ایالات متحده بامداد یکشنبه تاسیسات هسته‌ای در ایران را که گمان می‌رفت برای توانایی جمهوری اسلامی در تولید سلاح‌های هسته‌ای ضروری‌اند، هدف قرار داد. در این حملات، تاسیسات فردو به همراه مرکز غنی‌سازی اورانیوم نطنز و مرکز تکنولوژی هسته‌ای اصفهان هدف حمله قرار گرفتند.
پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده، پس از این حملات در یک جلسه خبری گفت که جاه‌طلبی‌های هسته‌ای تهران «نابود» شده است و این حمله نظامی را «جسورانه و درخشان» توصیف کرد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، هم یکشنبه‌شب این اظهارات را تکرار کرد و در شبکه اجتماعی تروت سوشال نوشت که به همه سایت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی «خسارت عظیمی» وارد شده است. ترامپ در ادامه، بر این تاکید کرد که در حملات به فردو به جای کلمه آسیب و صدمه، می‌توان از عبارت «نابودی» استفاده کرد.
با این حال برخی مقام‌ها و کارشناسان در پاسخ به این سوال که چه میزان خسارت به این سه سایت وارد شده است، نظرهای متفاوتی دارند.
به گزارش ای‌بی‌سی نیوز، ژنرال دن کین، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، گفته است که ارزیابی میزان خسارت واردشده «کمی زمان می‌برد».
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
کین گفت: «براورد خسارت نهایی این حملات مدتی طول خواهد کشید، اما ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد که هر سه سایت خسارت و تخریب بسیار شدیدی متحمل شده‌اند.»
یک مقام اسرائیلی هم به ای‌بی‌سی نیوز گفت: «در حال حاضر از میزان خسارت ناشی از این حملات درک درستی وجود ندارد. علاوه بر این، مشخص نیست آیا قبل از حملات، موادی از سایت فردو به مکان دیگری منتقل شده‌اند یا خیر.»
او تاکید کرد که حمله به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی «به‌خوبی هماهنگ شده» و حاصل ماه‌ها برنامه‌ریزی بین ایالات متحده و اسرائیل بوده است.
با این حال، یک منبع اسرائیلی دیگر به ای‌بی‌سی نیوز گفت که هدف کلی عملیات، تضعیف‌ــ نه نابودی‌ــ برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی بود. این منبع گفت: «ما نگفتیم که برنامه هسته‌ای را از بین می‌بریم، بلکه تاکید داشتیم تهدید وجودی فوری را از بین می‌بریم که بسیار متفاوت است.»
ای‌بی‌سی نیوز همچنین به نقل از یک متخصص ارشد سیستم‌های تسلیحاتی و بالیستیک اروپایی نوشت که بر اساس عملکرد محاسبه‌شده بمبهای سنگرشکن، «بسیار بعید» به نظر می‌رسد که بمب‌ها به طور دقیق در سازه زیرزمینی فردو منفجر شده باشند.
این متخصص گفت محاسبات نشان می‌دهد که بمب سنگرشکن جی‌بی‌یو‌ــ۵۷ (GBU-57) نمی‌توانند بیش از ۶۵ فوت (۲۰ متر) در سنگ‌های زیرزمینی نفوذ کند، اما سایت غنی‌سازی فردو تا حدود ۳۰۰ فوت (۹۰ متر) زیر زمین و در دل سنگ‌های سخت ساخته شده است.
این متخصص گفت که ایالات متحده می‌توانست چندین بمب پرتاب کند تا لایه‌های رویی زمین را شکننده‌تر کند و اجازه دهد حمله بعدی آسیب بیشتری وارد کند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هم روز یکشنبه در گفتگویی، اعلام کرد: «میزان خسارت وارده به تاسیسات زیرزمینی فردو مشخص نیست و در حال حاضر هیچ‌کس نمی‌تواند به طور دقیق بگوید که این مرکز چقدر آسیب دیده است.»
گروسی افزود: «میزان خسارت وارده به تاسیسات روی زمینی نطنز بسیار واضح است و در اصفهان نیز خسارات قابل‌توجهی به تاسیسات هسته‌ای وارد شده است اما در مورد فردو، هنوز نمی‌توان نظر دقیقی ارائه داد.»
