از قرار معلوم مجلس برای چهره‌های شناخته‌شده فضای مجازی خواب‌های تازه‌ای دیده که لزوم رعایت حجاب اجباری یکی از آن‌ها است و تخطی از آن می‌تواند دو سال حبس برای فرد به همراه داشته باشد.

مرکز پژوهش‌های مجلس در پیش‌نویس طرحی با عنوان «مسئولیت تاییدکنندگان در تبلیغات بازرگانی فضای مجازی» به این موضوع اشاره و هدف از ارائه این طرح را «تدوین قانون جدید تبلیغات» برای چهره‌های سرشناس فضای مجازی و «صیانت» از حقوق مصرف‌‌کنندگان کالاها و خدمات اعلام کرد.

این پیش‌نویس در مراحل ابتدایی است و امکان دارد در بررسی‌های بیشتر، برخی از مفاد آن تغییر کند و بند‌های دیگری به آن اضافه شود.

در این پیش‌نویس به صراحت آمده که پوشش افراد مشهور و فعال فضای مجازی «نباید خارج از عرف و اصول فرهنگی اسلامی و ایرانی» باشد و رعایت قوانین و مقررات مختص پوشش و آرایش ضروری است. این طرح می‌افزاید کسانی که این قوانین را رعایت نکنند، از هر گونه فعالیت در فضای مجازی منع خواهند شد و برای آنان دو سال حبس در نظر گرفته می‌شود.

جامعه هدف این طرح تمام ورزشکاران، بازیگران، پزشکان، کاربران فعال و تاثیرگذار فضای مجازی‌اند که در صفحات خود کالا و خدمات تبلیغ می‌کنند.

بنا به پیشنهاد این طرح، «همه تاییدکنندگان تبلیغات تجاری در فضای مجازی مکلف‌اند هنگام تایید یا تصدیق کالاها یا خدمات به واقعیت‌ها اشاره و از هرگونه اظهارنظر خلاف واقع یا گمراه‌کننده در تایید و معرفی کالاها و خدمات خودداری کنند». تایید‌کنندگان تبلیغات مجازی همچنین باید «به‌طور مشخص و شفاف، تبلیغاتی بودن محتوا را با به‌کارگیری علامت یا نشان مشخص به مخاطبان و کاربران اطلاع دهند».

بر اساس این طرح، فعالان مشهور فضای مجازی موظف خواهند شد «مخاطبان یا کاربران را از وجود هرگونه قرارداد مالی با تولیدکننده مطلع کنند» و در غیر این صورت، با آن‌ها «مطابق ضوابط برخورد با تبلیغات گمراه‌‌کننده و خلاف واقع» رفتار خواهد شد. همچنین کسانی که در رسانه‌های اجتماعی تبلیغات می‌کنند، باید «مجوزها و گواهی‌های مربوطه» کالای مدنظر را بررسی و از صحت آن اطمینان حاصل کنند.

بر اساس این پیش‌نویس، در صورت «ایراد خسارت یا آسیب به مصرف‌‌کننده به دلیل استفاده از یک کالا»، افرادی مسئول خواهند بود که «با علم به خلاف واقع بودن ادعاهای مطرح‌شده» آن کالا را تایید و معرفی کرده‌اند.

در این طرح، استفاده از اشخاص کمتر از ۱۸ سال در تبلیغات فضای مجازی و همچنین تایید کالاهای ویژه کودکان ممنوع شده است.

هرچند که این پیش‌نویس برای ساماندهی تبلیغات در فضای مجازی بند‌های قابل‌اعتنایی دارد، تجربه قانون‌گذاری در جمهوری اسلامی در حوزه اینترنت و رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که این قوانین در کلیت خود، در پی اعمال محدودیت‌ و ممنوعیت‌ برمبنای ایدئولوژی و سیاست و امنیت‌اند و نه حمایت از کاربران اینترنت در ایران.

