بررسی‌ها و گزارش‌‌ها از تجربه‌های شخصی نشان می‌دهد قطع داروهای لاغری تزریقی مانند مونجارو می‌تواند با بازگشت شدید اشتها و افزایش دوباره وزن همراه باشد و بسیاری از مصرف‌کنندگان این داروها، چند ماه پس از توقف دارو، با این تجربه مواجه می‌شوند.

تلگراف به نقل از زنی به نام کارن لی، ۵۶ ساله، که پس از قطع مصرف دارو طی چهار هفته، پنج کیلو وزن اضافه کرد، می‌نویسد که پس از قطع مصرف مونجارو با بازگشت شدید اشتها مواجه شد، به طوری که «با فکر غذا می‌خوابیدم و با فکر غذا بیدار می‌شدم» و دخترش مجبور شد با از جلو دست جمع کردن همه خوراکی‌های ناسالم در خانه، به او کمی کمک کند. تجربه‌ او با پژوهش‌هایی که نشان می‌دهد بیشتر افرادی که داروهای کاهش وزن مصرف می‌کنند، ظرف ۱۰ تا ۲۰ ماه پس از قطع دارو، بخش قابل توجهی از وزنی را از دست داده‌اند، دوباره به دست می‌آورند، همخوانی دارد.

در واقع از آنجا که این داروها با تقلید از عملکرد هورمونی که احساس سیری ایجاد می‌کند عمل می‌کنند، وقتی مصرفشان متوقف شود، اشتها هم به سطح طبیعی بازمی‌گردد. کارشناسان توضیح می‌دهند که همراهی این داروها با رژیم غذایی سالم، حمایت رفتاری و مشاوره تغذیه ضروری است و پس از پایان درمان نیز باید ساختار حمایتی ادامه داشته باشد.

وقتی این داروها قطع می‌شوند، بر بدن چه می‌گذرد؟

هفته اول

این داروها هفتگی تزریقی می‌شوند، بنابراین ناگهان از بدن پاک نمی‌شوند. ویگووی نیمه‌عمری حدود یک هفته دارد (یعنی غلظت دارو در بدن پس از یک هفته به نصف کاهش می‌یابد)، در حالی‌که نیمه‌عمر مونجارو (تیرزپاتاید) حدود پنج روز است. بنابراین بعد از آخرین تزریق، هر پنج تا هفت روز غلظت دارو در بدن به نصف کاهش می‌یابد. بعد از یک هفته، حدود ۵۰ درصد دارو باقی می‌ماند و در این مرحله است که احساس گرسنگی کم‌کم بازمی‌گردد، هرچند هنوز  کمی از اثر مهار اشتها وجود دارد.

هفته‌های دوم تا هشتم

تا روز دهم، حدود ۲۵ درصد مونجارو در بدن باقی می‌ماند و همین زمان است که بسیاری بازگشت شدید اشتها و فکر کردن مداوم به غذا حتی در صورت گرسنه بودن را گزارش می‌کنند. بین هفته چهارم تا هشتم، دارو تقریبا کاملا از بدن پاک می‌شود و البته عوارض جانبی احتمالی هم از بین می‌رود.

کارشناسان توضیح می‌دهند که این داروها با تحریک گیرنده‌های جی‌ال‌پی‌ــ۱ (و در مورد مونجارو همچنین جی‌آی‌پی) در لوزالمعده، رگ‌ها، معده و مغز عمل می‌کنند و باعث افزایش ترشح انسولین، کاهش اشتها و کند شدن تخلیه معده می‌شوند. با قطع دارو، این آثار طی یک تا دو ماه محو می‌شوند و فرد دوباره بیشتر غذا می‌خورد. در بیماران مبتلا به دیابت قند خون هم افزایش می‌یابد.

هشت هفته به بعد

بررسی۱۱ کارآزمایی بالینی نشان می‌دهد افزایش وزن از هفته هشتم آغاز می‌شود و تا هفته دوازدهم چشمگیر است، افزایش تا پنج ماه ادامه دارد و بعد به حالت ثابت می‌رسد. فشار خون و کلسترول نیز ممکن است به سطح پیشین بازگردند.

خطر دیگر این است که در پایان، نسبت چربی بدن بیشتر و توده عضلانی کمتر از قبل شود و اگر فرد در زمان مصرف دارو ورزش مقاومتی و تغذیه مناسب نداشته باشد، احتمال از دست رفتن عضله بالا است و در بازگشت وزن، این عضله جای خود را به چربی می‌دهد.

چگونه باید دارو را قطع کرد؟

کارشناسان می‌گویند بهترین راه برای کنار گذاشتن داروهای لاغری، کاهش تدریجی دوز زیر نظر پزشک است. این روش باعث می‌شود بازگشت ناگهانی هوس و ولع  برای غذا را کنترل کنیم. در برخی بیماران ممکن است پزشک تصمیم بگیرد دوز بسیار پایینی را تا مدتی همچنان ادامه دهد تا سلامتی و وزن فرد در سطحی پایدار باقی بماند.

در بریتانیا، مصرف ویگووی تنها برای دو سال تایید شده، اما برای مانجارو محدودیتی تعیین نشده است. با این حال متخصصان هشدار می‌دهند که بسیاری از افراد ممکن است به مصرف طولانی‌مدت یا حتی مادام‌العمر این داروها نیاز داشته باشند.

این داروها فقط برای لاغری نیستند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند خطر سکته و حمله قلبی را کاهش می‌دهند، فشار خون و کلسترول را بهبود می‌بخشند، سلامت کبد و خواب را تقویت و خطر دیابت و عوارض آن، آرتروز و بیماری کلیوی را کم می‌کنند، اما مشکل مصرف طولانی‌مدت هزینه بالا، عوارض جانبی و تمایل نداشتن افراد به مصرف مادام‌العمر دارو است.

چگونه پس از قطع دارو، همان وزن را حفظ کنیم؟

داروهای کاهش وزن باید با تغییر در رژیم غذایی، ورزش و مصرف غذاهای سالم‌تر همراه شوند وگرنه پس از قطع دارو، وزن به‌سرعت بازمی‌گردد.

•  تمرین‌های مقاومتی برای جلوگیری از تحلیل عضلانی ضروری است.
• رژیم سرشار از پروتئین به حفظ عضله و احساس سیری طولانی‌تر کمک می‌کند.
• عادت‌سازی مهم است و باید پیشاپیش برای مقابله با عادات غذایی قدیمی (مثلا هوس تنقلات عصرگاهی) راهکارهایی پیش‌بینی کرد.
• کنترل منظم وزن اهمیت دارد و اضافه شدن حتی دو کیلوگرم هم زنگ خطر است.
• کنترل استرس و آگاهی از الگوهای غذا خوردن هیجانی و یافتن جایگزین‌ لازم است.