آیا حمله اسرائیل ضربه‌ای جدی به تاسیسات هسته‌ای کلیدی ایران وارد کرد؟

حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای نطنز بسیار موثر بوده و فراتر از آسیب‌های سطحی به سازه‌های بیرونی، باعث قطع کامل برق در سطوح زیرین مجموعه شده است

اسرائیل در حملاتی بی‌سابقه، تاسیسات هسته‌ای کلیدی ایران‌ــ نطنز، اصفهان و فردوــ و همچنین شماری از دانشمندان فعال در حوزه تحقیق و توسعه هسته‌ای را هدف قرار داد.

میزان خسارت وارده و امکان ادامه حیات برنامه هسته‌ای ایران هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست. یک مقام ارتش اسرائیل روز شنبه در یک نشست خبری گفت حملات به سایت‌های هسته‌ای ایران در نطنز و اصفهان توانسته است خسارات «قابل توجهی» وارد کند، اما جمهوری اسلامی ضمن تایید مرگ ۹ کارشناس هسته‌ای، اعلام کرد که آسیب به این تاسیسات محدود بوده است.

سی‌ان‌ان در گزارشی میزان خسارت‌های وارده به سه سایت را که تاکنون مشخص شده، مرور کرده است.

نطنز

حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای نطنز بسیار موثر بوده و فراتر از آسیب‌های سطحی به سازه‌های بیرونی، باعث قطع کامل برق در سطوح زیرین مجموعه شده است، محلی که سانتریفیوژهای غنی‌سازی اورانیوم نگهداری می‌شوند. به گفته مقام‌های آمریکایی، این قطع برق ممکن است به سانتریفیوژها آسیب زده باشد، حتی اگر بخش‌های زیرزمینی تاسیسات مستقیم هدف قرار نگرفته باشند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در این حمله، تاسیسات آزمایشی غنی‌سازی سوخت که روی زمین قرار دارد نیز نابود شد. در این تاسیسات، غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد انجام می‌شد، نزدیک به سطح ۹۰ درصد که برای ساخت سلاح هسته‌ای موردنیاز است. تصاویر ماهواره‌ای و راداری منتشرشده نیز، که ستون‌های دود سیاه در بخش‌های مختلف سایت را نشان می‌داد، خسارت‌های گسترده را تایید کرد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که زیرساخت‌های برق‌رسانی در نطنز، از جمله ساختمان اصلی برق و ژنراتورهای اضطراری، نابود شده‌اند. این موضوع، به‌دلیل وابستگی بخش‌های زیرزمینی به برق، ضربه‌ای اساسی به عملکرد تاسیسات نطنز وارد کرده است.

نطنز دارای شش ساختمان روی زمین و سه ساختمان زیرزمینی است که دو تای آن‌ها ظرفیت نگهداری ۵۰ هزار سانتریفیوژ را دارند. 

سطح تشعشعات در خارج از تاسیسات تغییری نکرده، اما آلودگی قابل‌کنترلی در داخل سایت گزارش شده است.

اصفهان

میزان خسارت وارده به تاسیسات هسته‌ای اصفهان هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست و گزارش‌های متناقضی از سوی ایران و اسرائیل منتشر شده است. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، اعلام کرد که خسارت وارده محدود بوده است و تجهیزات مهم پیش از حمله منتقل شده‌اند. او افزود فقط یک انبار دچار آتش‌سوزی شد و هیچ خطری از نظر آلودگی تشعشعی وجود ندارد. اما مقام‌های ارتش اسرائیل در یک نشست خبری گفتند که این تاسیسات آسیب قابل‌توجهی دیده‌اند.

تاسیسات اصفهان بزرگ‌ترین مجتمع پژوهش هسته‌ای ایران است که در سال ۱۹۸۴ با همکاری چین ساخته شد و حدود ۳۰۰۰ دانشمند در آن فعالیت دارند. این مجموعه دارای سه راکتور تحقیقاتی کوچک چینی، تاسیسات تبدیل سوخت، کارخانه تولید سوخت، کارخانه روکش زیرکونیوم و آزمایشگاه‌های مرتبط است.

یک مقام ارتش اسرائیل گفت اطلاعات موثقی در اختیار دارند که جمهوری اسلامی در این مرکز در حال حرکت به‌سوی ساخت بمب هسته‌ای است.

فردو

تاسیسات غنی‌سازی سوخت فردو که در دل کوه‌های اطراف قم واقع شده است، یکی از مستحکم‌ترین سایت‌های هسته‌ای ایران به شمار می‌رود و دارای سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای است که برای غنی‌سازی اورانیوم با غلظت بالا استفاده می‌شوند. اگرچه این تاسیسات در حملات روز جمعه اسرائیل هدف قرار گرفت، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که آسیبی ندیده و ارتش اسرائیل نیز مدعی وارد آوردن خسارت قابل‌توجهی نشده است. 

سرنوشت فردو می‌تواند برای موفقیت کلی حملات اسرائیل تعیین‌کننده باشد. در سال ۲۰۲۳، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کرد که ذرات اورانیوم با خلوص ۸۳.۷ درصد‌ــ نزدیک به سطح ۹۰ درصد مورد‌نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای‌ــ در فردو یافت شده‌ است.

جیمز اکتون، از بنیاد کارنگی، هشدار داد که اگر فردو همچنان عملیاتی باقی بماند، حملات اسرائیل شاید فقط به کند شدن مسیر ایران به‌سوی بمب منجر شود و افزود اسرائیل شاید بتواند ورودی این تاسیسات را تخریب کند، اما نابودی بخش‌های عمده‌ای از سایت فردو کار بسیار دشواری خواهد بود.