طرح «صیانت از فضای مجازی» یکی از عینی‌ترین این تلاش‌ها است که در صورت تصویب، فعالیت اقتصادی و تجاری و کسب‌و‌کار بسیاری از افراد در فضای مجازی را به خطر خواهد انداخت. البته موج گسترده مخالفت‌ها با این طرح تاکنون مانع از تصویب آن در مجلس شده است و مقا‌م‌های جمهوری اسلامی هنوز نگفته‌اند برای به سرانجام رساندن آن چه برنامه‌هایی دارند.

بخش قابل‌توجهی از فعالیت‌ ایرانی‌ها در فضای مجازی همچون بسیاری دیگر از مردم دنیا، به فعالیت‌های تجاری و اقتصادی و کسب‌وکار‌های کوچک معطوف است.

یک مرکز پژوهشی و داده‌کاوی در جمهوری اسلامی ایران، بهمن ۱۳۹۹، اعلام کرد که مجموع درآمد ۶۰۰ چهره شناخته‌شده (اینفلوئنسر) اینستاگرام فارسی در یک سال حدودا معادل درآمد سازمان صداوسیما از تبلیغات است.

محسن فینی‌زاده، مدیر مرکز پژوهشی «بتا»، هم گفته بود که برآوردهای آن‌ها نشان می‌دهد فقط درآمد حاصل از تبلیغات و اطلاع‌رسانی چهره‌های مشهور اینستاگرام در سال، مبلغی حدود ۷۰۰ تا هزار میلیارد تومان است.

تازه‌ترین نتایج گزارش‌ها حکایت از آن دارد که در سال ۱۴۰۰، بیش از ۴۱۵ هزار فروشگاه ایرانی در اینستاگرام فعال بوده‌اند که گردش مالی آن‌ها ۱۸ تا ۳۲ هزار میلیارد تومان در سال برآورد می‌شود. این آمار خرداد ۱۴۰۱ در گزارش تحقیق سالانه تیـم «ماتوریتی» بــا همکاری سایت «تکراسا» در ۵۷ صفحه منتشر شده است.

در ایـن گزارش، داده‌های ۲۴هزار فروشگاه از هشت گروه کالایی و سه میلیون پست فروشگاهی بررسی و تصویری کلان از ساختار بازار آنلاین ایرانی در بستر اینستاگرام ارائه شد؛ این تصویر نشان می‌داد تنها در یک پلتفرم تجارت اجتماعی در ایران چه تعدادی مشغول به کارند، از این طریق کسب درآمد دارند و به چه میزانی در اقتصاد ایران نقش ایفا می‌کنند؛ البته تنها بخشی از اعداد و ارقام مربوط به این نوع تجارت در گزارش سالانه مذکور بازتاب یافته است و درصورت وجود گردش آزاد اطلاعات در ایران، بی‌تردید ابعاد گسترده‌تری از حجم این نوع تجارت نمایان می‌شد.

براساس این گزارش، میانگین دنبال‌کنندگان فروشـگاه‌های ایرانی موجود در اینسـتاگرام حدود یک هزار و ۴۰۰ نفر است و در حال حاضر، شش هزار فروشگاه ایرانی در اینستاگرام هر یک بیش از ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده دارند.

فروشگاه‌های کیف و کفش، پوشاک و لوازم تزئینی جانبی (اکسسوری) در مقایسه با سایر گروه‌ها و رسته‌های شغلی بیشترین میانگین دنبال‌کننده را در اینستاگرام دارند.

این تحقیق همچنین نشان می‌دهد گروه پوشاک با ۱۱۳ هزار فروشگاه، گروه خوردنی و آشامیدنی با ۷۳ هزار فروشگاه و گروه آرایشی و بهداشتی با ۴۲ هزار فروشگاه بیشترین سهم از تجارت اجتماعی پلتفرم اینستاگرام در ایران را به خود اختصاص داده‌اند.