ملا هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، در انظار عمومی ظاهر نمیشود، اما طالبان در طول چهار سال حاکمیت دوبارهشان بهشکلی منسجم و برنامهریزیشده کوشیدهاند از او چهرهای مقدس بسازند. بهتازگی وزارت عدلیه طالبان در قانون «تنظیم مشاعره» تاکید کرده است که شاعران حق ندارند در اشعارشان فرمانها، احکام و تصمیمهای رهبر طالبان را نقد کنند. این موضوع نشان میدهد که طالبان با ایجاد فضای سرکوب و اختناق میکوشند از رهبری که شهروندان عادی هرگز چهره او را ندیدهاند فردی مقدس بسازند. تنها شماری از مقامها و نیروهای طالبان و هوادارانشان مدعیاند که با ملا هبتالله آخندزاده دیدار کردهاند، اما رسیدن به «امیرالمومنین» طالبان برای مردم عادی ناممکن است.
در چهار سال گذشته تنها چند نوار صوتی منتسب به رهبر طالبان منتشر شده است، نوارهایی که از ابهامات موجود درباره او نکاسته است. در قرن بیستویکم، زمانی که فناوری، تکنولوژی و هوش مصنوعی جهان را متحول کرده است، رهبر طالبان خود را در حصار اقامتگاهش در قندهار محصور کرده و حتی مکان دقیق سکونتش نیز مشخص نیست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تمامی تصمیمهای کلیدی و مهم رژیم طالبان در دفتر رهبر این گروه در قندهار گرفته میشود. طالبان هیچگاه مشخص نکردهاند که رهبرشان برای صدور قوانین، احکام و فرمانها با چه کسانی مشورت میکند. آنچه روشن شده، این است که حلقه نزدیک به او به روحانیون تندرو و فرماندهان طالب که جز جنگیدن مهارت دیگری ندارند، منحصر است. تصمیمگیری در چنین حلقه بستهای افغانستان را چندین قرن عقب برده است. اکنون افغانستان تنها کشوری در جهان است که در آن زنان و دختران اجازه رفتن به مدرسه ندارند و از کار در ادارههای دولتی و نهادهای وابسته به خارجیان منع شدهاند- چیزی که براساس قرائت افراطی و تندروانه رهبر طالبان از اسلام بر جامعه تحمیل میشود و در کشورهای دیگر نمونهای ندارد.
رژیم طالبان و رهبر این گروه هیچ اعتقادی به تصمیمگیری جمعی، انتخابات و نظر اکثریت شهروندان ندارند. آنان تصور میکنند تصمیمی که خودشان میگیرند برای جامعه افغانستان ضروری است، اما واقعیت چنین نیست. رهبر طالبان و حلقه نزدیک به او با ذهنیت واپسگرایانه و متحجرانه و با توسل به زور نظامی، میخواهند مردم افغانستان را وادارند که به سیاستهای آنان تن دهند و از آنها انتقاد نکنند.
رژیم طالبان از این هراس دارد که اگر به مردم اجازه انتقاد از عملکرد این گروه و بهویژه از ملا هبتالله آخندزاده داده شود، شمار مخالفان در جامعه افزایش خواهد یافت. طالبان براساس توافقنامه دوحه، که در فوریه ۲۰۲۰ با آمریکا امضا شد و کاهش حمایت سیاسی، مالی و نظامی از نظام جمهوریت را درپی داشت، توانستند حملاتشان علیه نیروهای حکومتی پیشین را افزایش دهند و در نهایت به قدرت برسند. آنان حکومت را با توسل به زور و گزینه نظامی به دست گرفتند و رژیمی ایجاد کردند که در آن شرط نخست برای رسیدن به مقامهای دولتی عضویت در گروه طالبان است. علاوه بر این، اغلب مناصب بلند (عالی) دولتی در اختیار طالبان پشتونتبار است.
ملا هبتالله آخندزاده تا پیش از رسیدن به رهبری طالبان هیچ سابقه سیاسی و نظامی نداشت. او پس از کشته شدن ملا اختر محمد منصور در حمله هوایی آمریکا در ماه مه سال ۲۰۱۶ به مسند رهبری طالبان رسید. در آن زمان این باور وجود داشت که مقامهای ارشد طالبان او را به دلیل نداشتن تجربه و تنها به سبب آموزشهای دینی به رهبری گماشتهاند تا بتوانند بر تصمیمهایش تاثیرگذار باشند.
اما پس از آنکه طالبان در اوت سال ۲۰۲۱ دوباره قدرت را به دست گرفتند، ملا هبتالله آخنداده کمکم تلاش کرد از موضع اقتدار وارد معادله قدرت شود و نشان دهد که تصمیمگیرنده نهایی تنها خود اوست. او اکنون با صدور فرمانهای مستقیم میکوشد نقش بیچونوچرایش را به نمایش بگذارد.
طالبان در طول این چهار سال با اتکا به زور و سرکوب توانستهاند مانع گسترش اعتراضات شوند، بهویژه درمورد ممنوعیت آموزش و کار زنان و دختران. در کنار این سرکوب، تبلیغات سازمانیافته طالبان برای ساختن چهرهای مقدس از رهبرشان نیز کارگر افتاده است. با این حال مرور تاریخ افغانستان، دستکم در نیمقرن گذشته، نشان میدهد هیچ حکومت و رژیمی که بر پایه اختناق، سرکوب و نظامیگری بنا شده باشد دوام درازمدت نداشته است.