پس از نفوذ بیش از ۲۰ پهپاد روسی به حریم هوایی لهستان در اواخر تابستان، پرسش اصلی در اروپا این است که آیا ناتو توانایی نوآوری و واکنش سریع به تهدید فزاینده پهپادهای روسیه را دارد یا خیر.
به نوشته سی‌ان‌ان، ورشو این اقدام را آزمایش عمدی مسکو برای سنجش توان دفاعی ناتو می‌داند. پهپادهای روسی موسوم به «گربرا» از چوب و یونولیت ساخته شده و هزینه تولید هر‌کدام حدود ۱۰ هزار دلار است، در حالی که ناتو برای رهگیری آن‌ها از جنگنده‌های چند میلیون دلاری اف-۱۶ و اف-۳۵ استفاده کرد.
رابرت تولست، از موسسه خدمات متحد سلطنتی (RUSI) به سی‌ان‌ان می‌گوید این «نامتقارنی هزینه‌ها» یکی از مشکلات اساسی دفاع ناتو است. او تاکید می‌کند گرچه ناتو توان دفع حملات گسترده را دارد، هزینه این دفاع پایدار نیست، مانند حمله پهپادی جمهوری اسلامی به اسرائیل در آوریل گذشته که یک میلیارد دلار هزینه داشت.
به گفته تولست، پیش از جنگ اوکراین، فناوری‌های دفاعی غرب تهدید نامتقارن پهپادها را جدی نگرفته بودند. در مقابل، کارشناسان صنعت دفاعی می‌گویند فناوری مقابله موجود است، اما روند کند تدارکات در وزارتخانه‌های دفاع ناتو مانع اصلی است.
یوهانس پینل، مدیرعامل شرکت بریتانیایی مارس (MARSS)، نمونه‌ای از پهپاد رهگیر دارای بدنه تیتانیومی مجهز به هوش مصنوعی و قابل استفاده مجدد را معرفی می‌کند که سال‌هاست عملیاتی شده اما هنوز در اروپا وارد چرخه رسمی خرید نشده است. او تاکید می‌کند سیستم‌های تدارکات دفاعی همچنان در دهه ۱۹۸۰ باقی مانده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
جنگ اوکراین عملا دو مسیر متفاوت خرید تسلیحات در اروپا ایجاد کرده است: کشورها می‌توانند تجهیزات را به‌سرعت برای اوکراین تهیه کنند، اما برای خودشان باید روندهای اداری طولانی را طی کنند. شرکت هلندی «رابین رادار سیستمز» فناوری راداری ارائه داده است که اکنون در اوکراین استفاده می‌شود و توانایی شناسایی پهپادهای شاهد را از فاصله ۱۲ کیلومتری دارد.
در عین حال، تجربه جنگ اوکراین زمینه‌ساز تغییراتی شده است. شرکت نوآفرین پرتغالی تکور (Tekever) از سال ۲۰۲۲ تاکنون، بیش از ۳۵۰ میلیون دلار پهپاد نظارتی ای‌آر۳ (AR3) به بریتانیا فروخته است. این پهپادها ابتدا به اوکراین ارسال شدند و سپس، نیروی هوایی بریتانیا آن‌ها را در سامانه جنگ الکترونیک «استورم شراود» (StormShroud) به کار گرفت. بریتانیا قصد دارد تولید این پهپادها را افزایش دهد و یک کارخانه پهپادسازی جدید با هزار شغل در غرب لندن راه‌اندازی کرده است. رویکرد شرکت تکور تقسیم ریسک میان دولت و صنعت است و به گفته مسئولان این شرکت، ادغام تجربه میدانی اوکراین با فناوری غربی باعث شد نیروی هوایی بریتانیا طی شش ماه پهپادها را عملیاتی کند.
ریچارد نایتون، رئیس جدید ستاد هوایی بریتانیا، نیز بر نیاز به تغییر رابطه با صنعت و حرکت همگام با سرعت زمان جنگ تاکید کرده است. در لتونی، شرکت «اوریجین روباتیکس» (Origin Robotics) پهپادهای تهاجمی و نظارتی «بیک» (BEAK) را توسعه داده است که اکنون در اوکراین، لتونی و بریتانیا استفاده می‌شوند. این شرکت همچنین با کمک مالی دولت لتونی پهپاد رهگیر «بلیز» (BLAZE) را ساخته است. مدیرعامل این شرکت گفت کشورهای کوچک توان خرید سامانه‌های پدافندی گران‌قیمت را ندارند و ناگزیر به نوآوری بومی‌اند.
در آمریکا نیز وزارت جنگ به‌سرعت در حال بازنگری سیاست‌های پهپادی است. پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، در یادداشتی هشدار داد که واحدهای آمریکایی به پهپادهای کوچک مجهز نیستند و اختیار خرید و بهره‌برداری باید به خود نیروها تفویض شود.
تولست می‌گوید درس اصلی جنگ اوکراین این است که باید آزمایش و تجربه کرد و ترکیبی از توانمندی‌های گران‌قیمت مانند اف-۳۵ و پاتریوت را با سامانه‌های کم‌هزینه‌تر اما حجیم‌تر مانند رهگیرهای اوکراینی به کار گرفت.
چالش اصلی همچنان حجم تولید است. برآورد اطلاعات دفاعی اوکراین در ژوییه نشان می‌دهد روسیه ماهانه ۵۵۰۰ پهپاد گرن (نمونه به‌روزرسانی‌شده پهپاد شاهد) و گربرا تولید می‌کند. روسیه در یک شب بیش از ۸۰۰ پهپاد به سوی اوکراین شلیک کرد. این نشان‌دهنده توان بالای تولید انبوه در کارخانه‌های تاتارستان است.
در واکنش، شرکت نروژی نامو (Nammo) اعلام کرده است روی تولید انبوه موشک‌های کم‌هزینه کار می‌کند تا هزینه رهگیری متناسب با قیمت پهپاد هدف باشد. نامو که به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مهمات اروپا تبدیل شده، تولید گلوله‌های توپخانه را از چند هزار در سال به ۸۰ هزار در سال گذشته رساند و موتورهای راکتی برای موشک‌های هوابه‌هوا نیز تولید می‌کند. مدیرعامل این شرکت هشدار داد که اروپا تازه در آغاز راه افزایش ظرفیت دفاعی است و نباید تصور کند اقدام‌های کنونی کافی است.
