ایالات متحده آمریکا علیه شبکه گسترده‌ای شرکت‌ها، افراد و کشتی‌هایی که بنا بر اعلام واشینگتن، ستون فقرات سیستم مالی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی را شکل می‌دهند، مجموعه‌ای تازه از تحریم‌ها را اعمال کرد.
این بسته جدید ده‌ها نهاد، فرد، نفتکش و شرکت کشتیرانی را در آسیا، خاورمیانه، اروپا و آمریکای مرکزی، هدف قرار داده است؛ شبکه‌ای پیچیده که بنا بر اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا، از طریق فروش نفت خام جمهوری اسلامی ایران، برای ارتش، سپاه پاسداران و گروه‌های نیابتی تحت حمایت تهران میلیاردها دلار درآمد ایجاد می‌کند.
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد این اقدام بخشی از سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ است و تحریم حداقل ۱۷ نهاد و فرد و کشتی در کشورهایی همچون هند، پاناما و سی‌شل را شامل می‌شود. هم‌زمان، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده نیز از تحریم بیش از ۵۰ فرد، شرکت، کشتی و هواپیما خبر داد که در صادرات نفت ایران یا انتقال تجهیزات به گروه‌های شبه‌نظامی متحد تهران نقش داشته‌اند.
در بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا تاکید شده که پس از شکست جمهوری اسلامی در جنگ ۱۲روزه با اسرائیل، وابستگی نیروهای مسلح این کشور به صادرات نفت برای تکمیل بودجه و بازسازی نیروهای تحلیل‌رفته، بیشتر شده است و ستاد کل نیروی مسلح و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طی ماه‌های گذشته، به‌منظور جبران کمبودهای مالی، فروش نفت خام را به سطحی رسانده‌اند که اکنون یکی از اصلی‌ترین منابع تامین ارز خارجی برای دستگاه‌های نظامی محسوب می‌شود.
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، اعلام کرد این تحریم‌ها با هدف «قطع شریان مالی برنامه هسته‌ای و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده» جمهوری اسلامی وضع شده‌اند. او گفت: «هر مقدار درآمد نفتی که وارد ساختار نظامی جمهوری اسلامی می‌شود، به گسترش تهدیدهای متوجه آمریکا و متحدانش کمک می‌کند.»
یکی از محورهای اصلی تحریم‌های تازه تمرکز بر شبکه‌ای از نفتکش‌ها است که واشینگتن آن‌ها را «ناوگان سایه» جمهوری اسلامی می‌نامد؛ کشتی‌هایی که با خاموش کردن سیستم شناسایی خودکار، تغییر نام و پرچم، جعل اسناد و عملیات کشتی‌به‌کشتی در خلیج فارس و آب‌های جنوب شرق آسیا، محموله‌های نفتی جمهوری اسلامی را به مشتریان نهایی منتقل می‌کنند.
دولت ترامپ طی سال‌های اخیر بیش از ۱۷۰ کشتی را که در این سبک انتقال نفت نقش داشتند، تحریم کرده است و حالا شش نفتکش دیگر نیز به این فهرست افزوده شده‌اند. به گفته مقام‌های آمریکایی، این اقدام هزینه‌های صادرات نفت را برای جمهوری اسلامی به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد و باعث می‌شود جمهوری اسلامی مجبور شود به خریداران تخفیف‌های سنگین‌ــ گاه تا ۱۷ دلار برای هر بشکه‌ــ ارائه کند، که به معنی اثر قابل‌توجه فشار تحریم‌ها بر درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی است.
سپهر انرژی جهان‌نما؛ بازوی فروش نفت نیروهای مسلح
طبق اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا، در مرکز این شبکه، شرکت «سپهر انرژی جهان‌نمای پارس» قرار دارد؛ نهادی وابسته به ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی که سال‌ها است به‌عنوان بازوی اصلی فروش نفت این دستگاه نظامی فعالیت می‌کند.
این شرکت با استفاده از دست‌کم چندین شرکت صوری در امارات، پاناما، هند و شرق آسیا، عملیات پنهانی بارگیری، انتقال و فروش میلیاردها دلار نفت جمهوری اسلامی را سازماندهی می‌کرد و این عملیات را با هماهنگی افرادی نظیر حمیدرضا حیدری، محمد مولودی، احمد قائدی، رضا نمک‌شناس، کاوه رستمی ذهابی و سید مجتبی حسینی انجام می‌داد. این چهره‌ها نقش‌های متفاوتی از جمله جعل اسناد حمل‌ونقل، اداره پرداخت‌ها از طریق رمزارز، هدایت کشتی‌ها و هماهنگی عملیات کشتی‌به‌کشتی را برعهده داشتند.
