در جهانی سرشار از آشوب‌های ژئوپلیتیکی و نوسان‌های بازار انرژی، آرامکو سعودی استوار و قوی به طی مسیر در میان طوفان‌ها ادامه می‌دهد و به اقتصاد جهانی نوعی ثبات می‌بخشد که تنها از نهادهای بزرگ برمی‌آید. آرامکو صرفا یک شرکت نفتی نیست، بلکه نیرویی اقتصادی است که بر بازارهای جهان اثر می‌گذارد و هرگاه توازن میان عرضه و تقاضا بر هم می‌خورد، آن را بازتنظیم می‌کند. هرچه فضای بین‌المللی مبهم‌تر می‌شود، نقش واقعی آرامکو آشکارتر می‌شود؛ نقشی محوری در تضمین امنیت انرژی و پشتیبانی از رشد اقتصادی در عربستان سعودی و فراتر از مرزهای آن.

در سه‌ ماهه سوم سال ۲۰۲۵، آرامکو بار دیگر توان بالایش را در کارآیی و تاب‌آوری اقتصادی به نمایش گذاشت. سود خالص تعدیل‌شده این شرکت به ۱۰۴.۹ میلیارد ریال رسید و جریان نقدی آزاد آن نیز با رشدی قابل‌توجه، به ۸۸.۴ میلیارد ریال افزایش یافت؛ رقمی که گویای قدرت آرامکو در تولید نقدینگی حتی در دوره‌های افت قیمت نفت است.

تنها در عرض ۹ ماه، سود خالص این شرکت از ۲۸۳ میلیارد ریال فراتر رفت و میزان پرداختی به سهامداران از ۲۴۰ میلیارد ریال گذشت؛ ارقامی که نه‌تنها اعتبار آرامکو را در بازارهای جهانی استحکام بخشید، بلکه بر پایداری و ثبات آن در چشم سرمایه‌گذاران بین‌المللی مهر تایید زد.

در دل این دستاوردها، گاز به‌عنوان چهره تازه تحول در آرامکو خودنمایی می‌کند. آرامکو با هدف‌گذاری بلندپروازانه، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ میزان گاز قابل‌فروش خود را نسبت به سطح سال ۲۰۲۱، تا ۸۰ درصد افزایش دهد؛ حرکتی که درهای تولید گاز و مایعات همراه آن را تا معادل بیش از شش میلیون بشکه نفت در روز می‌گشاید. میدان گازی «الجافوره» به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های غیرمتعارف آرامکو، در حال تبدیل شدن به ستون اصلی آینده انرژی عربستان سعودی است، در حالی‌ که پروژه‌های «رس تناقيب» و «الفاضلی» نیز موتور محرک این روند پرشتاب به‌ شمار می‌آیند.

در همین حال، آرامکو با تمرکز بر گسترش بخش پایین‌دستی در حوزه پالایش، پتروشیمی و بازاریابی، در بازآفرینی هویت اقتصادی خود گام بلندی برمی‌دارد. این غول انرژی در چین مشغول ساخت یکی از بزرگ‌ترین مجتمع‌های یکپارچه جهان با ظرفیت روزانه ۳۲۰ هزار بشکه و واحدهای پیشرفته تولید اتیلن و پارازایلن است. در فیلیپین نیز از طریق شرکت «یونی اویل» حضورش را تقویت کرده و در داخل کشور با افزایش سهم مالکیت در شرکت «پترو رابغ» به ۶۰ درصد، نفوذش را در صنعت شیمیایی داخلی عمق بخشیده است. این تحولات تنها پروژه‌های توسعه‌ای نیستند، بلکه بخشی از راهبردی جامع برای ایجاد زنجیره‌های ارزش از منبع تا بازار مصرف‌اند؛ مدلی که آرامکو را از تولیدکننده انرژی به بازیگری جهانی در چرخه اقتصاد انرژی تبدیل می‌کند.

از آنجا که کارآیی نه‌تنها از سرمایه‌گذاری و توسعه، بلکه از توانایی شرکت در عملکرد با دقت بسیار بالا نیز ناشی می‌شود، مرکز برنامه‌ریزی و تنظیم تامین نفت (OSPAS) در شهر ظهران به‌عنوان مغز متفکر عملیات آرامکو شناخته می‌شود. این مرکز که در نوع خود در جهان بی‌نظیر است، با اتکا به بیش از ۱۰۰ هزار حسگر هوشمند، تمامی فعالیت‌های شرکت را‌ــ از چاه‌های استخراج گرفته تا مراکز فراوری، پالایشگاه‌ها، ایستگاه‌های توزیع و بندرهای صادراتی عظیم‌ــ به‌صورت لحظه‌ای و از راه دور، زیر نظر دارد.

کارشناسان این مرکز عملیات بیش از ۱۰۰ مرکز تاسیس شامل واحدهای تولید نفت و گاز و نیروگاه‌های برق را پایش می‌کنند؛ امری که برنامه‌ریزی و تنظیم تامین نفت را به یکی از مهم‌ترین عوامل کارآیی بالا و کاهش هزینه‌های عملیاتی آرامکو تبدیل کرده است.

