هشتم اوت هرسال در برخی کشورهای جهان «روز جهانی گربه‌ها» نام‌گذاری شده است. در ترکیه اما هرروز، روز گربه‌هاست. استانبول به بهشت حیوانات خیابانی شهره است. شهری که در هر نقطه‌اش سگ‌ها و گربه‌ها در کمال آسایش و در کنار انسان‌ها روزگار می‌گذرانند و تصویرهای متعددی از رواداری مردم با آن‌ها تاکنون در شبکه‌های اجتماعی منتشرشده است.

در میانه روز هشتم اوت امسال نیز، هشتگ dunyakedilergunu در کشور ترکیه خبرساز شد. شهروندان، مقامات مسئول شهری و شخصیت‌های برجسته در حوزه‌های مختلف با این هشتگ تصویری از گربه‌های خانگی یا خیابانی را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشتند. از امامان جماعت مساجد مشهور در ترکیه که با ظرف‌های غذا به دیدار گربه‌های خیابانی اطراف یا ساکن در صحن مساجد می‌رفتند تا شهروندان عادی که از تعامل و رابطه انسانی خود و حیوانات خیابانی بخصوص گربه‌ها روایت می‌کردند.

«ماهاتما گاندی» رهبر معنوی و سیاسی هندوستان که به نمادی از مبارزه بی‌خشونت در جهان بدل شده است جمله مشهوری دارد: «میزان مدنیت یک جامعه را با معیار رفتار با حیوانات می‌توان سنجید».

مردم ترکیه به بهترین شکل این جمله را در ارتباط با حیوانات بخصوص گربه‌ها و سگ‌ها به نمایش گذاشته‌اند. حیوانات به آسودگی در شهر زندگی می‌کنند. علیرغم اینکه اغلب مردم ترکیه مسلمان هستند اما رابطه مسالمت‌آمیزشان با حیوانات خیابانی آن‌قدر انسانی است که مساجد ترکیه در اغلب شهرها در سرما و گرما محل آسایش و استراحت برای آن‌ها است.

سرنوشت «گیلی» و«تُمبیلی»؛ گربه‌های جهانی استانبول

از میزان محبوبیت گربه‌ها در ترکیه همین بس که یکی از نگرانی‌های شهروندان استانبول پس از بازگشایی مسجد ایاصوفیه به‌عنوان محل عبادت، ابراز نگرانی برای «گیلی» بود. گربه‌ای که سال‌هاست در این مسجد زندگی می‌کند و در شبکه‌های اجتماعی دنبال کننده‌های زیادی دارد.

ابراز نگرانی شهروندان استانبول برای گیلی آن‌قدر شدت گرفت که «ابراهیم کالین» سخنگوی اردوغان به خبرنگار رویترز که درباره او سؤال کرد گفت: «گیلی و همه گربه‌های دیگر که در ایاصوفیه زندگی می‌کنند، می‌توانند همچنان در این مکان بمانند و به زندگی خود ادامه بدهند.»

والی استانبول هم در توییتر با انتشاد ویدئویی اعلام کرد: نگران نباشید. حال گیلی خوب است. 

صفحه اینستاگرام گیلی توسط یک راهنمای تور به نام Umut Bahçeci اداره می‌شود. او درباره گیلی می‌گوید: «گیلی واقعاً دوست دارد ژست بگیرد، اگر بخواهد با مردم ارتباط برقرار کند زیر جایگاه مؤذن در مسجد می‌ایستد و وقت‌هایی که خسته باشد یا حوصله کسی را نداشته باشد در یکجایی زیر گنبد که گردشگران اجازه ورود به آن را ندارند، می‌نشیند. اگر در زمستان به ایاصوفیه بروید معمولاً می‌توانید او را جلوی نورافکن‌های روشن‌کننده محراب که گرم  هستند بیابید. در روزهای گرم  نیز او را می‌توانید در حال استراحت روی کف مسجد یا مقابل پنجره‌های نورگیر پیدا کنید. گیلی در این مسجد به همراه خواهرش کیزیم (Kizim) زندگی می‌کند اما شهرت او به‌اندازه گیلی نیست.»

در کارنامه گیلی یک ملاقات رسمی با باراک اوباما رئیس‌جمهور سابق ایالات‌متحده ثبت‌شده است.

در استانبول بیش از سی هزار گربه زندگی می‌کنند. طرح عقیم‌سازی برای آن‌ها اجرا می‌شود و جمعیتشان توسط نهادهای دولتی وسازمان‌های مردم‌نهاد حامی حقوق حیوانات تحت کنترل است. گربه‌های استانبول زندگی آسوده‌ای دارند. مردم به آن‌ها غذا می‌دهند، جای خواب دارند و به‌راحتی می‌توانند وارد مغازه‌ها، کافه‌ها و اماکن گردشگری و تاریخی شوند.

نام یکی دیگر از گربه‌های مشهور استانبول، «تُمبیلی» است. گربه چاقی که بر پیاده‌روهای محله کادیکوی در بخش آسیایی استانبول می‌لمید و اهالی را زیر نظر می‌گرفت. نامش به معنای گربه کپل است و اهالی او را به این نام می‌خواندند. تمبیلی در اوت ۲۰۱۶ بر اثر بیماری درگذشت. مردم استانبول با جمع‌کردن امضا و موافقت شهرداری این منطقه یادبودی از او ساختند و درست در محلی که لم می‌داد نصب کردند. مجسمه‌ای برنزی که در روز جهانی حیوانات یعنی چهارم اکتبر ۲۰۱۶ با حضور صدها نفر از مردم این شهر رونمایی شد. در روز رونمایی و نصب این یادبود مردم با روشن کردن شمع و قرار دادن غذا برای گربه‌های آن منطقه، یاد تمبیلی را گرامی داشتند.

