افزایش مصرف داروهای اعصاب و روان در دوران کرونا 

یک متخصص اعصاب و روان: «جامعه در مواجهه با بیماری کرونا به تنش بسیار جدی دچار شده است»

استفاده از داروهای آرام‌بخش در یک سال و نیم گذشته بیشتر شده است - pexels

همه‌گیری کرونا برای بسیاری از مردم پیامدهای روانی به همراه داشته و سلامت روان آنان را به خطر انداخته است. شفاف نبودن مسئولان در ارائه اطلاعات واقعی، روند کند واکسیناسیون، فوت عزیزان، استرس ابتلا به بیماری، تعطیلی و معلق شدن کسب‌وکارها و فشارهای اقتصادی از عواملی‌ به شمار می‌روند که آستانه تحمل افراد را کاهش داده‌اند. 

بعد از انتشار آمارهایی از افزایش خشونت در دوران همه‌گیری، حالا برخی روانپزشکان تایید کرده‌اند که استفاده از داروهای آرام‌بخش در یک سال و نیم گذشته بیشتر شده و کار به جایی رسیده است که برخی از این داروها در بازار کمیاب شده‌اند. مصرف داروهایی مثل تریازولام، زولپیدم، دیازپام، تمازپام، لورازپام، زاناکس (آلپروزولام)، کلونازپام، فلوکستین، سیتالوپرام و سرترالین که اغلب خاصیت آرام‌بخش، خواب‌آور و ضداضطراب دارند، در مدت همه‌گیری کرونا افزایش یافته است؛ آنقدر که به گفته روانپزشکان حتی در مقطعی،  بازار دارویی کشور از این داروها خالی شده است. 

در همین زمینه امیرحسین جلالی، روانپزشک و عضو هیئت‌علمی گروه روانپزشکی دانشگاه ایران به روزنامه همشهری گفته است: «در ماه‌های نخست شیوع کرونا گزارشی منتشر شد مبنی بر اینکه بعضی داروهای اعصاب و روان، مشخصا داروهای خواب‌آور و ضداضطراب، که قبلا هیچ‌گاه کمبود آن‌ها را شاهد نبودیم، یک‌باره و به شکل بی‌سابقه‌ای در  داروخانه‌ها کم شدند. کم شدن این داروها ابتدا تعجب‌برانگیز بود اما دلیل آن می‌توانست این باشد که جامعه در مواجهه با بیماری کرونا به تنش بسیار جدی دچار شده است و مردم برای کنترل و مهار تنش‌های موجود به استفاده از داروهای تسکین‌دهنده اعصاب و روان روی آورده‌اند و از آن‌ها بیشتر استفاده می‌کنند.» 

مصرف خودسرانه 
نگرانی از به خطر افتادن سلامت روانی مردم مسئله‌ای بود که روانشناسان در همان روزهای نخست همه‌گیری کرونا بارها به آن اشاره کردند اما برای مردمی که در محاصره مشکلات اقتصادی و بیماری کرونا قرار داشتند، فکر کردن به موضوع سلامت روان تقریبا ناممکن بود. برخی از آنان برای فرار از شرایط موجود به راه‌حل‌های کوتاه‌مدت مثل مصرف خودسرانه داروهای آرام‌بخش پناه بردند. اقدامی که متخصصان درباره آن هشدار داده بودند. با این حال، گزارش‌ دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو در آبان سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که مصرف خودسرانه دارو در میان مردم افزایش یافته و این موضوع افزایش مسمومیت‌های غذایی را در پی داشته است.  

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

اگرچه به گفته جلالی، ارتباط دادن افزایش مصرف داروهای اعصاب و روان به وضعیت فعلی به مستندات و شواهد علمی نیاز دارد، اما طبیعی است که هم‌اکنون با توجه به شیوع کرونا، جامعه فرسوده شده و مردم نگران آینده‌ باشند. این متخصص اعصاب و روان درعین‌حال تاکید می‌کند که وضعیت «تلخ و سخت اقتصادی و اجتماعی» هم مجوزی برای مصرف بیشتر داروهای اعصاب و روان نیست. 

بالا رفتن میزان مصرف داروهای اعصاب و روان موضوعی است که محمود هادی‌پور، داروساز و داروخانه‌دار نیز آن را تایید کرده است. او در دسترس‌تر بودن داروهای اعصاب و روان را عامل اصلی مصرف خودسرانه آن‌ها دانسته است. به گفته این متخصص دارو، نمی‌توان آمار دقیقی از میزان افزایش مصرف داروهای آرام‌بخش در دوران کرونا ارائه کرد اما واقعیت این است که هر روز در مقایسه با روز قبل وضعیت «فاجعه‌بارتر» می‌شود: «ما نیاز بیشتر مردم به مصرف داروهای مرتبط با اعصاب و روان چه خودسر و چه با تجویز پزشک را شاهدیم. این موضوع نگران‌کننده است.»

در همین زمینه علی فاطمی، عضو هیئت‌مدیره انجمن داروسازان ایران، هم می‌گوید که در ماه‌های گذشته، داروهایی مثل فلوکستین یا سرترالین که آرام‌بخش و ضدافسردگی‌اند، کم شده است: «هم‌اکنون بسیاری از داروهای اعصاب و روان کمیاب است و اگر مردم بخواهند از این داروها استفاده کنند هم امکان آن وجود ندارد.» 
به گفته فاطمی، افزایش مصرف داروهای آرام‌بخش در دوران همه‌گیری کرونا با از دست‌دادن شغل، مرگ دوستان یا یکی از اعضای خانواده و همچنین ابتلای خود و اطرافیان به بیماری کرونا ارتباط دارد. 

متخصصان اعصاب و روان تاکید می‌کنند که همه‌گیری کرونا می‌تواند برای افراد مشکلات روان‌تنی ایجاد کند و اختلالات عصبی را افزایش دهد. برخی آمارها حتی از افزایش سکته‌های قلبی در دوران کرونا حکایت دارند اما آنچه جامعه ایران را در معرض خطری دوچندان قرار داده است، به خطر افتادن معیشت مردم به دلیل مشکلات اقتصادی و ترس از ابتلا و مرگ عزیزانشان در نتیجه ناکارامدی دولت در واکسیناسیون زودهنگام است.