خبرگزاری آناتولی دوشنبه، سوم آوریل (۱۴ فروردین) از بازداشت چهار نفر در ارتباط با حمله مسلحانه به فاضل مصطفی، نماینده مجلس جمهوری آذربایجان، خبر داد.

فاضل مصطفی، رهبر حزب «نظام بزرگ» که به «مواضع ضد ایرانی» مشهور است، هفته گذشته در نزدیکی منزلش هدف گلوله قرار گرفت و مجروح شد.

بنا به ادعای مقام‌های باکو، بازداشت‌شدگان با سفارت جمهوری اسلامی ایران در ارتباط بودند. روابط تهران و باکو در ماه‌های گذشته پرتنش بوده است. در تازه‌ترین تحولات منطقه، باکو سه هفته پیش در اعتراض به ورود یک هواپیمای نظامی ایرانی به حریم هوایی جمهوری آذربایجان، سفیر جمهوری اسلامی ایران را فراخواند.

پیش از آن نیز وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای، با «ناپایدار» خواندن وضعیت ایران، به شهروندانش هشدار داد که از سفر به این کشور خودداری کنند. در این بیانیه همچنین به کسانی که مجبورند به ایران سفر ‌کنند یا اینک در این کشور به سر می‌برند، توصیه می‌شود که احتیاط بیشتری به خرج دهند و قوانین امنیتی را رعایت کنند.

این بیانیه در پی حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران صادر شد. اوایل بهمن‌ ۱۴۰۱، فردی مسلح به کلاشنیکف با ورود به ساختمان سفارت جمهوری آذربایجان در تهران، اورخان عسگروف، رئیس گروه حفاظت این سفارتخانه، را کشت. دو کارمند دیگر سفارت آذربایجان نیز در این حمله تیر خوردند و زخمی شدند. در پی این حادثه، حسین رحیمی از ریاست پلیس پایتخت ایران برکنار شد.

در آن سوی مرزهای شمالی ایران نیز، الهام علی‌اف، رئیس‌ جمهوری آذربایجان، این حمله‌ مسلحانه را «تروریستی» خواند و با اعلام نقش داشتن «نهادهای وابسته به جمهوری اسلامی ایران» در آن، تهران را متهم کرد که «خواهان تبرئه فرد مهاجم در دادگاه» است.

به نظر می‌رسد که این رویدادها صرفا «قله کوه یخ» اوضاع باشد و ریشه این تنش‌ها را باید جای دیگری جست. از جمله دلایل سردی روابط دو کشور، می‌توان به نزدیکی جمهوری آذربایجان به اسرائیل و گشایش سفارت خود در این کشور، و نیز نقش ایران در جنگ‌های ارمنستان و آذربایجان اشاره کرد. باکو قصد دارد با احداث گذرگاهی به نام «زنگزور» که از خاک استان سیونیک ارمنستان و نزدیکی مرز ایران خواهد گذاشت، بخش اصلی سرزمین خود را به منطقه خودمختار نخجوان وصل کند. اما ایران به‌شدت با چنین طرحی مخالف است.

تهران همچنین نگران استفاده ‌اسرائیل از خاک جمهوری آذربایجان برای عملیات علیه ایران است. با این حال، مختار محمداف، سفیر آذربایجان در اسرائیل، پیش‌تر تاکید کرده است که باکو به ارتش اسرائیل اجازه نخواهد داد از خاک جمهوری آذربایجان برای حمله به ایران استفاده کند.