تحقیقات جدید نشان می‌دهند که بیماران مبتلا به سرطان پستان که سال‌ها یا حتی دهه‌ها است بهبود یافته‌اند، ممکن است لازم باشد در برابر بیماری‌های ویروسی دستگاه تنفسی همچنان محتاط باشند، زیرا این ویروس‌های تنفسی شایع می‌توانند سلول‌های سرطانی خفته و غیرفعال‌شده در ریه‌ها را دوباره بیدار و فعال کنند.
جیمز دی‌گرگوری، متخصص ژنتیک مولکولی از دانشگاه کلرادو، می‌گوید این سلول‌ها مانند آتش زیر خاکسترند که این ویروس‌ها می‌توانند مانند یک باد شدید، آن‌ها را دوباره شعله‌ور کنند.
به گزارش ساینس‌آلرت، این پژوهش پس از پایان همه‌گیری کووید‌ــ۱۹ آغاز شد؛ زمانی که دی‌گرگوری و همکارانش متوجه افزایش مشکوک در موارد سرطان شدند و برای بررسی بهتر این پدیده، با کمک تیمی بین‌المللی، مطالعه روی جمعیت‌های انسانی و مدل‌های حیوانی را آغاز کردند.
محققان با بررسی داده‌های بانک اطلاعاتی زیستی بریتانیا دریافتند بیماران بهبودیافته از سرطان که به ویروس سارس‌ــ‌کوو‌ــ۲ (SARS-CoV-2) مبتلا شدند، دو برابر بیشتر از سایرین در معرض مرگ ناشی از سرطان قرار گرفتند.
روئل ورمولن، اپیدمیولوژیست از دانشگاه اوترخت هلند، می‌گوید: «این میزان افزایش خطر در حوزه اپیدمیولوژی سرطان تقریبا بی‌سابقه است.»
اما یافته‌ها تنها به این مورد محدود نمی‌شد. تحلیل اطلاعات ثبت‌شده در پایگاه داده مستقل سرطان پستان در ایالات متحده با حدود ۳۷ هزار بیمار هم مشخص کرد که سابقه ابتلا به ویروس کرونا، با افزایش بیش از ۴۰ درصدی خطر ابتلا به سرطان پستان سرایت‌کننده به ریه‌ها هم ارتباط داشت.
یک مطالعه روی موش‌ها نشان داد که ویروس‌ها ممکن است عامل گسترش سرطان باشند. بر این اساس، ابتلا به آنفلوانزا و کووید موجب فعال شدن سلول‌های سرطانی خفته در موش‌ها شد و این سلول‌ها تنها ظرف چند روز پس از ابتلا، شروع به تکثیر کردند و در عرض دو هفته، ۱۰۰ برابر سریع‌تر به دیگر نقاط بدن گسترش یافتند و تومورهای جدیدی ایجاد کردند.
محققان هشدار می‌دهند که اگرچه تفاوت‌های گونه‌ای در تفسیر داده‌های موش‌ها باید موردتوجه قرار گیرد، این یافته‌ها به‌طور کلی خطر قابل‌توجه سرایت سرطان به دیگر اندام‌ها ناشی از کووید را برای بهبوديافتگان از سرطان نشان می‌دهند.
تحقیقی در سال ۲۰۲۵ نشان داد که ویروس‌ها می‌توانند باعث افزایش سطح پروتئینی به نام آی‌ال‌ــ۶ (IL-6) شوند که در فرایندهای التهابی بدن نقش دارد. این افزایش سطح آی‌ال‌ــ۶ می‌تواند موجب بیدار شدن و فعال شدن سلول‌های سرطانی خفته از جمله سلول‌های مزانشیمال سرطان پستان (DCC) شود.
سال‌ها است که دانشمندان احتمال می‌دهند برخی ویروس‌های شایع مانند ویروس اپشتین‌ــ‌بار یا ئی‌بی‌وی (EBV) ممکن است باعث بروز سرطان شوند. این موضوع در مورد ویروس پاپیلوما انسانی یا اچ‌پی‌وی (HPV) ثابت شده و به همین دلیل است که واکسن اچ‌پی‌وی توانست زندگی میلیون‌ها نفر را تغییر دهد، زیرا از سرطان خطرناکی مانند سرطان دهانه رحم جلوگیری می‌کند.
از سال ۱۹۳۶ تاکنون، پژوهشگران به دنبال ویروسی مانند اچ‌پی‌وی‌اند که عامل بروز سرطان پستان باشد. بیشتر این تحقیقات در قالب مطالعات حیوانی و بررسی جمعیتی‌های انسانی انجام شد. البته در نمونه‌های سرطان پستان انسان‌ها ویروس‌های خطرناک شناسایی شده‌اند. برای مثال، ویروس ئی‌بی‌وی در بافت پستان سرطانی پنج برابر بیشتر از بافت طبیعی است. با این حال، اگرچه ایده تاثیر ویروس‌ها بر بروز سرطان پستان محتمل به نظر می‌رسد، پژوهش‌های انجام‌شده روی سلول‌های انسانی هنوز محدود است و سازوکار دقیق گسترش بیماری همچنان ناشناخته مانده است.
به نظر می‌رسد واکنش سیستم ایمنی بدن به ویروس‌ها می‌تواند در فعال شدن دوباره سلول‌های سرطانی نقش داشته باشد. پس از بهبودی اولیه، تعداد کمی از سلول‌های سرطان پستان ممکن است در بافت ریه، استخوان و کبد به صورت غیرفعال باقی بمانند. گاهی اوقات، التهاب می‌تواند این سلول‌های سرطانی را بیدار کند و می‌دانیم که بیماری‌های ویروسی دستگاه تنفس مانند آنفلوانزا و کووید، می‌توانند باعث التهاب شوند.
در آزمایش‌های اخیر روی موش‌ها، مشخص شد ویروس آنفلوانزای نوع ای (A) تنها زمانی سلول‌های سرطانی نهفته در ریه را فعال می‌کند که باعث افزایش سیتوکین‌های التهابی مانند آی‌ال‌ــ۶شود. همین الگو در مواجهه با ویروس کرونا هم مشاهده شد. آنچه نشان می‌دهد واکنش التهابی سیستم ایمنی به ویروس‌ها می‌تواند شرایط مناسب را برای رشد و گسترش دوباره سرطان فراهم کند.
دی‌گرگوری می‌گوید: «داده‌های ما نشان می‌دهد اگر شما فردی باشید که پس از بهبود از سرطان هنوز سلول‌های سرطانی خفته در بدن دارید، ممکن است بدون مشکل خاصی زندگی کنید و در نهایت با وجود این سلول‌ها اما نه به دلیل آن‌ها، از دنیا بروید. اما اگر به ویروسی تنفسی مانند آنفلوانزا یا کووید‌ــ۱۹ مبتلا شوید، احتمال مرگ به دلیل بیدار شدن این سلول‌ها به‌میزان چشمگیری افزایش می‌یابد.»
اگر این یافته‌ها تایید شوند، ضروری است که از میلیون‌ها نفر بهبودیافته از سرطان پستان در برابر خطرات ناشی از عفونت‌های تنفسی دقیق‌تر محافظت شوند. البته پژوهشگران تاکید می‌کنند که برای بررسی اثربخشی واکسن آنفلوانزا و کووید‌ــ۱۹ در پیشگیری از بیدار شدن سلول‌های سرطانی نهفته، به مطالعات بیشتری نیاز است.
