رسانه‌های ایران گزارش دادند که سطح مبادلات تجاری میان افغانستان و ایران کاهش یافته است. وب‌سایت «اتاق ایران آنلاین» به نقل از مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گزارش داد که در یک سال گذشته، سطح مبادلات تجاری میان ایران و افغانستان کاهشی ۴۰ درصدی داشته است.

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در چهل‌و‌یکمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» با استناد به گزارش اتاق بازرگانی و صنایع افغانستان که اوایل شهریور منتشر شد، خبر داد که میزان داد‌و‌ستد میان ایران و افغانستان در فاصله شهریور ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۱، به یک میلیارد و دویست میلیون دلار رسیده است که نسبت به قبل ۴۰ درصد کاهش داشته است.

 مسئولان اتاق بازرگانی و صنایع افغانستان دلیل این کاهش را نبود تقاضا در بازار در پی گسترش فقر می‌دانند. خانجان الکوزی، عضو هیئت مدیره اتاق بازرگانی و صنایع افغانستان، گفت در گذشته، سطح مبادلات تجاری سالانه افغانستان بین ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دلار بود، اما حالا به پنج میلیارد دلار رسیده است. او همچنین از کاهش صادرات میوه و سبزیجات افغانستان به ایران نیز خبر داد. به گفته مسئولان اتاق بازرگانی و تجارت افغانستان، در حال حاضر، میزان صادرات افغانستان به ایران حدود ۲۰ میلیون دلار است.

کارشناسان دلیل کاهش مبادلات تجاری را تحریم افغانستان و قطع کمک‌های جهانی به دولت افغانستان می‌دانند، که در گذشته ۵۰ درصد بودجه افغانستان را تامین می‌کرد. تحریم‌ها علیه بانک‌های افغانستان باعث شده است امکان معاملات تجاری کاهش پیدا کند. از سوی دیگر، مرکز پژوهش‌های اتاق ایران یکی از دیگر از دلایل کاهش داد‌و‌ستد تجاری میان ایران و افغانستان را ورود روسیه به بازار افغانستان می‌داند.

 این نهاد پژوهشی ایرانی می‌گوید روس‌ها درصددند توافق‌های تجاری با طالبان را نهایی کنند که بر مبنای این توافق‌ها، بازار انرژی افغانستان به دست روسیه خواهد افتاد. به عقیده مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، تسلط روسیه بر بازار کوچک انرژی افغانستان می‌تواند چالشی برای ایران باشد، زیرا انرژی بخش مهمی از تجارت میان افغانستان و ایران است.

وزارت صنعت و تجارت رژیم طالبان نیز توافق برای واردات انرژی از روسیه را تایید کرده است. بنا بر اعلام این وزارتخانه، به‌زودی واردات انرژی از روسیه آغاز خواهد شد. در صورت عملی شدن این توافق، ایران ۲۰۰ میلیون دلار دیگر نیز از حجم مبادلات تجاری با افغانستان از دست خواهد داد.

اگرچه بازار افغانستان در مقایسه با تولید ایران کوچک است، با توجه به فشار تحریم‌ها بر جمهوری اسلامی ایران، این بازار سهمی قابل‌توجه در دادوستد تجاری ایران دارد. بخشی از بازار ارز ایران نیز از افغانستان تامین می‌شود که با توجه به کنترل طالبان بر مرزها، این روند نیز با نوسان و کاهش مواجه شده است.