مقام‌های طالبان برای اعزام نیروی کار به کشورهای عربی مذاکراتی را با قطر، عربستان سعودی، بحرین، عمان و امارات متحده عربی آغاز کرده‌اند و قصد دارند از طریق این روند، مانع از مهاجرت‌های غیرقانونی و گسترده افغان‌ها به ایران، پاکستان و دیگر کشورهای منطقه و جهان شوند.
افغانستان از دهه ۱۹۹۰ تاکنون و در پی وقوع جنگ‌های داخلی ویرانگر، یکی از کانون‌های اصلی مهاجرت در آسیا بوده است. بر اساس آمار آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، بیش از شش میلیون و ۱۰۰ هزار افغان در سراسر جهان در وضعیت پناهندگی و مهاجرت به سر می‌برند که از این میان، پنج میلیون و ۳۰۰ هزار تن در کشورهای همسایه افغانستان زندگی می‌کنند.
بر اساس این آمار، سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفر هم یا در داخل افغانستان آواره شده‌اند یا به دلیل اخراج شدن از کشورهای منطقه، بی‌سرپناه مانده‌اند. بازگرداندن بیش از دو میلیون افغان در یک سال گذشته از ایران و پاکستان به شمار افراد بیکار، بی‌سرپناه و نیازمند کمک‌های بشردوستانه در افغانستان هم افزوده است.
گروهی از مهاجران افغان اخراج‌شده از پاکستان‌ــ IOMAfghanistan/X
با فروپاشی دولت جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱، بسیاری از فرصت‌های شغلی در این کشور از بین رفت. آمار سازمان بین‌المللی کار هم نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۱، دست‌کم ۵۰۰ هزار شغل در افغانستان از بین رفت و بسیاری از خانواده‌هایی که از طریق این مشاغل امرار معاش می‌کردند، به جمعیت بزرگ نیازمندان به کمک‌های بشردوستانه پیوستند.
بنا بر تازه‌ترین آمار سازمان ملل متحد از وضعیت فقر در افغانستان، در سال ۲۰۲۵، تعداد ۲۵ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر در افغانستان به‌عنوان افراد «نیازمند به کمک‌های حیاتی بشردوستانه» شناسایی شده‌اند.
سازمان ملل متحد در گزارش‌هایش از وضعیت فقر و بیکاری در افغانستان، پیوسته به ممنوعیت تحصیل و اشتغال زنان به‌عنوان یکی از عوامل گسترش بیکاری و فقیر شدن خانواده‌ها اشاره می‌کند و از مقام‌های طالبان می‌خواهد این ممنوعیت‌ها را برطرف کنند، اما با گذشت چهار سال، در موضع تندروانه طالبان در این زمینه تغییری دیده نشده است.
اینک طالبان به کشورهای ثروتمند جهان عرب که متقاضی جذب نیروی کار ماهرند، به‌عنوان فرصتی برای کاهش مهاجرت غیرقانونی افغان‌ها به کشورهای دور و نزدیک برای یافتن کار، چشم دوخته‌اند.
سمیع‌الله ابراهیمی، سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی طالبان‌ــ ارسالی به ایندیپندنت فارسی
سمیع‌الله ابراهیمی، سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی طالبان، به ایندیپندنت فارسی گفت که کشورهای جهان عرب به‌ویژه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر ظرفیت بالایی برای جذب نیروی کار ماهر دارند و به دلیل فقر و بیکاری گسترده در افغانستان، می‌توانند زمینه خوبی برای جذب نیروی کار افغان باشند.
به گفته ابراهیمی، مذاکرات در زمینه جذب نیروی کار ماهر افغانستان در بازار کار کشورهای عربی با مقام‌های این کشورها از مدتی پیش آغاز شده و نخستین توافق در این زمینه با دولت قطر نهایی شده است که روند ثبت‌نام و اعزام کارگران به آن کشور جریان دارد.
ثبت‌نام کارگران برای اعزام به قطر روز سه‌شنبه هفتم مرداد، در ۲۰ شهر افغانستان آغاز شد. قطر در مرحله نخست، با اعزام دو هزار کارگر موافقت کرده است، اما این رقم در آینده افزایش خواهد یافت.
بر اساس اطلاعاتی که وزارت کار و امور اجتماعی طالبان منتشر کرده، قرار است سه هزار و ۱۰۰ نفر به قطر اعزام شوند، اما روز سه‌شنبه، ده‌ها هزار نفر در ۲۰ شهر افغانستان مقابل دفاتر ثبت‌نام اعزام به قطر صف کشیدند.
وزارت کار و امور اجتماعی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که متقاضیان باید بابت ثبت‌نام ۱۰۰ افغانی بپردازند، اما منابعی از میان متقاضیان کار به ایندیپندنت فارسی گفتند دفاتر ثبت‌نام از آنان ۲۰۰ افغانی مطالبه کرده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
وزارت کار و امور اجتماعی طالبان شمار فرصت‌های شغلی فراهم‌شده در قطر را میان هفت منطقه افغانستان سهمیه‌بندی کرده است که بر اساس این سهمیه‌بندی، به شمال افغانستان شامل استان‌های بلخ، سرپل، سمنگان، جوزجان و فاریاب، ۴۵۵ فرصت شغلی اختصاص یافته است. با این حال منابع محلی می‌گویند تنها در روز سه‌شنبه، دست‌کم پنج هزار نفر برای ثبت‌نام مراجعه کردند.
زمینه‌های شغلی در قطر آشپزی، رانندگی اتوبوس، مهمانداری هتل، تعمیر خودروهای برقی، نظافت هتل‌ها و اماکن و دستیار آشپز اعلام شده که برای آن‌ها، داشتن سه تا ۱۰ سال تجربه کاری الزامی دانسته شده است.
سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی طالبان درباره تردیدها در مورد شفافیت در جذب افراد واجدشرایط برای اعزام به قطر گفت: «افراد واجد شرایط از میان ثبت‌نام‌کنندگان انتخاب می‌شوند و پس از مصاحبه و بررسی اسناد، اعزام خواهند شد.»
سمیع‌الله ابراهیمی، اعزام نیروی کار افغان به کشورهای مختلف جهان، به‌ویژه کشورهای عربی، را در جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی موثر دانست و گفت در صورتی که کارگران قانونی اعزام شوند، زمینه حمایت حقوقی از آنان نیز فراهم می‌شود.
ابراهیمی افزود: «در تلاشیم برای اعزام قانونی کارگران به کشورهایی از جمله عربستان سعودی هم روندی فراهم کنیم. این کار به رشد اقتصاد افغانستان کمک می‌کند.» به گفته او، هیئت‌هایی از طرف طالبان به عربستان سعودی و دیگر کشورهای منطقه رفته و با مقام‌های اداره کار این کشورها درباره امکان اعزام نیروی کار ماهر گفتگو کرده‌اند که در این زمینه پیشرفت‌هایی هم حاصل شده است.
سال‌ها است که هزاران افغان در کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر در بخش‌های مختلف مشغول کارگری و فعالیت‌های تجاری‌اند، با این حال سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی طالبان تاکید می‌کند تمرکز آن‌ها بر اعزام نیروی کار ماهر است تا هم کشورهای میزبان و هم افغانستان از آن سود ببرند.