آدیتی ورما، استادیار دانشکده مهندسی هسته‌ای و علوم پرتوزا در دانشگاه میشیگان، به ای‌بی‌سی نیوز گفت: «میزان واقعی خسارت به این سه سایت از جمله زیرساخت‌های هسته‌ای آن‌ها و آنچه باقی مانده است، تا زمانی که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا اعضای جامعه بین‌المللی اجازه دسترسی به آن‌ها را نداشته باشند، قابل تعیین نیست.»
این کارشناس گفت که آثار زیست‌محیطی ناشی از این حملات‌ــ چه شیمیایی و چه رادیواکتیوی‌ــ احتمالا به منطقه نزدیک محدود خواهد بود.
جان ارات، مدیر ارشد سیاست‌گذاری مرکز کنترل تسلیحات و عدم اشاعه، هم تاکید کرد: «معمولا مدتی طول می‌کشد تا کارشناسان ارزیابی خسارات ناشی از اقدام نظامی را تکمیل کنند، بنابراین احتمالا میزان کامل تخریب تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی تا مدتی مشخص نخواهد شد.»
امیلی ای. کافری، مدیر برنامه فیزیک سلامت دانشگاه آلاباما در بیرمنگام، نیز کارشناس دیگری است که در این زمینه معتقد است «تاکنون هیچ سطح بالایی از رادیواکتیویته گزارش نشده است».
فردو مهم‌ترین تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم جمهوری اسلامی که در اعماق کوه‌ها بنا شد تا در برابر حملات مصون بماند، هدف اصلی حمله آمریکا بود. سایت‌های اصلی این مجموعه حدود ۸۰ تا ۹۰ متر زیر سطح زمین قرار دارند؛ عمقی که تنها بمبهای ۱۳ تنی جی‌بی‌یو‌ــ۵۷ آمریکا قادر به نفوذ در آن بودند. به گفته یکی از مقام‌های آمریکایی، ایالات متحده برای پرتاب ۱۲ بمب معروف به سنگرشکن روی سایت فردو از شش بمب‌افکن بی‌ــ۲ استفاده کرد.
نطنز محل بزرگ‌ترین مرکز غنی‌سازی اورانیوم جمهوری اسلامی که نخستین بار در حمله هوایی اسرائیل در تاریخ ۱۳ ژوئن هدف قرار گرفت، نیز مرکز دیگری بود که هدف جنگنده‌های آمریکا قرار گرفت. این سایت شش ساختمان روی سطح و سه سازه زیرزمینی دارد که سانتریفیوژها‌ــ فناوری کلیدی در غنی‌سازی اورانیوم برای تولید سوخت هسته‌ای‌ــ آنجا نگهداری می‌شوند.
تحلیل تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در این سایت دو گودال جدید به وجود آمده که احتمالا در اثر برخورد بمبهای سنگرشکن ایجاد شده‌اند. بر اساس تصاویر شرکت مکسار، قطر یکی از این گودال‌ها حدود ۵.۵ متر و قطر دیگری حدود ۳.۲ متر است و هر دو دقیقا بالای بخش‌هایی از مجموعه زیرزمینی قرار گرفته‌اند. با این حال، میزان آسیب وارده به سازه‌های زیرزمینی نطنز در حال حاضر مشخص نیست.
مرکز دیگری که هدف عملیات نظامی ایالات متحده واقع شد، اصفهان بود که میزبان بزرگ‌ترین مرکز تحقیقات هسته‌ای جمهوری اسلامی دانسته می‌شد. به گزارش سازمان غیرانتفاعی ابتکار تهدید هسته‌ای ان‌تی‌آی (NTI)، این مجموعه با حمایت چین ساخته و در سال ۱۹۸۴ افتتاح شد. بنا بر ارزیابی ان‌تی‌آی، حدود سه هزار کارشناس در این سایت مشغول به کار بودند و این مجموعه احتمالا «مرکز اصلی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی» بوده است.
تحلیل تصاویر ماهواره‌ای پس از حملات آمریکا نشان می‌دهد که دست‌کم ۱۸ سازه در این سایت به‌طور کامل یا جزئی تخریب شده‌اند. تصاویر همچنین سیاه‌شدگی قابل‌توجهی در منطقه را نشان می‌دهند که احتمالا ناشی از پرتاب شدن حجم عظیمی از آوار در اثر انفجارها است.
