صادرات نفت ایران در دو ماه پایانی ۲۰۲۲ به بالاترین حد خود رسید و با وجود تحریم‌های ایالات متحده، تهران سال ۲۰۲۳ را با ارسال محموله‌های بیشتر به چین و ونزوئلا آغاز می‌کند.

به گزارش رویترز، صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس ‌جمهوری سابق آمریکا، در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ خارج شد و تحریم‌ها را علیه حکومت ایران بازگرداند، محدود شده است.

 شواهد حاکی است که پس از آن، در دوره ریاست جمهوری جو بایدن که خواهان احیای توافق هسته‌ای برجام است، صادرات محموله‌های نفتی جمهوری اسلامی ایران افزایش یافته و بر اساس برخی برآوردها، با وجود چالش‌هایی مانند توقف مذاکرات و رقابت نفت خام روسیه با تخفیف، در قیاس با صادرات نفت ایران در ۲۰۱۹، به بالاترین سطح رسیده است. 

سارا وخشوری، کارشناس امنیت انرژی، در این زمینه گفت: «صادرات نفت خام ایران در دسامبر [۲۰۲۲] به‌صورت میانگین یک میلیون و ۱۳۷ هزار بشکه در روز بود که در قیاس با نوامبر، ۴۲ هزار بشکه در روز افزایش داشت.» 

او تاکید کرد: «به نظر می‌رسد که در دوره ریاست‌ جمهوری بایدن، در مقایسه با دولت ترامپ، هیچ ممنوعیت یا اقدامی جدی علیه صادرات نفت ایران صورت نگرفته است. صادرات جمهوری اسلامی ایران در ژانویه نیز مانند ماه‌های گذشته قوی است. این در حالی است که کاهش تقاضای چین و عرضه نفت روسیه به چین، چالش بزرگی در این زمینه بوده است. بیشتر نفت ایران همچنان به خاور دور و در نهایت چین می‌رود. ایران به ونزوئلا نیز برای صادرات نفت این کشور کمک می‌کند.»

 با وجود انتقادهای گسترده، آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی در کاخ سفید، گفت دولت بایدن در اجرای تحریم‌ها قوی عمل می‌کند و «ارقام کلان اقتصاد ایران به وضوح این موضوع را تایید می‌کند.»

او افزود: «ما در تحریم‌ها علیه تجارت موشکی، ارسال هواپیماهای بدون سرنشین و نقض حقوق بشر علیه مردم ایران به دست مقام‌های این کشور، تردیدی نداریم و نخواهیم داشت.»

اواخر سال گذشته میلادی، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده تحریم‌هایی علیه یک باند قاچاق نفت مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعمال کرد. با این حال، بنا به گفته یکی از شرکت‌هایی که عرضه نفت را در سطح جهانی دنبال می‌کند، روندی صعودی در صادرات نفت خام ایران قابل مشاهده است. از نظر این شرکت، صادرات نفت ایران در دسامبر ۲۰۲۲ به بالاترین سطح خود از مارس ۲۰۱۹ رسیده است.

این شرکت، صادرات نفت خام ایران را در نوامبر ۲۰۲۲ معادل یک میلیون و ۲۳۰ هزار بشکه در روز اعلام کرد که بالاترین میزان از اوت ۲۰۲۲ و تقریبا برابر با میزان یک میلیون و ۲۷۰ هزار بشکه در روز در آوریل ۲۰۱۹ است؛ هرچند، این میزان در دسامبر به کمتر از یک میلیون بشکه در روز کاهش یافت.

خبرگزاری حکومتی فارس این هفته گزارش داد پیش‌نویس لایحه بودجه دولت جمهوری اسلامی، بر اساس محموله‌های حتی بالاتر از یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز تدوین شده است.

چین بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران است و به گفته تحلیلگران، برای دور زدن تحریم‌ها، بیشتر صادرات نفت خام ایران به چین با تغییر نام، نفت خام کشورهای دیگر وانمود می‌شود.

جمهوری اسلامی ایران پیش‌تر گفته بود برای پنهان کردن مبدا محموله‌های ایرانی، جعل‌اسناد شده است. ایران سال گذشته نقش خود را در ونزوئلا گسترش داد. ونزوئلا نیز تحت تحریم‌های ایالات متحده است.

 در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران آمار دقیق و معتبری از صادرات نفتی خود منتشر نمی‌کند، شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها برای دنبال کردن جریان صادرات نفت، روش‌های مختلفی، از جمله داده‌های ماهواره‌ای، داده‌های بارگیری بندر و اطلاعاتی از سوی منابع آگاه، به‌کار می‌گیرند. 

به گفته یک شرکت تحلیلی به نام ورتکسا، ارسال نفت ایران به چین در دسامبر ۲۰۲۲ به رکورد جدید یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسید که در قیاس با سال گذشته ۱۳۰ درصد افزایش رل نشان می‌دهد. این شرکت اعلام کرد: «بیشتر این محموله‌ها در شاندونگ دریافت می‌شوند که پالایشگاه‌های مستقل آن از نیمه دوم ۲۰۲۲ به منابع با تخفیف رو آورده‌اند.»

وزارت امور خارجه چین در پاسخ به درخواست برای اظهارنظر در این زمینه، بدون اشاره مستقیم به رکورد خرید نفت ایران، گفت: «همکاری مشروع و معقول بین چین و [حکومت] ایران تحت چارچوب حقوقی بین‌المللی انجام می‌گیرد و باید از احترام و حمایت برخوردار باشد.»

بر اساس گزارش‌های منتشرشده، پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در زمان دونالد ترامپ و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران، صادرات نفت خام تهران در ماه‌هایی از ۲۰۲۰ میلادی از دو و نیم میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸، به کمتر از ۱۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته بود.

 احیای توافق هسته‌ای به ایران اجازه خواهد داد که فروش نفت خود را به خریداران سابق، مانند کره جنوبی و اروپا، افزایش دهد. با این حال، مذاکرات از سپتامبر به بن‌بست خورده است و به گفته نماینده ویژه واشنگتن در امور ایران،‌ سرکوب معترضان و فروش هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه، تمرکز ایالات متحده را از توافق هسته‌ای دور کرده است.