در حالی که تا پایان مهلت برای اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تمامی تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی ایران تنها حدود سه هفته باقی مانده، تهران تلاش‌های دیپلماتیک را برای یافتن راهی به‌منظور جلوگیری از بازگشت محدودیت‌ها افزایش داده است.
سلسله دیدارها و رایزنی‌های فشرده‌ای که در دوحه و وین جریان دارد، نشان‌دهنده اهمیت این مقطع برای آینده روابط جمهوری اسلامی با غرب و همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.
اتحادیه اروپا در همین خصوص اعلام کرد که کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی این اتحادیه، در دوحه با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، دیدار کرده است. هدف از این نشست «تلاش برای یافتن راه‌حلی از طریق مذاکره» در مورد برنامه هسته‌ای تهران اعلام شد.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی هم اعلام کرد که عراقچی در دیدار با کایا کالاس درباره آغاز فرایند فعال‌سازی مکانیسم ماشه گفته است جمهوری اسلامی انتظار دارد که اروپایی‌ها «در انجام مسئولیت‌های خود برای خنثی‌سازی تحرکات علیه دیپلماسی نقش‌آفرینی کنند.»
این نشست در شرایطی برگزار شد که بریتانیا، فرانسه و آلمان، سه قدرت اروپایی عضو برجام، هفته گذشته روند بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را فعال کردند. آن‌ها تهران را به پایبند نبودن به تعهدات توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ متهم کرده‌اند.
آغاز این روند یک شمارش معکوس ۳۰ روزه را فعال کرد که سازمان ملل متحد آن را آخرین پنجره فرصت برای دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک توصیف می‌کند. به گفته یک مقام اتحادیه اروپا به خبرگزاری فرانسه، دیدار کالاس و عراقچی در دوحه با تمرکز بر «تلاش‌ها برای رسیدن به راه‌حلی مذاکره‌شده درباره پرونده هسته‌ای» جمهوری اسلامی برگزار شد.
این مقام اروپایی تاکید کرد که محور گفتگوها موضوع‌هایی حساس از جمله دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی و همچنین وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غلظت بالا است. جمهوری اسلامی مدعی است از جزئیات و سرنوشت نهایی این ذخایر بی‌اطلاع است.
سه کشور اروپایی اعلام کرده‌اند که در صورت برداشتن گام‌هایی واقعی و موثر از سوی تهران برای رفع نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای این کشور، آماده‌اند روند بازگشت تحریم‌ها را متوقف کنند. با این حال، هنوز در این زمینه هیچ نشانه‌ای عملی از سوی جمهوری اسلامی گزارش نشده است و رایزنی‌های دیپلماتیک ادامه دارد.
هم‌زمان با این تحولات، نماینده جمهوری اسلامی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز جمعه ۱۴ شهریور، اعلام کرد که دور دیگری از مذاکرات میان هیئت ایرانی و مقام‌های آژانس در وین برگزار خواهد شد که هدف از این گفتگوها «تعریف همکاری‌ها در شرایط جدید» است و این نشست قرار است شکل تازه‌ای از همکاری میان جمهوری اسلامی و آژانس را مشخص کند.
این موضع نشان می‌دهد تهران در شرایطی که فشارهای بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای آن رو‌به‌افزایش است، به دنبال بازتعریف روابطش با آژانس است.
در همین حال، خبرگزاری تسنیم در ایران گزارش داد که دیدار کالاس و عراقچی در دوحه «دیداری مهم» بود. یک منبع آگاه به این رسانه وابسته به سپاه پاسداران گفت: «روز گذشته خانم کالاس و سید عباس عراقچی در دوحه دیدار و درباره فرایند گفتگوهای تهران و اروپا رایزنی کردند.»
او در ادامه افزود: «به نظرم این دیدار، دیدار بدی نبود و می‌تواند در آینده بهتر نیز بشود.» این اظهارنظر حاکی از امیدواری نسبی مقام‌های جمهوری اسلامی به بهبود روند مذاکرات با اروپا است، هرچند از جزئیات دقیق توافق یا پیشرفتی مشخص اطلاعاتی در دست نیست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تحولات اخیر در حالی رخ می‌دهد که مقام‌های اتحادیه اروپا تاکید کرده‌اند پنجره فرصت برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها محدود است و تهران باید به‌سرعت تصمیم بگیرد. از سوی دیگر، واشینگتن نیز به‌طور غیرمستقیم پیام داده است که در صورت تغییر نکردن مسیر جمهوری اسلامی، فشارها بر اقتصاد بحران‌زده ایران بار دیگر افزایش خواهد یافت.
مجموعه دیدارها و مذاکرات اخیر نشان می‌دهد که مقام‌های وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در واپسین روزها تا ضرب‌الاجل تعیین‌شده، تلاش دارند تا با استفاده از ابزار دیپلماسی و رایزنی با اتحادیه اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مانع از بازگشت تحریم‌ها شوند. با این حال، نتیجه این تلاش‌ها همچنان نامعلوم است و سرنوشت پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی به تصمیم‌های هفته‌های آینده گره خورده است؛ تصمیم‌هایی که می‌تواند مسیر اقتصاد و سیاست جمهوری اسلامی را برای ماه‌ها و شاید سال‌های آینده تعیین کند.
در همین حال، تصاویر ماهواره‌ای جدید نشان می‌دهند که جمهوری اسلامی ایران هفته گذشته، بیشتر تجهیزات خنک‌کننده را از دو ساختمان مربوط به سامانه‌های تهویه و سرمایش در تاسیسات غنی‌سازی سوخت هسته‌ای نطنز، جمع‌آوری و منتقل کرده است.
هم‌زمان رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از تهران خواست که در مورد بازرسی‌های هسته‌ای به‌سرعت توافق کند و هشدار داد که مذاکرات پس از حملات اسرائیل و آمریکا به سایت‌های غنی‌سازی، نمی‌تواند ماه‌ها طول بکشد.
این سخنان، در کنار اعتراف هفته قبل علی لاریجانی، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در پرونده هسته‌ای درباره به توافق نرسیدن تهران و واشینگتن برای از سرگیری مذاکرات، درحال حاضر امیدها را برای حل‌وفصل پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی و اجرا نشدن مکانیسم ماشه، به پایین‌ترین میزان ممکن رسانده است.