واشینگتن می‌گوید برخی از این افراد دستور خاموش کردن سیستم ای‌آی‌اس (AIS)، تغییر نشانه‌های ظاهری کشتی‌ها و صدور بارنامه‌های جعلی را صادر می‌کردند تا منشا ایرانی محموله‌ها پنهان بماند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
خریداران آسیایی و اروپایی
بر اساس این تحریم‌ها، تعدادی از شرکت‌های مستقر در امارات، آلمان و هند نیز به دلیل خرید یا تلاش برای خرید محموله‌های نفتی سپاه و ارتش جمهوری اسلامی تحریم شده‌اند. گفته می‌شود برخی از این شرکت‌ها در سال ۲۰۲۴ و اوایل ۲۰۲۵ طی معاملاتی چند ده میلیون دلاری، بیش از یک میلیون بشکه نفت خام جمهوری اسلامی را خریداری کرده‌اند؛ معاملاتی که غالبا از طریق واسطه‌ها و با تغییر مبدا محموله‌ها، انجام شدند.
مقام‌های آمریکایی می‌گویند مشتریان نفت جمهوری اسلامی معمولا به دلیل خطر تحریم، از شرکت‌های واسطه، اسناد جعلی و مسیرهای انحرافی استفاده می‌کنند و جمهوری اسلامی برای حفظ این خریداران، مجبور است نفت را با تخفیف بالا عرضه کند که این موضوع به اقتصاد جمهوری اسلامی «زیان مالی شدید» وارد کرده است.
ماهان ایر و یزد ایر؛ شبکه هوایی پشتیبان سپاه
یکی از بخش‌های مهم این بسته تحریمی تمرکز بر شرکت هواپیمایی ماهان و زیرمجموعه آن «یزد ایر» است. بنا بر اعلام واشنگتن، این شرکت‌ها طی سال‌های گذشته با نیروی قدس سپاه برای انتقال نیرو و تجهیزات به گروه‌های تحت حمایت تهران در لبنان، سوریه و دیگر کشورهای منطقه، همکاری نزدیکی داشته‌اند. یزد ایر و مدیران آن، از جمله رضا حیدری و رضا نمک‌شناس، نیز به دلیل نقش در انتقال تسلیحات به «گروه‌های تروریستی تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران» تحریم شده‌اند.
وزارت خزانه‌داری همچنین چند فروند هواپیمای ایرباس ای۳۴۰ (A340) و دیگر جت‌های غربی ماهان ایر را «دارایی بلوکه‌شده» معرفی کرد. به گفته مقام‌های آمریکایی، این هواپیماها پیش‌تر در انتقال سلاح، نیرو و قطعات نظامی به کار گرفته شده‌اند.
اقتصاد نظامی جمهوری اسلامی ایران زیر فشار شدید
تحریم‌های تازه نشان می‌دهد که دولت ترامپ قصد دارد حلقه فشار اقتصادی بر بخش نظامی جمهوری اسلامی را بیش از گذشته تنگ کند؛ بخشی که به گفته واشینگتن، در کنار برنامه هسته‌ای و موشکی، در «بی‌ثبات‌کننده‌ترین فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران در منطقه» نقش اصلی را ایفا می‌کند.
درآمد حاصل از صادرات پنهانی نفت که طبق براوردهای غیردولتی به چندین میلیارد دلار در سال می‌رسد، مستقیما برای تقویت گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی در کشورهای منطقه و تامین سامانه‌های تسلیحاتی هزینه می‌شود که مقام‌های آمریکایی هشدار داده‌اند که تهدیدی مستقیم برای نیروهای آمریکا و متحدان آن در منطقه محسوب می‌شود.
در حالی که تهران تلاش می‌کند با استفاده از شبکه‌ای پیچیده از شرکت‌های پوششی، کشتی‌های بی‌نام‌ونشان و مسیرهای انحرافی نفتش را به بازار برساند، واشینگتن می‌گوید این اقدام‌ها تنها باعث بیشتر شدن فشار اقتصادی، افزایش هزینه صادرات و کاهش درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی خواهد شد؛ درآمدهایی که اکنون بیش از هر زمان دیگری برای بقای ساختار نظامی جمهوری اسلامی ضروری شده‌اند.
