رهبران ۳۲ کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) روز چهارشنبه چهارم تیرماه در لاهه هلند گرد هم آمدند تا در یکی از حساس‌ترین نشست‌های این سازمان دفاعی جهانی شرکت کنند.

در تازه‌ترین نشست ناتو، مسئله افزایش بودجه و حق عضویت، مقابله با تهدید روسیه در اوکراین، جنگ جمهوری اسلامی و اسرائیل و همچنین ادامه جنگ غزه بر تصمیم‌های این کشورها سایه انداخته است.

این نخستین حضور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در نشست ناتو از زمان بازگشت به کاخ سفید است. ترامپ به همراه رهبران دیگر کشورهای عضو ناتو، از جمله رئیس‌جمهوری فرانسه، صدراعظم آلمان و نخست‌وزیر بریتانیا روز سه‌شنبه وارد هلند شدند تا در این نشست نظامی مهم شرکت کنند. کشورهای اروپایی امیدوارند موضع‌گیری‌های ترامپ با پیام اتحاد و همبستگی همراه باشد.

ترامپ در حالی به‌عنوان مهمان ویژه در این اجلاس حاضر شد که پیش از پرواز، طی اظهاراتی درباره جنگ اخیر میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، نارضایتی خود را از نقض آتش‌بس از سوی دو طرف، به‌ویژه اسرائیل، اعلام کرده بود.

رئیس‌جمهوری ایالات متحده روز چهارشنبه در حاشیه دیدار با مارک روته، دبیرکل ناتو، در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران درباره آگاهی از میزان تخریب تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی در پی بمباران‌های آمریکا گفت که فکر می‌‌کند آسیب زیادی به این تاسیسات وارد شده و در بعضی جاها «محو و نابود» شده‌اند.

این پرسش‌ها در پی انتشار گزارش‌های سی‌ان‌ان و نیویورک تایمز درباره کم‌اثر بودن حملات آمریکا به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی مطرح می‌شوند. ترامپ و پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده، می‌گویند گزارش‌های سرویس‌های امنیتی آمریکا که منبع اخبار این دو رسانه بودند، اولیه و غیرقابل راستی‌آزمایی‌اند.

رئیس‌جمهوری آمریکا در دیدار با روته افزود که اطلاعات در مورد حمله به جمهوری اسلامی همچنان «قطعی نیست»، اما تاکید کرد که این حمله نظامی آمریکا بود که موجب شد جنگ جمهوری اسلامی و اسرائیل پایان یابد، «همان‌طور که در هیروشیما و ناکازاکی چنین شد» و سپس هشدار داد که اگر جمهوری اسلامی دوباره برای ساخت تاسیسات هسته‌ای خود اقدام کند، «ایالات متحده بار دیگر آن را بمباران خواهد کرد».

دونالد ترامپ ساعاتی پیش از حضور در این نشست، تصاویری از پیامک‌های مارک روته را منتشر کرد که در آن دبیرکل ناتو از تصمیم رئیس‌جمهوری ایالات متحده در حمله به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران قدردانی کرده است.

ظاهرا این پیامک‌ها که دونالد ترامپ تصویر آن‌ها را از طریق حسابش در شبکه اجتماعی تروت سوشال به اشتراک گذاشت، قبل از شروع اجلاس دو روزه ناتو در شهر لاهه ردوبدل شده‌اند.

طبق تصاویری که ترامپ از پیامک‌های روته منتشر کرده، دبیرکل ناتو با اشاره به حملات ایالات متحده به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی نوشته است: «تبریک و تشکر از شما بابت اقدام قاطعتان علیه ایران که واقعا فوق‌العاده بود. این کاری است که هیچ کس جرات انجام دادنش را نداشت. این کار باعث شد همه ما امن‌تر بشویم.»

در پی انتشار این تصاویر، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در پیامی با لحن تند در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «این شرم‌آور، نفرت‌انگیز و غیرمسئولانه است که دبیرکل ناتو یک عمل تجاوزکارانه «واقعا خارق‌العاده» علیه یک کشور مستقل را تبریک بگوید. کسی که از ظلم و بی‌عدالتی حمایت می‌کند، فاقد شرافت است. کسی که از یک جنایت حمایت می‌کند، همدست و شریک جرم محسوب می‌شود.»

افزایش هزینه‌های دفاعی اعضای ناتو

فارغ از تحولات خاورمیانه، یکی از مهم‌ترین مباحث مدنظر اعضای ناتو در نشست پیش‌ رو موضوع افزایش هزینه‌های دفاعی است. به گزارش رویترز، انتظار می‌رود در این اجلاس، هدف افزایش هزینه‌های دفاعی به میزان ۵ درصد تولید ناخالص داخلی تصویب شود؛ این افزایش پاسخی به درخواست ترامپ و نگرانی اروپایی‌ها از این است که روسیه پس از حمله به اوکراین در سال ۲۰۲۲، برای امنیت آن‌ها نیز تهدیدی فزاینده محسوب می‌شود.

مارک روته اذعان کرد که اختصاص هزینه‌های بیشتر برای کشورهای اروپایی و کانادا آسان نیست، اما این کار را حیاتی دانست. دبیرکل ناتو به خبرنگاران گفت: «همکاران من کاملا متقاعد شده‌اند که با توجه به تهدید روس‌ها و در نظر گرفتن وضعیت امنیت بین‌المللی، هیچ جایگزین دیگری وجود ندارد.»

ترامپ که پیش‌تر با اظهاراتی درباره عملکرد ناتو باعث نگرانی اعضای این پیمان شده بود، قبل از آغاز اجلاس تازه در هلند، نگرانی‌ها در مورد تعهد کشورش را کم‌اهمیت جلوه داد و گفت: «ما تا آخر با آن‌هاییم.»

افزایش صدها میلیارد دلاری هزینه‌ها

هدف جدید بازتعریف هزینه‌ها در ناتو که قرار است طی ۱۰ سال آینده محقق شود، جهشی به ارزش صدها میلیارد دلار در سال نسبت به هدف فعلی اختصاص ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی است؛ اگرچه اندازه‌گیری آن متفاوت خواهد بود.

 کشورهای عضو این پیمان قرار است ۳.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای امور دفاعی اصلی‌‌ــ مانند سربازان و سلاح‌ها‌ــ و ۱.۵ درصد را برای اقدام‌های گسترده‌تر مرتبط با امور دفاعی مانند امنیت سایبری، محافظت از خطوط لوله و بهبود جاده‌ها و پل‌ها برای عبور وسایل نقلیه سنگین نظامی، صرف کنند.

همه اعضای ناتو از بیانیه‌ای که این هدف را تثبیت می‌کند، حمایت کرده‌اند، اگرچه اسپانیا اعلام کرده است که به دستیابی به این هدف نیازی ندارد و می‌تواند با صرف هزینه‌های بسیار کمتر، تعهداتش را انجام دهد.

از نکات مهم دیگر این اجلاس آن است که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، قرار است جداگانه با ترامپ دیدار کند. این دیدار احتمالی در شرایطی انجام خواهد گرفت که کرملین ناتو را به قرار گرفتن در «مسیر نظامی‌گری افسارگسیخته» متهم کرده و می‌گوید روسیه بهانه‌ای شده است که این نهاد افزایش زیاد هزینه‌های دفاعی‌اش را توجیه کند.