حمل‌ونقل هوایی در ایران با بحران فرسودگی، کمبود نیروی متخصص و سقوط دست‌وپنجه نرم می‌کند و در حال حاضر از ۳۳۰ فروند هواپیمای مسافربری موجود در ایران، تنها ۱۷۵ فروند عملیاتی‌اند.

محمد محمدی، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، روز سه‌شنبه ۲۲ آذر، از وضعیت حمل‌ونقل هوایی در ایران گزارش تازه‌ای ارائه کرد که از وخامت این صنعت خبر می‌دهد. به گفته محمدی، ایران در حال حاضر در حوزه تعمیر، نگهداری، طراحی و ساخت با «کمبود جدی نیروی انسانی متخصص» مواجه است و این کمبود در حوزه مراقبت پرواز هم وجود دارد و ظرفیت‌های علمی در بخش صنعت» به ارتقا نیاز دارند.

این مقام مسئول به میزان این کمبود نیروی متخصص در حوزه حمل‌ونقل هوایی اشاره نکرد، اما درباره وضعیت سخت‌افزاری این صنعت آمار‌هایی ارائه داد. به گفته محمدی، باید در فرودگاه‌های ایران ۵۵۰ فروند هواپیما وجود داشته باشد اما در حال حاضر تنها ۳۳۰ فروند موجود است که از این تعداد، تنها ۱۷۵ فروند در لاین پرواز قرار دارند و عملیاتی‌اند.

رئیس سازمان هواپیمایی کشوری از تحریم‌های بین‌المللی به عنوان مهم‌ترین عامل بروز چنین شرایطی برای صنعت حمل‌ونقل هوایی ایران نام برد و گفت که مقام‌‌های جمهوری اسلامی برای مقابله با این وضعیت، سه سیاست تولید هواپیما، خرید هواپیمای نو و خرید هواپیمای دست‌دوم را دنبال می‌کنند.

تولید و ساخت هواپیما یکی از جنجالی‌ترین ادعاهای مقام‌های جمهوری اسلامی در سال‌‌‌های اخیر است که هرگز به مرحله عمل و اجرا نرسید. با این حال در دولت سیزدهم، ساخت هواپیمای مسافربری به دستور علی خامنه‌ای و ابراهیم رئیسی، بار دیگر در دستور کار قرار گرفت و در این زمینه کنسرسیومی از وزارت راه و شهرسازی، وزارت صمت و وزارت دفاع تشکیل شد تا برنامه طراحی و ساخت هواپیما را اجرا کنند.

آن‌طور که روزنامه ایران گزارش کرده، ساخت هواپیمای مسافربری بزرگ اواخر سال ۱۳۹۰ مطرح و اجرای آن از سال ۱۳۹۱ در ایران آغاز شد؛ اما در حال حاضر از این پروژه خبر چندانی در دست نیست. برنامه اولیه مقام‌های جمهوری اسلامی ساخت هواپیمای مسافربری ۱۵۰ نفره بود اما بر اساس برنامه جدید، تولید هواپیمای ۵۰ نفره در اولویت است؛ هرچند روند پیشرفت این پروژه نیز چندان رضایت‌بخش گزارش نشده است. با وجود این، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری مدعی است که ساخت هواپیمای مسافربری در جمهوری اسلامی تا پایان ۱۴۰۴ تکمیل خواهد شد.

این ادعا در شرایطی مطرح می‌شود که سال‌ها است از دهان مقام‌های متعدد در جمهوری اسلامی شنیده شده که در شرف ساخت هواپیمای مسافربری قرار دارند، اما حتی نتوانسته‌اند ۱۵۵ هواپیمای زمین‌گیر موجود را تعمیر کنند و به چرخه پرواز بازگردانند.

این فرسودگی و ناکارامدی در بسیاری از بخش‌های صنعتی و زیرساخت‌های صنعتی و عمرانی و خدماتی ایران دیده می‌شود و برخلاف ادعای مقام‌های جمهوری اسلامی، هر روز وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کند. بر اساس آمار‌ رسمی، در حال حاضر، دست‌کم ۱۳۶ هزار دستگاه کامیون، ۲۲ هزار دستگاه مینی‌بوس و ۹ هزار دستگاه اتوبوس فرسوده در ایران وجود دارند که در ناوگان حمل‌و‌نقل از آن‌ها استفاده می‌شود.

هواپیماها و قطار‌های بین‌شهری هم فرسوده‌اند و حوادثی که در سال‌های اخیر رخ دادند، از این حال‌وروز وخیم حکایت دارند. خروج قطار‌ها از ریل، تاخیر‌ مکرر پروازها، بازگشت پرواز‌ها از نیمه راه و فرود اضطراری از جمله مواردی‌اند که در ماه‌های اخیر درباره آن‌ها اخبار متعددی منتشر شده است.

فرسودگی در همه ابعاد به بلای جان مردم ایران تبدیل شده است؛ نوسازی این فرسودگی‌ها هم یا بدون در نظر گرفتن خواست مردم است یا به شکلی است که دردی از مردم دوا نمی‌کند. تجربه نشان می‌دهد جمهوری اسلامی در روند‌ نوسازی‌ها در حوزه سیاست، فرهنگ و جامعه و اقتصاد اغلب خلاف خواسته مردم عمل می‌کند و به نوعی، نوسازی‌ها را با هدف مقابله با تغییراتی که مردم خواهان آن بودند، انجام می‌دهد.

به دلیل فساد، ناکارامدی، محدودیت بودجه و بسیاری از عوامل دیگر، نوسازی در سایر حوزه‌ها هم نتوانستند برای درد‌های بی‌شمار مردم و جامعه ایران درمانی باشد. روایت نوسازی‌های سیاسی و غیرسیاسی در ایران ۴۰ سال گذشته مردم را به جایی رسانده که اینک از «طلا گشتن پشیمان گشته‌اند» و تنها جویای مرحمتی برای «مس» شدن‌اند.