگاه‌های سراسر کشور محروم شده‌اند. آن‌ها به‌طور سازمان‌یافته از عرصه فوتبال در ایران حذف شده‌اند که این موضوع به‌شدت با ارزش‌ها و اساسنامه فیفا مغایرت دارد.»

مسیح علی‌نژاد، روزنامه‌نگار ایرانی و فعال حقوق زنان، نیز در نامه‌ای به فیفا که به‌عنوان «درخواست رسمی» ارسال شد، همکاری کرد و از هیئت حاکمه فوتبال خواست «فدراسیون فوتبال ایران را با اثرگذاری فوری به حالت تعلیق درآورد و در نتیجه عملا آن‌ها را از حضور در جام جهانی ۲۰۲۲ محروم کند».

چند روز بعد، باشگاه اوکراینی شاختار دونتسک هم از این اقدام پیروی کرد و از فیفا خواست ایران را تعلیق کند. آن‌ها برای خواسته‌ خود دلیل دیگری هم مطرح کردند؛ اینکه ایران باید به دلیل کمک به روسیه در جنگ علیه اوکراین از حضور در مسابقات جام جهانی محروم شود. ایران به فروش «پهپادهای کامیکازه» به ارتش روسیه متهم است.

سرگئی پالکین، مدیرعامل شاختار، در بیانیه‌ای گفت: «این تصمیمی عادلانه خواهد بود. باید توجه تمام جهان به رژیمی جلب شود که مردمش را می‌کشد و به کشتن اوکراینی‌ها نیز کمک می‌کند.»

پیش از این، فیفا اوایل سال ۲۰۲۲، کمی پس از آغاز حمله مسکو به کی‌یف، روسیه را از جام جهانی ۲۰۲۲ حذف کرد.

چه کشوری می‌تواند در جام جهانی ۲۰۲۲، جایگزین ایران شود؟

بعید به نظر می‌رسد که در این فاصله کوتاه تا برگزاری مسابقات جام جهانی، فیفا علیه ایران اقدامی انجام دهد. با این حال، اگر قرار بر حذف ایران باشد، محتمل‌ترین جایگزین از منطقه آسیا خواهد بود.

ایران در گروه آ مقدماتی جام جهانی آسیا، اول، کره جنوبی دوم و امارات متحده عربی نیز سوم شد. دو تیم برتر به طور خودکار جواز حضور در جام جهانی را به دست آوردند، در حالی که تیم سوم در بازی‌های پلی‌آف آسیایی شکست خورد. بنابراین، در صورت لزوم، فیفا می‌تواند امارات را به جای ایران به عنوان بالاترین مقامی که به مسابقات راه نیافته است، به جام جهانی برساند.

شاختار دونتسک در نامه خود به فیفا، پیشنهاد جایگزینی اوکراین به جای ایران را مطرح کرد. این کشور اروپایی در فینال مرحله پلی‌آف خود از ولز شکست خورد و نتوانست به جام جهانی صعود کند.

توجیه قرار گرفتن اوکراین به جای ایران از نظر رقابتی دشوار خواهد بود؛ زیرا اوکراین از کنفدراسیونی متفاوت از ایران و از منطقه (اروپا) است که جایگاه‌های بیشتری در جام جهانی دارد. علاوه بر این، گروه ب که ایران در آن قرار دارد، در حال حاضر دو تیم از اروپا- انگلستان و ولز- دارد و حضور اوکراین به عنوان تیم سوم، با قوانین قرعه‌کشی جام جهانی مغایر است؛ زیرا بر اساس قوانین فیفا، در هر گروه فقط دو تیم اروپایی می‌توانند حضور داشته باشند.