حملات اخیر اسرائیل و آمریکا به جمهوری اسلامی ایران بحث‌ها درباره واقعیتی نگران‌کننده را دوباره مطرح کرده است: نفوذ موفق و توانایی موساد در اجرای عملیاتی دقیق و مخرب در عمق خاک ایران. ترور افراد رده‌بالا، بمب‌گذاری‌های هدفمند، و نفوذ به تاسیسات هسته‌ای سوال‌هایی جدی‌ درباره چگونگی آزادی عمل سازمان اطلاعات اسرائیل و ناتوانی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی در شناسایی و خنثی‌سازی این رخنه‌ها مطرح می‌کند.

چه‌گوارا زمانی گفته بود: «اگر می‌خواهی ملتی را آزاد کنی، اسلحه‌ات را با ۱۰ گلوله پر کن‌ــ ۹ تا برای خائنان داخلی، و یکی برای دشمن خارجی. اگر خائنان نبودند، دشمن هرگز جرات حمله نداشت.» این سخن معضل جمهوری اسلامی را در یک کلام بیان می‌کند. به نظر می‌رسد تهران بیش از حد در شلیک آن ۹ گلوله استعاری به داخل تعلل کرده است. به‌رغم بازداشت‌ها و حتی اعدام‌ افراد مظنون به همکاری، به‌ نظر می‌رسد عوامل اصلی‌ــ آن‌ها که در موقعیت‌های با‌نفوذ قرار دارند‌ــ صحیح و سالم باقی مانده‌اند.

در سال ۲۰۲۱، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری پیشین، در مصاحبه‌ای تلویزیونی لحظه‌ای تکان‌دهنده را رقم زد؛ او فاش کرد که مقام ارشد سازمان ضدجاسوسی جمهوری اسلامی خودش جاسوس اسرائیل بوده است. او به عملیاتی اشاره کرد که ماموران موساد اسناد حساس را در تهران بار کامیون زدند و پرسید چطور آن‌ها از ایست‌های بازرسی عبور کردند، بدون اینکه توجهی جلب شود.

عملیات مذکور در ژانویه ۲۰۱۸ رخ داد؛ یوسی کوهن، رئیس وقت موساد، در مصاحبه‌ای با کانال ۱۲ اسرائیل این موضوع را تایید کرد. فایل‌های سرقت‌شده مربوط به برنامه‌های هسته‌ای و فضایی جمهوری اسلامی بود و اسرائیل از آن به‌عنوان پیروزی بزرگ اطلاعاتی رونمایی کرد. اما این افشاگری‌ها به‌جای آنکه لرزه‌ای جدی به ساختارهای داخلی جمهوری اسلامی وارد کند، با اقدام‌هایی محدود مواجه شد. ترور متخصصان هسته‌ای ادامه پیدا کرد، انفجارهایی در مراکز نظامی رخ داد و طبق گزارش‌ها، عوامل اسرائیلی حتی به قلب فرماندهی سپاه نفوذ کرده‌اند.

پس از حملات هوایی اخیر اسرائیل، مقام‌های جمهوری اسلامی از بازداشت ۱۸ نفر در مشهد به اتهام همکاری با موساد خبر دادند؛ گفته می‌شود این افراد در حال تولید پهپادهای انتحاری و شناسایی بودند. گزارش‌ها حاکی از آن است که هدف حذف مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی هم‌زمان با حملات هوایی اسرائیل بود. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، نیز تایید کرد: «بخش قابل توجهی از ضربات دشمن با کمک نفوذی‌های داخلی انجام می‌شود.»

اگرچه تهران اکنون کارزار مبارزه با جاسوسی را آغاز کرده‌ است‌ــ با بیش از ۷۰۰ بازداشت در عرض ۱۲ روزــ گستردگی نفوذ حکایت از شبکه‌ای عمیق و ریشه‌دار دارد. پرسش مهم اکنون این است: چرا برخی شهروندان به ابزار سرویس‌های اطلاعاتی خارجی تبدیل می‌شوند؟

رسانه‌های داخلی ایران استدلال می‌کنند که موساد از مشکلات اقتصادی و به حاشیه رانده شدن اجتماعی، به‌ویژه میان اقلیت‌ها، سوءاستفاده می‌کند. استفاده از اپلیکیشن‌های رمزنگاری‌شده و رمزارز انتقال امن اطلاعات را ممکن می‌‌کند. جذب‌شدگان، که ظاهرا در کشورهایی مانند گرجستان و نپال آموزش می‌بینند، به ابزارها و دانش لازم برای فعالیت مخفی مجهز می‌شوند. و در حالی‌ که فقر ممکن است انگیزه برخی باشد، واقعیت نگران‌کننده‌تر حضور عوامل ثروتمند و بانفوذ است‌ــ کسانی که خیانتشان نه از سر ناچاری، بلکه از فرصت‌طلبی است.

علاقه عمیق اسرائیل به ایران بر کسی پوشیده نیست. در کتاب «برخیز و بکش: تاریخچه محرمانه ترورهای هدفمند اسرائیل» نوشته رونن برگمن آمده است، مئیر داگان از سال ۲۰۰۲ که به ریاست موساد منصوب شد، تهدید هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را در اولویت قرار داد. او ساختار موساد را حول دو هدف بازسازی کرد: جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به قابلیت‌های هسته‌ای و مقابله با جنبش‌های مسلح مانند حزب‌الله و حماس. راهبرد او در سال ۲۰۰۳ ترکیبی بود از خرابکاری، ترور، جنگ سایبری، حمایت از گروه‌های مخالف، و فشار اقتصادی.

تمام این ماجرا در کتاب برگمن آمده است‌ که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد. این مسئله پرسشی نگران‌کننده را مطرح می‌کند: با وجود این حجم اطلاعات که فاش شده بود، چرا جمهوری اسلامی آمادگی نداشت؟

اکنون این گفت‌وگو به سطح منطقه‌ای گسترش یافته است. کشورهای منطقه خلیج فارس نگران آسیب‌پذیری‌های امنیتی احتمالی‌شان شده‌اند، به‌ویژه با مواردی که از ارتباط برخی شرکت‌های آسیایی فعال در منطقه با موساد گزارش شده است. این افشاگری‌ها که پس از حملات اسرائیل منتشر شد زنگ خطر را در مورد نفوذ در بخش‌های گوناگون به صدا درآورده است، به‌ویژه با توجه به اینکه کشورهای منطقه به پیمانکاران خارجی اتکای زیادی دارند.

نفوذ در ایران‌ــ با وجود توان نظامی و اطلاعاتی کشور‌ــ پیام روشنی برای کشورهای منطقه خلیج فارس دارد: فقط قدرت ارتش نیست که امنیت می‌آورد، بلکه باید در مقابل خائنان داخلی نیز هوشیار بود. شهروندان کشورهای منطقه در فضای مجازی درباره «ستون پنجم» در قالب کارگران خارجی یا شرکای تجاری ابراز نگرانی کرده‌اند. ترس آن‌ها فقط از جاسوسی نیست، بلکه از خیانت کسانی است که در عین بهره‌مندی از ثروت کشور، برای دشمنان کار می‌کنند.

در نهایت، هیچ دشمن خارجی بدون کمک داخلی نمی‌تواند چنین آسیبی وارد کند. دشمن فقط پشت در خانه نیست‌ــ بلکه داخل خانه است.

ترجمه از عمان ابزرور