مذاکرات دو روزه طالبان و پاکستان در استانبول بدون توافق پایان یافت. این گفتگوها، که با میانجی‌گری ترکیه و قطر برگزار شد، از مهم‌ترین تلاش‌ها برای حل اختلافات کابل و اسلام‌آباد به شمار می‌رفت.
هیئت طالبان به رهبری ملا عبدالحق وثیق، رئیس عمومی استخبارات (اداره اطلاعات) رژیم طالبان، و هیئت پاکستانی به رهبری عاصم ملک، رئیس سازمان اطلاعات نظامی ارتش پاکستان (آی‌اس‌آی)، روز پنجشنبه ۱۶ آبان (۶ نوامبر) مذاکراتشان را در استانبول آغاز کردند، اما پس از دو روز، هر دو طرف از شکست مذاکرات و بی‌نتیجه ماندن این نشست خبر دادند.
عبدالحق وثیق از چهره‌های برجسته دستگاه استخباراتی طالبان است که در گذشته نیز در مذاکرات دوحه با ایالات متحده امریکا شرکت داشت؛ مذاکراتی که در فوریه ۲۰۲۰ به امضای توافقنامه دوحه انجامید و زمینه‌‌ساز بازگشت مجدد طالبان به قدرت شد. از سوی دیگر، در این دور گفتگوها، ارتش و سازمان اطلاعات نظامی پاکستان نقش محوری داشتند؛ نهادهایی که شناخت عمیقی از طالبان و روند به قدرت رسیدن دوباره این گروه دارند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
منابع آگاه در رژیم طالبان گفته‌اند که هیئت اعزامی طالبان پیش از سفر به استانبول با ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه، دیدار کرده‌اند. بر اساس این گزارش‌ها، این گفتگوها را رهبر طالبان خود مستقیما هدایت کرده و درباره موضوعات مورد بحث، خطوط قرمز و موارد قابل پذیرش یا ممنوعه رهنمودهای مشخص داده است.
پس از پایان بی‌نتیجه مذاکرات، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی رژیم طالبان، روز شنبه ۱۷ آبان در بیانه‌ای از ترکیه و قطر به دلیل میزبانی و میانجی‌گریشان در این مذاکرات قدردانی کرد. در این بیانیه آمده است که انتظار داشتیم طرف پاکستانی با «روحیه مسئولانه و نیت سازنده» برای حل بنیادی اختلافات وارد گفتگو شود، اما چنین نشد.
در بخش دیگری نیز تصریح شده است:«متاسفانه طرف پاکستانی در جریان مذاکرات تلاش کرد تمام مسئولیت‌های امنیتی کشورش را بر دوش حکومت افغانستان (امارت اسلامی طالبان) بگذارد، در حالی که خود هیچ آمادگی‌ای برای پذیرش مسئولیت امنیت افغانستان و حتی کشور خودش نشان نداد.»
رژیم طالبان رویکرد پاکستان در مذاکرات را «غیرمسئولانه» خواند و گفت، به همین دلیل است که مذاکرات بدون نتیجه پایان یافت. این گروه در بخش دیگری از بیانیه‌اش تاکید کرد که اجازه نخواهد داد هیچ کشوری از خاک افغانستان علیه کشور دیگری استفاده کند، و در مقابل نیز به هیچ کشوری اجازه نمی‌دهد از خاک خود علیه استقلال و امنیت افغانستان اقدام یا حمایت کند.
در این بیانیه همچنین آمده است: «دفاع از مردم و خاک افغانستان واجب شرعی و ملی امارت اسلامی است و در برابر هر تجاوزی، با توکل بر خداوند و حمایت مردم خود، قاطعانه دفاع خواهیم کرد.»
در مقابل، خواجه محمد آصف، وزیر دفاع پاکستان، در مصاحبه با شبکه جیونیوز گفت که برای دور چهارم مذاکرات با طالبان هیچ برنامه‌‌ای وجود ندارد و گفتگوها به بن‌بست کامل رسیده است. او مدعی شد که هیئت طالبان حاضر نشده توافقنامه کتبی را امضا کند و تنها بر «تضمین‌های شفاهی» تاکید کرده است.
