یک مطالعه بزرگ در استونی نشان داده است که مصرف طولانی‌مدت برخی داروهای رایج و متداول، از آنتی‌بیوتیک‌ها گرفته تا داروهای ضدافسردگی و سرماخوردگی، می‌توانند ترکیب باکتری‌های مفید روده را برایسال‌ها دگرگون کنند و بر سلامتی گوارش و حتی مغز اثر منفی بگذارند.
به گزارش نیویورک‌پست، طبق این پژوهش که نتایج آن در نشریه علمی ای‌اس‌ام ژورنال (ASM Journals) منتشر شد، میکروبیوم روده، یعنی مجموعه میکروب‌ها، باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌هایی (ریزجانداران ریز قابل‌مشاهده با میکروسکوپ) مفیدی که در روده زندگی می‌کنند، می‌تواند در اثر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها دستخوش تغییر شوند. البته فقط پای آنتی‌بیوتیک‌ها در میان نیست؛ داروهایی مانند ضدافسردگی‌ها و داروهای سرماخوردگی نیز می‌توانند ترکیب باکتری‌های روده را تغییر دهند.
در این مطالعه، پژوهشگران نمونه‌های مدفوع دو هزار و ۵۰۹ نفر را تحلیل و داده‌های میکروبیوم روده آن‌ها را با سوابق پزشکی موجود آنان (از جمله تا پنج سال تاریخچه نسخه‌های دارویی) مقایسه کردند. از زیرگروهی شامل ۳۲۸ نفر نیز حدود ۴.۴ سال بعد دوباره نمونه‌گیری شد. پژوهشگران بررسی کردند که کدام داروها با تغییرات میکروبیوم روده ارتباط دارند، آیا میزان یا مدت مصرف این اثر را تشدید می‌کند و هنگام شروع یا قطع مصرف دارو، چه اتفاقی رخ می‌دهد.
یافته‌ها نشان داد حتی داروهایی که سال‌ها پیش مصرف شده‌اند، هنوز هم با تغییرات میکروبی در روده ارتباط دارند. این داروها عبارت بودند از آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور، ضدافسردگی‌ها، مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) یا داروهای مهارکننده اسید معده مثل امپرازول، بتابلوکرها (داروهای کاهنده فشار خون و ضربان قلب مثل پروپرانولول) و مشتقات بنزودیازپین (داروهای آرام‌بخش و ضداضطراب مثل دیازپام، لورازپام و...).
از میان ۱۸۶ داروی بررسی‌شده، ۱۶۷ دارو (حدود ۹۰ درصد) دست‌کم با یک اثر میکروبی مرتبط بودند. برای برخی داروها، مصرف مکرر یا طولانی‌تر با اختلال بیشتر در میکروبیوم روده همراه بود که نشان می‌دهد این آثار به‌مرور زمان تجمع می‌یابند. همچنین مشاهده شد که شروع یا قطع مصرف برخی داروها به‌ویژه مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) و داروهای ضدافسردگی از نوع بازدارنده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و نیز برخی آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند باعث تغییراتی چشمگیر در ترکیب میکروبیوم روده شوند.
مارک سیگل، تحلیلگر ارشد پزشکی فاکس‌نیوز، در واکنش به این یافته‌ها گفت: «سال‌ها است می‌گوییم تو همان چیزی هستی که می‌خوری، اما شاید باید بگوییم تو همان دارویی هستی که مصرف می‌کنی.»
او افزود: «این یافته‌ها شگفت‌انگیز نیستند، زیرا میکروبیوم روده بسیار حساس است و به‌سادگی تحت‌تاثیر ترکیبات شیمیایی فعال قرار می‌گیرد. این موضوع می‌تواند هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت بر فرایندهای متابولیک تاثیر بگذارد و نه‌تنها بر سلامت دستگاه گوارش موثر است، بلکه بر مغز نیز اثر دارد، چون میان روده و مغز از طریق عصب واگ (vagus nerve) ارتباط مستقیم وجود دارد.»
دکتر سیگل تاکید کرد که این مطالعه پیامدهای مهمی دارد و باید در این خصوص و به‌ویژه در زمینه ارتباط بین تغییرات میکروبی روده ناشی از داروها و بروز بیماری‌های مختلف، پژوهش‌های بیشتری انجام شود.
البته نویسندگان مقاله به چند محدودیت پژوهش نیز اشاره کردند:
ــ مطالعه فقط بر داروهای نسخه‌ای تمرکز داشت و داروهای بدون نسخه (OTC) را در نظر نگرفت.
ــ برخی مصرف‌کنندگان آنتی‌بیوتیک ممکن بود به بیماری‌هایی مبتلا باشند که خود بر سلامتی روده اثر می‌گذارد
ــ رژیم غذایی، سبک زندگی و سایر عوامل نیز می‌توانستند نقش داشته باشند
ــ داده‌های الکترونیکی سوابق پزشکی ممکن است در برخی موارد ناقص یا مبهم بوده باشد
و از آنجا که فقط نمونه‌های مدفوع بررسی شدند، احتمال دارد تغییرات میکروبی در بخش‌های دیگر روده شناسایی نشده باشد. پژوهشگران در پایان نوشتند: «ما بر اهمیت در نظر گرفتن سابقه مصرف دارو، هنگام بررسی ارتباط بیماری‌ها با میکروبیوم روده، تاکید می‌کنیم. نتایج ما شناخت درباره تاثیر داروها بر میکروبیوم روده را گسترش می‌دهد. ما از محققان می‌خواهیم تا جای ممکن بر آثار بلندمدت داروها تمرکز کنند.»
