الیاس سعد روی یک کاناپه در اتاق نشیمن با دکوراسیون معمول لبنانی ها نشسته است. در مقابلش، یک میز کوچک با گلدانی گل قرار دارد و یک قالی بزرگ قرمزرنگ دکور اتاق را تکمیل می کند.

اما این اتاق نشیمن با اتاق های متعارفی متفاوت است: اتاق سعد در وسط  پررفت و آمدترین شاهراه بیروت قرار گرفته است.

در حالی که اعتراض های ضد دولتی لبنان وارد سومین هفته خود می شود، موانع خیابانی مثل این، بصورت جبهه جنگ و راهبردی کلیدی برای ادامه فشار بر رهبران سیاسی کشور درآمده که همچنان در مقابل اصلاحات اساسی که معترضان می خواهند، مقاومت می کنند. 

سعد، کارآفرین ۳۷ ساله می گوید:«این دروازه بیروت است. هدف ما ساده است: کار دولت را متوقف می کنیم تا به ما گوش بدهند».

اعتراض های دو هفته گذشته لبنان از نظر وسعت و خصوصیت، تاریخی بوده است. بیش از یک میلیون نفر از مردم در نمادی نادر از اتحاد، به خیابان ها ریختند. آن ها خواهان تغییر کامل نظام فرقه گرای کشور و خاتمه فساد مزمن هستند. 

تظاهرکنندگان شالوده نظام نخبگان لبنان را تکان داده، سعد حریری، نخست وزیر را مجبور به کناره گیری کرده و مقامات را بر آن داشته اند که به مردم وعده اصلاحات بدهند.

اما معترضان می گویند اصلاحات وعده داده شده، کافی نیست. در حالی که با سپری شدن زمان تعداد معترضان در خیابان ها کم و کمتر می شود، تظاهرکنندگان از تاکتیک های دیگری برای ادامه فشار بر مقامات استفاده می کنند. 

پائولا اِلسیت، ۲۸ ساله، یکی از معترضانی است که جاده اصلی بیروت را مسدود کرده اند. او می گوید:«باید کاری می کردیم چون آن ها (مقامات دولت) سعی می کنند بگویند هیچ اتفاقی نیفتاده». 

«نیمی از جمعیت لبنان به خیابان ها ریختند و از آن ها خواستند بروند، از آن ها خواستند حقوق اولیه ما را تامین کنند، و آن ها همچنان ما را نادیده می گیرند. آن ها باید حرف هایمان را بشنوند، و این، در حال حاضر تنها راه است: این که خیابان ها را ببندیم و بطور کامل دست به نافرمانی مدنی بزنیم».

موانع خیابانی در سراسر لبنان گسترش پیدا کرده – در شهرهای کنار شاهراه های ساحل مدیترانه، در جاده های باریک کوهستانی، در شهر های کوچک و روستاها و در دره بقاع در شرق.

در اوایل هفته ای که گذشت، ایندیپندنت در جاده ای که شمال بیروت را به شهر طرابلس، دومین بزرگترین شهر لبنان متصل می کند، شاهد بیش از دوازده مانع بزرگ بود. برخی از آن ها موانع کوچکتر ساخته شده از سنگ و جعبه های چوبی، و برخی دیگر گردهمایی بزرگ مردم با موزیک و چادر بود.

برخی از تظاهرکنندگان با کنایه گفته اند جاده های لبنان به هرحال اغلب مسدود است، و اغلب در نتیجه همان معضلاتی که آن ها علیه آن اعتراض می کنند: مرکب سیاستمداران، اغلب، مرکز شهر ها را قرق کرده و شاهراه ها به خاطر نبود زیربنای کافی و وسائل ایاب و ذهاب عمومی از ازدحام ترافیک فلج می شوند.

تعدد این موانع خیابانی نمایانگر گسترش اعتراض ها در سطح ملی و در لبنان شکاف برداشته (از نظر فرقه ای)، حقیقتا تحولی نادر است. 

این اعتراض ها در فلج کردن کشور هم موفق بوده است. هفته گذشته، نیروهای امنیتی الویت را به گشودن جاده ها و خیابان ها دادند که به نزاع و کشمکش با معترضان انجامید. روز  پنجشنبه، سربازان ارتش سطل های زباله، اتوموبیل ها و چادرهایی که شاهراه میان بیروت به شمال کشور را مسدود کرده بود، برداشتند و جاده کمربندی پایتخت را بازگشودند.