این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که همزمان با آغاز دور سوم مذاکرات در استانبول، روز پنجشنبه ۱۵ آبان، درگیری شدید مرزی میان نیروهای دو طرف رخ داد. ذبیح‌الله مجاهد در شبکه اجتماعی اکس نوشت که این درگیری همزمان با آغاز نشست در استانبول و از سوی نیروهای پاکستانی آغاز شده است. مجاهد افزود که نیروهای طالبان «به احترام تیم مذاکرات و برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان» واکنش نشان نداده‌اند. او یادآور شد که هر دو طرف در نشست قبلی درباره تمدید آتش‌بس توافق کرده بودند.
اما وزارت اطلاعات و نشریات پاکستان در بیانیه‌‌ای رسمی که در شبکه اکس منتشر کرد، ادعای طالبان را رد کرد و گفت که درگیری‌ها در نتیجه اقدامات تحریک‌‌آمیز مرزی از سوی طالبان رخ داده است.
منابع نزدیک به طالبان گفته‌اند که هیئت پاکستانی در این دور مذاکرات خواستار آن شده که تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) از انجام هرگونه حمله در خاک پاکستان خودداری کند و رژیم طالبان باید رهبران این گروه را وادار کند تا از جنگیدن دست بکشند. با این حال، هیئت طالبان در استانبول تاکید کرده که نمی‌تواند در این زمینه تضمینی بدهد و بر تی‌تی‌پی کنترل مستقیم ندارد.
منابع نزدیک به طالبان گفتند که این گروه در مقابل از پاکستان خواسته‌اند که اجازه ندهد هیچ کشور یا گروهی علیه «امارت اسلامی افغانستان» از خاک و حریم هوایی‌اش استفاده کند. طالبان از حضور شاخه خراسان گروه دولت اسلامی (داعش) در خاک پاکستان ابراز نگرانی کرده و از اسلام آباد خواسته‌اند که مانع پرواز هواپیماها و پهپادهای آمریکایی از خاک پاکستان به سوی افغانستان شود. با این حال، این درخواست طالبان برای پاکستان بسیار دشوار و حتی ناممکن تلقی می‌شود، زیرا اسلام آباد در سال‌های اخیر کوشیده است همکاری نظامی و اطلاعاتی‌اش با ایالات متحده را گسترش دهد.
مرور سه دور گفتگو میان طالبان و پاکستان نشان می‌دهد که اختلافات میان دو طرف عمیق و چندلایه است. از یک سو، تحریک طالبان پاکستان با رژیم طالبان در کابل روابط نزدیک، ایدئولوژیک و حتی خویشاوندی دارد. شماری از فرماندهان و جنگجویان تی‌تی‌پی از زمان جنگ با دولت پیشین افغانستان با ملا هبت‌الله آخندزاده بیعت کرده‌اند و همچنان از حامیان اصلی رژیم طالبان محسوب می‌شوند.
در چنین شرایطی، برای طالبان پرهزینه است که به خواست ارتش پاکستان تن دهند و علیه تی‌تی‌پی اقدام نظامی انجام دهند. هرگونه اقدام نظامی یا سرکوب تی‌تی‌پی پیامدهای سنگینی برای رژیم طالبان دارد و خطر انشعاب در صفوف نیروهای این گروه یا آغاز جنگ میان تی‌تی‌پی و طالبان افغانستان را در پی خواهد داشت.
پاکستان اما تصور می‌کرد با سقوط نظام جمهوری و خروج نیروهای امریکایی و ناتو، افغانستان را به منطقه نفوذ استراتژیک خود بدل خواهد کرد و بدین سبب نفوذ هند در این کشور محدود خواهد شد، اما با گذشت بیش از چهار سال از حاکمیت دوباره طالبان، این محاسبه محقق نشد. در عوض، ایالت‌های خیبرپختونخوا و بلوچستان در مرزهای افغانستان شاهد گسترش شورشگری، حملات مسلحانه و افزایش فعالیت‌های تروریستی‌اند. ارتش و سازمان اطلاعات نظامی پاکستان، که روزگاری خود را قدرت بلامنازع امنیتی منطقه می‌دانستند، اینک با تهدیدی مشابه آنچه حکومت پیشین افغانستان با آن روبه‌رو بود، یعنی جنگ چریکی و بی‌ثباتی پایدار، مواجه شده‌اند.
