ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، روز چهارشنبه، ۵ اکتبر (۱۳ مهر)، مصوبهای را امضا کرد که به موجب آن چهار منطقه از اوکراین که بخشهایی از آنها در اشغال نیروهای روسیه است، به خاک روسیه الحاق میشوند. این در حالی است که بسیاری از نیروهای روسیه مشغول فرار از جبهههای جنگ در اوکرایناند و دولت اوکراین حرکت روسیه را اقدام «دیوانهخانهای جمعی» خوانده است.
مطابق مصوبه جدید، حدود ۱۸ درصد خاک اوکراین (استانهای دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیا) منطقهای به وسعت کشور پرتغال، به خاک روسیه افزوده میشود. این بزرگترین الحاق سرزمینی در قاره اروپا از جنگ جهانی دوم تاکنون است، اما فعلا تنها روی کاغذ انجام شده است. روسیه کنترل کامل هیچ یک از این چهار استان را در اختیار ندارد و به احتمال قوی هیچ کشور دیگری حاضر نخواهد شد چنین حرکتی را به رسمیت بشناسد. مسکو هنوز مرزهای جدیدی را که مدعی آنها است، دقیقا اعلام نکرده است.
طی ماه گذشته، نیروهای اوکراینی هزاران کیلومتر از خاک کشور خود را پس گرفتهاند و در همین چند روز گذشته چند ده شهر و روستا بازپس گرفته شده است. در عین حال، روسیه از ماه گذشته حملات خود را با پهپادهای ساخت ایران افزایش داده است. تهران منکر ارسال این پهپادها به روسیه است، و مسکو اظهارنظری در این مورد نکرده است.
روز چهارشنبه ۵ اکتبر، روسیه با پهپادهای ایرانی به شهر بیلا تسرکوا، در حدود ۷۵ کیلومتری جنوب کییف، حمله کرد. دهها مامور آتشنشانی به کمک این شهر شتافتند. مقامهای اوکراین میگویند این نخستین حملات با استفاده از پهپادهای انتحاری ساخت ایران در فاصله نزدیک پایتخت است.
نقشه جدیدی که خبرگزاری دولتی «ریا» روسیه منتشر کرده است، کل منطقه این چهار استان اوکراین را در حکم بخشی از خاک روسیه نشان میدهد، اما بخشهایی از آن هاشور خورده است و زیر آن نوشته شده که در سیطره نظامی اوکراین قرار دارند.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، گفت که این مناطق جدید «همیشه با روسیه خواهند بود» و شهرهایی هم که در چند روز گذشته به دست کییف افتادهاند، «بازخواهند گشت».
پوتین گفت که روسیه اوضاع این چهار استان را به ثبات خواهد رساند. یکی از نخستین اقدامات او در این زمینه، دستور تصاحب نیروگاه زاپوریژیا، بزرگترین نیروگاه هستهای اروپا، بود. این نیروگاه از نظر نظامی در کنترل نیروهای روسیه است، اما هنوز مهندسان اوکراینی آن را اداره میکنند. هر شش رآکتور این نیروگاه چندین هفته تعطیل بودهاند، اما آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نهاد دیدهبان سازمان ملل، گفت که از طرحهایی برای آغاز مجدد یکی از این رآکتورها مطلع شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
روسیه در هفتههای گذشته همهپرسیهای نمایشی در چهار استان دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیا برگزار کرد، و سپس اعلام کرد که مردم این مناطق به پیوستن به روسیه رای دادهاند. دولت اوکراین گفته است که هرگز این تصاحب غیرقانونی و زورمدارانه خاک خود به دست مسکو را نخواهد پذیرفت.
این حرکت کرملین در حالی صورت میگیرد که بیش از یک ماه است جنگ به روشنی به نفع اوکراین پیش رفته است. هزاران نفر از نیروهای روسیه از جبههها گریختهاند و خط مقدم جنگ در شمال شرقی از هم پاشیده است و در چند روز گذشته شاهد از هم پاشیدن آن در جنوب بودهایم.
آندری یرماک، رئیس دفتر ریاست جمهوری اوکراین، در «تلگرام» به حرکت روسیه برای الحاق خاک این کشور واکنش نشان داد. یرماک گفت که این اقدامات او را یاد «دیوانهخانهای دستهجمعی» انداخته است و آنها را «تصمیمهای بیارزش کشوری تروریستی» خواند «که ارزش کاغذی هم که رویش نوشته شدهاند، ندارند».
اوکراین تاکنون جزئیات چندانی در مورد پیشرویهای نظامی خود ارائه نکرده است، چرا که سیاستش پرهیز از اظهارنظر درباره این پیشرویها حین انجام آنها است. اما ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، سهشنبه، ۴ اکتبر (۱۲ مهر)، در سخنرانی شبانه خود گفت: «تنها در همین هفته، در پی شبههمهپرسیهای روسیه، دهها مرکز جمعیتی آزاد شدهاند. اینها در مناطق خرسون، خارکف، لوهانسک و دونتسک قرار دارند.»
با این حال، دستور پوتین را برای تصاحب نیروگاه زاپوریژیا، باید نخستین نشانه عملی حرکت روسیه در الحاق غیرقانونی این مناطق به خاک خود دانست. این نیروگاه در نزدیکی خط مقدم جنگ واقع شده است و بر کرانه سد بزرگی قرار دارد که یک طرفش در اختیار نیروهای روسیه است و طرف مقابل در اختیار نیروهای اوکراین. هر دو طرف هشدار دادهاند که جنگ در نزدیکی این نیروگاه میتواند به فاجعه هستهای منجر شود.
روسیه در روزهای گذشته مدیر اوکراینی این نیروگاه را دستگیر کرده بود. او اکنون آزاد شده است، اما به کار باز نخواهد گشت. پترو کوتین، رئیس سازمان انرژی اتمی دولتی اوکراین، گفت که اکنون خود او مدیریت این نیروگاه را بر عهده دارد و از کارگران آن خواست که هیچ سندی را با اشغالگران روس امضا نکنند.
کییف از مدتها پیش مسکو را متهم کرده است که مشغول انتقال نیروگاه از شبکه برق اوکراین به روسیه است؛ اقدامی که به گفته اوکراین خطر بروز حادثهای هستهای را افزایش میدهد.
رافائل گروسی، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی، قرار است این هفته به کییف و مسکو سفر کند. او در توییتر تصویری از خود را در حال سوارشدن به قطاری به مقصد کییف منتشر کرد، و گفت که انجام مذاکرات برای برقراری منطقه امن نزدیک این نیروگاه، اینک از هر زمان دیگری مهمتر است.