موانع خیابانی، همچنین، موجب خشم برخی از شهروندان لبنان شده که می گویند این موانع بیشتر طبقه فقیر را هدف قرار می دهد که بضاعت از دست دادن روزهای کار را ندارند.

در اوایل هفته، هواداران حزب الله و متحدانشان، جنبش امل، به معترضانی که جاده کمربندی بیروت را مسدود کرده بودند، حمله ور شدند. یک گروه چندصد نفره از آن ها، پیش از هجوم به مرکز شهر و نابود کردن چادر های تظاهرکنندگان،  معترضان و خبرنگاران را با سنگ و چوب هدف قرار دادند. 

اما در پایان این حملات، معترضان بار دیگر به موانع خیابانی خود بازگشتند. از آن هنگام بازی موش و گربه با نیروهای امنیتی شروع شده است. اما به گفته تامیراس فخوری، استاد علوم سیاسی در دانشگاه آمریکایی بیروت، نشانه هایی حاکی از آن است که معترضان بار دیگر تاکتیک های خود را تغییر می دهند.

او می گوید:«بدون تردید، مسدود کردن جاده ها یک راهبرد اعتراضی است. خیلی ها می گویند این راه درستی نیست. اما سئوال اینجاست که راهبردهای موثر برای ایجاد اختلال در نظام چیست؟ فکر می کنم این یک جنبش اعتراضی هوشمندانه است».

«در حال حاضر آن ها جاده ها را تنها در ساعات شب مسدود می کنند. نمی خواهند زندگی اقتصادی را بطور کامل فلج کنند، به همین دلیل مرتبا راهبردهایشان را تغییر می دهند و از موانع خیابانی به صورت های مختلف استفاده می کنند».

پرفسور فخوری می گوید موانع خیابانی یک مانور لازم برای جامعه ای است که بیشتر نهاد های مدنی آن از احزاب سیاسی فرقه های مختلف ترکیب شده است.

«این به صورت یک راهبرد بسیار موثر اعتراضی در آمده تا این قیام را روی پا نگهدارد وگرنه به تدریج خاموش می شد».

«فعالان از راهبردهای گذشته یاد می گیرند که تعامل و اعتراض و تظاهرات پراکنده در میدان ها پیامدی نخواهد داشت، نظام را مختل و سیاستمداران را مجبور به گوش کردن نمی کند».

اصلاحاتی که تاکنون از طرف دولت اعلام شده مورد پذیرش معترضان قرار نگرفته است. ترکیب بحران شدید اقتصادی و دهها سال فساد گسترده، کشور را به لبه یک پرتگاه نزدیک کرده است.

لبنان به دلیل سوء مدیریت، بالاترین نسبت دیون ملی به تولید ناخالص ملی را دارد. شاخص بیکاری به ۲۵ درصد رسیده و همه ساله هزاران جوان تحصیلکرده کشور را بخاطر نبود فرصت های شغلی ترک می کنند.

اکنون، برای نخستین بار، این نظام سیاسی فرقه ای که پس از ختم جنگ های داخلی دهه ۱۹۹۰ بر این کشور شرق مدیترانه حکومت کرده، با جنبشی انبوه روبرو شده که هدفش ساقط کردن آن است.

واکنش معترضان به استعفای نخست وزیر شعاری بود که در طول تظاهرات محبوب شده است:«همه آن ها یعنی همه آن ها» که فریادی است به معنی آن که همه رهبران سیاسی لبنان باید از کار برکنار شوند.

در موانع خیابانی و جاده ها و نیز میدان ها این احساس وجود دارد که این اعتراض ها به نوعی، بسیاری از لبنانی ها را بیدار کرده است.

سعد می گوید:«آن ها می گویند بخاطر آن که در جاده ها مانع گذاشته ایم، اقتصاد فرو خواهد پاشید. آن ها سعی می کنند ما را بخاطر خرابکاری های خودشان سرزنش کنند. اما این، به خاطر سیاستمداران فاسد است، بخاطر رئیس بانک مرکزی است، بخاطر دزدی های همه آن هاست که ما اینجا هستیم».

«در طول دو هفته گذشته، بر فرقه گرایی چیره شدیم و یک هویت ملی جدید خلق کردیم. ما این کار را اینجا، در خیابان ها کردیم، و از خیابان ها نخواهیم رفت تا پاسخ امان را بگیریم».