وزرای خارجه ازبکستان و پاکستان در سفر به افغانستان توافقنامه مطالعه امکان‌سنجی پروژه «افغان ترانس» را که هدف آن راه‌اندازی خط آهن میان ازبکستان، افغانستان و پاکستان است، امضا کردند. براساس این پروژه قرار است ۶۸۱ کیلومتر خط آهن میان سه کشور مذکور کشیده شود و با اجرای آن، آسیای میانه به آسیای جنوبی متصل خواهد شد.
اشرف حق‌شناس، سخنگوی وزارت فواید عامه طالبان، در بیانیه‌ای گفت که این پروژه در بخش حمل‌ونقل، اقتصاد و همکاری‌های منطقه‌ای «تحولی بنیادین» ایجاد و دسترسی کشورهای آسیای میانه را به بازارها و بندرها جنوب آسیا تسهیل می‌کند.
حق‌شناس در مورد منفعت افغانستان از این پروژه گفت: «افغانستان به یک چهارراه حیاتی حمل‌ونقل در منطقه تبدیل می‌شود و می‌تواند از این پروژه سالانه میلیون‌ها دلار درآمد کسب کند. در کنار آن هزاران فرصت شغلی هم ایجاد خواهد شد.»
در همین حال محمد صادق، فرستاده ویژه پاکستان در امور افغانستان، اعلام کرد که امضای توافقنامه میان سه کشور افغانستان، پاکستان و ازبکستان برای اجرای پروژه راه‌آهن «نشان‌دهنده تعهد سه کشور به تقویت ارتباطات منطقه‌ای، تجارت و همکاری‌های اقتصادی» است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
صادق افزود: «انتظار می‌رود که روابط دوستی و همکاری میان پاکستان، افغانستان و ازبکستان بیش‌از‌پیش تقویت شود و این تحول مهم به توسعه اجتماعی و اقتصادی منطقه کمک کند.»
اسحاق دار، وزیر خارجه پاکستان، و بختیار سعیدوف، وزیر خارجه ازبکستان، روز پنجشنبه در سفر به کابل با مقام‌های طالبان از جمله ملا محمدحسن آخند، نخست‌وزیر این گروه، دیدار و در مورد پروژه‌های اقتصادی و اجرای پروژه راه‌آهن گفتگو کردند.
مراسم امضای توافقنامه پروژه «افغان ترانس» در کابل-AHaqshinas/X
دفتر نخست‌وزیری طالبان حضور مقام‌های ازبکستان و پاکستان را در کابل «یک روز تاریخی» خواند و اعلام کرد این پروژه سبب بهبود وضعیت اقتصادی افغانستان و کشورهای همسایه خواهد شد.
در اطلاعیه‌هایی که طالبان از مراسم امضای توافقنامه مطالعه امکان‌سنجی این پروژه منتشر کردند، هیچ اشاره‌ای به بودجه این طرح نشده است.
نقش قطر
پروژه خط آهن «افغان ترانس» نخستین بار سال ۲۰۱۸ و در دولت اشرف غنی مطرح شد، اما به دلیل گسترش جنگ میان طالبان و دولت پیشین افغانستان، پیش نرفت. در سال ۲۰۲۱، طالبان با مقام‌های پاکستان و ازبکستان در مورد اجرای این پروژه وارد مذاکره شدند و بارها هیئت‌هایی از سه کشور در این مورد گفتگو کردند.
در فوریه ۲۰۲۴، بخت‌الرحمان شرافت، رئیس اداره خط آهن در رژیم طالبان، در سفر به قطر از آن کشور خواست از این پروژه حمایت مالی کند. براساس گزارشی که اداره خط آهن رژیم طالبان منتشر کرد، توافق شد که یک شرکت ارائه‌کننده خدمات فنی مستقر در امارات متحده عربی به نام ADL-Ulanish مطالعه امکان‌سنجی این پروژه را انجام دهد.
اسحاق دار در دیدار با نخست‌وزیر طالبان گفت در سفرش به چین که اوایل این هفته انجام شد، از مقام‌های آن کشور خواسته است که از پروژه خط آهن میان ازبکستان، افغانستان و پاکستان حمایت کنند، با این حال مشخص نیست آیا چین در تامین بودجه این پروژه سهیم خواهد شد یا خیر.
طالبان از زمان بازگشت به قدرت، پیوسته تلاش کرده‌اند پروژه‌های اقتصادی از جمله خط آهن «افغان ترانس»، لوله گاز «تاپی»، کانال قوش‌تپه و شماری دیگر از پروژه‌ها را که در دولت‌های پیشین افغانستان کلید خوردند، دوباره به جریان بیندازند. همچنین در تلاش‌اند توجه دولت‌ها و شرکت‌ها را به سرمایه‌گذاری روی معادن افغانستان جلب کنند و تاکنون قراردادهایی هم با چین، ازبکستان و روسیه امضا کرده‌اند، اما هیچ‌یک از این کشورها هنوز سرمایه‌گذاری و کار عملی روی استخراج معادن افغانستان را آغاز نکرده‌اند.
یکی از مهم‌ترین این پروژه‌ها، یعنی قرارداد ۲۵ ساله استخراج نفت از حوزه نفتی آمودریا در شمال افغانستان، که با یک شرکت چینی امضا شد، یک ماه پیش لغو شد. وزارت معادن و نفت طالبان اعلام کرد که طرف چینی به تعهداتش پایبند نبود و به وعده‌هایی که داده بود، عمل نکرد.
هرچند مقام‌های طالبان، ازبکستان و پاکستان با امضای توافقنامه بر اجرایی شدن پروژه «افغان ترانس» توافق کردند، هیچ‌یک از طرف‌ها در مورد جزئیات بودجه این پروژه و اینکه هر کدام از طرف‌ها چه میزان در آن سهم دارند، اطلاعاتی نداده‌اند. رژیم طالبان که در انزوای بین‌المللی قرار دارد و تحت تحریم‌های گسترده است، برای اداره امور خود به کمک‌های بین‌المللی و درآمدهای داخلی از جمله اخذ مالیات‌های سنگین وابسته است.