حفظ نژاد گربه‌های وان

میزان توجه دولت ترکیه به گربه‌های این کشور تا به آنجاست که گربه وان، نژاد مشهور گربه در این کشور تحت حمایت وسیع و همه‌جانبه است.

گربه وان گربه‌ای کاملاً سفید با چشمانی دو رنگ است، یک‌چشم کهربایی و یک‌چشم آبی فیروزه‌ای. معروف است که این گربه‌ها علاوه بر غذای مخصوص خودشان، هندوانه و خربزه می‌خورند؛ همچنین آب و شنا کردن را دوست دارند و برای شنا به چشمه‌های شهر وان می‌روند.

قدمت این نژاد از گربه به ۱۳۰۰ سال پیش در منطقه وان بازمی‌گردد. در سال ۱۹۹۹، مقامات دولت ترکیه متوجه شدند که نسل گربه‌های وان روبه انقراض است و تنها ۹۰ گربه از این نژاد باقی‌مانده است. این اتفاق موجب شد آن‌ها بنیادی حمایتی به نام «خانه گربه‌های وان» در مرکز این شهر توریستی بسازند. امارتی دوطبقه که گربه‌های وان را در تمام سنین نگه می‌دارد و برای بقای آن‌ها و حفظ نسلشان تلاش می‌کند.

خانه گربه‌های وان واقع در محوطه باز دانشگاه این شهر، امروز یکی از جاذبه‌های گردشگری در ترکیه است. مرکزی که علاوه بر نگهداری گربه‌ها به‌منظور حفاظت از نسل نزولی آن‌ها، مطالعات علمی روی این‌گونه خاص از گربه انجام می‌دهد. این مرکز علاوه بر روش‌های علمی برای حل مشکلات ژنتیکی و سلامتی گربه‌ها تلاش می‌کند.

دکتر «عبدالله کایا» رئیس این مرکز تحقیقاتی می‌گوید از ۲۶ سال قبل تا امروز این مرکز هم گربه‌هایی که در آن نگهداری می‌شود را مورد حمایت قرار داده و هم برای تولید نسل خالص گربه وان به شهروندانی که گربه وان در خانه نگه ‌می‌دارند خدمات می‌دهد. به گفته او گربه‎های وان تا مرز انقراض رفته بودند حالا سرپناهی امن برای خود دارند.

قوانین آزار حیوانات در ترکیه

با تمام مهربانی‌ها و فرهنگ‌سازی که در طول سالیان گذشته در خصوص مدارا با حیوانات خانگی و خیابانی در کشور ترکیه انجام شده است معدود دفعاتی هم پیش‌آمده که حیوانات توسط برخی شهروندان این کشور مورد آزار و اذیت قرار بگیرند.

بهمن‌ماه ۱۳۹۸، روزنامه حریت در ترکیه خبر داد سه مرد با استفاده از گوشت مرغ آغشته به سم، موجب مرگ ۱۶ سگ خیابانی شده‌اند. همان سال، دادگاهی در ترکیه برای این سه مرد ۳۰ سال حکم زندان تعیین کرد. هر یک از این افراد علاوه بر تحمل ۱۰ سال حبس، به پرداخت ۱۵ هزار لیر ترک نیز محکوم شدند.

با گزارش چند مورد حیوان آزاری دیگر در ترکیه، در ژانویه ۲۰۲۰، وزیر کشاورزی و جنگلداری ترکیه از تشدید قوانین حمایت از حیوانات در ترکیه خبر داد.

به گزارش خبرگزاری آناتولی، «بکر پاکدمیرلی»، اعلام کرد که مجازات اعمال خشونت و شکنجه علیه حیوانات و کشتن و رفتار نامناسب با آنان تشدید خواهد شد و طرح پیش‌نویس آن پس از تائید وزارتخانه‌های مربوطه به مجلس ارائه می‌شود.

به گفته این مقام مسئول مطابق قانون جدید مجازات کسانی که حیوانات را شکنجه کنند و یا با آنان با خشونت رفتار کنند افزایش خواهد یافت. او با اشاره به استقبال مدافعان حقوق حیوانات در ترکیه از وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تر نسبت به حیوان آزاران گفت: «مطمئنم که این قانون جدید باعث رضایت آن دسته از شهروندانمان خواهد شد که نسبت به حقوق حیوانات حساس هستند.»

این میزان از رواداری مردمان ترکیه با حیوانات برای بسیاری از مسافران به این کشور بخصوص آن‌ها که از ایران به ترکیه سفر می‌کنند جای شگفتی دارد. شاید بسیاری از ایرانیان با مشاهده این هم‌زیستی گربه‌ها و مردم ترکیه، از خود پرسیده باشند پیاده‌سازی مدل کنترل حیوانات شهری در شهرهای پرجمعیت ایران مثل تهران هم ممکن نیست؟ و اگر هست چرا هرروز شاهد اخبار دهشت‌بار از کشتار فجیع سگ‌ها و گربه‌ها به دست مأموران شهرداری هستند؟ آیا می‌شود با الگوبرداری از این شیوه روح زندگی را به تهران بازگرداند؟