به‌ نظر می‌رسد پایه‌های بازار نیز به اندازه توان آرامکو مستحکم‌اند، چرا که تعادل عرضه و تقاضای نفت و گاز در وضعیت مطلوبی قرار گرفته و چشم‌اندازها از رشد فزاینده تقاضا، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، آسیا و ایالات متحده خبر می‌دهند. در پاسخ به این روندها، آرامکو دامنه سرمایه‌گذاری خود را برای سال ۲۰۲۵ بین ۵۲ تا ۵۸ میلیارد دلار تعیین کرده است. علاوه بر آن، نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار نیز برای اجرای پروژه‌های عمرانی و صنعتی بزرگ در نظر گرفته است؛ گامی که نشان می‌دهد این غول انرژی با نگاهی آینده‌نگرانه در حال ترسیم مسیر رشد پایدار خود است.

با وجود گرایش روزافزون به استفاده از خوروهای برقی در جهان، تقاضا برای فراورده‌های نفتی هنوز در بخش‌های سنتی حمل‌ونقل و صنعت هوانوردی بالاست. در همین حال، بخش «تبدیل نفت به مواد شیمیایی» نیز با رشدی میان ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه معادل نفت در روز به رشد خود ادامه می‌دهد. هم‌زمان، آرامکو وارد عرصه‌ای تازه از صنایع انرژی شده است و در پروژه‌های استخراج مواد معدنی فعالیت می‌کند. از جمله آغاز تولید لیتیوم در سال ۲۰۲۷، گامی که دریچه ورود این غول انرژی به صنایع نوین و فناوری‌های مرتبط با آینده انرژی را باز می‌گشاید.

در حوزه فناوری، آرامکو یکی از گسترده‌ترین برنامه‌های هوش مصنوعی در جهان را در اختیار دارد؛ برنامه‌ای که بر پایه ۹۰ سال داده‌های دقیق عملیاتی بنا شده است و از پشتیبانی تیمی شامل ۲۰۰ تا ۳۰۰ دانشمند داده و بیش از شش هزار متخصص فناوری بهره می‌برد. تنها در سال ۲۰۲۳، ارزش اقتصادی حاصل از فناوری‌های نوین در آرامکو به دو میلیارد دلار رسید و در سال ۲۰۲۴ این رقم دو برابر شد و به چهار میلیارد دلار افزایش یافت. پیش‌بینی می‌شود از سال ۲۰۲۵ به بعد، این غول انرژی هر ساله بین دو تا چهار میلیارد دلار درآمد جدید از محل توسعه فناوری و هوش مصنوعی به‌ دست آورد؛ دستاوردی که از حرکت آرامکو به‌ سوی آینده‌‌ای مبتنی بر داده، نوآوری و بهره‌وری هوشمند نشان دارد.

از برجسته‌ترین نوآوری‌های آرامکو می‌توان به مدل زبانی عظیم آن با نام «متا برین» (Metabrain) اشاره کرد؛ سامانه‌‌ای پیشرفته که در حال حاضر بر پایه ۷۰ میلیارد داده ساخته شده و در مرحله‌ توسعه است تا به یک تریلیون داده برسد؛ داده‌هایی استخراج‌شده از ده‌ها سال عملیات اکتشاف و تولید.

هدف از این فناوری افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و کاهش ردپای کربنی در تمام مراحل تولید است. در کنار آن، آرامکو از مدل‌های شبیه‌سازی مخازن با دقتی تا تریلیون سلول بهره می‌گیرد؛ مدلی که به مهندسان امکان می‌دهد رفتار میدان‌های نفتی را با جزئیاتی بی‌سابقه پیش‌بینی و مدیریت کنند؛ رویکردی که آینده بهره‌برداری هوشمند و پایدار از انرژی را رقم می‌زند.

آرامکو با گسترش همکاری‌های خود با غول‌های فناوری و نیمه‌رسانا مانند کوالکوم، انویدیا، گوگل، گروک (Groq) و ای‌ام‌دی (AMD)، توانایی‌های فنی و عملیاتی خود را بیش‌از‌پیش تقویت کرده است. به لطف این هم‌افزایی میان تجربه، فناوری و نیروی انسانی متخصص، آرامکو توانسته است طی ۲۰ سال گذشته به‌رغم تورم جهانی، هزینه‌ تولید هر بشکه نفت را در سطح سه دلار حفظ کند؛ دستاوردی کم‌نظیر که حاصل پیوند میراثی اصیل و چشم‌اندازی آینده‌نگر و پویا است.

در فرجام می‌توان گفت: آرامکو همچنان به ارائه مدلی منحصربه‌فرد که در آن ثبات و نوآوری، نفت و گاز، مواد شیمیایی و هوش مصنوعی در هم آمیخته‌اند، ادامه می‌دهد.  آرامکو تنها یک شرکت نیست، بلکه سنگ بنای اقتصاد جهانی و یک داستان موفقیت پایدار است که آینده انرژی را از نو ترسیم می‌کند و عربستان سعودی را با بینشی ژرف، توان مدیریتی بالا و ارزش‌آفرینی چشمگیر، به مرکز توجه جهان بدل می‌کند؛ حضوری پررنگ و تاثیرگذار که نشانه‌های آن بر همگان آشکار است.

برگرفته از روزنامه الریاض