فاروق وردک، وزیر معارف پیشین افغانستان که بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان (سی‌گار) او را در سال ۲۰۱۵ به اختلاس میلیون‌ها دلار برای ایجاد مدارس خیالی در افغانستان متهم کرده بود، روز چهارشنبه، ۱۸ خرداد (۸ ژوئن)، به کابل بازگشت و افراد طالبان با دسته گل به استقبالش رفتند.
کمیسیون دعوت و تماس با شخصیت‌های افغانستان که طالبان به‌تازگی ایجاد کرده است، در توییتی، با انتشار عکس فاروق وردک در فرودگاه کابل، نوشت: «در ادامه تلاش‌های کمیسیون تماس با شخصیت‌های افغان، فاروق وردک، وزیر معارف حکومت پیشین، به کشور بازگشت.»
فاروق وردک از قوم پشتون است و در دوره حکومت حامد کرزی، هفت سال وزیر معارف بود. او در سال ۲۰۱۴ و با روی کار آمدن حکومت وحدت ملی در افغانستان، از سمتش برکنار شد. یک سال پس از برکناری، اداره بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان در گزارشی، از احتمال هدر رفتن بیش از ۷۵۰ میلیون دلار از کمک‌های آمریکا برای آموزش در افغانستان، خبر داد.
جان ساپکو، سربازرس این اداره، پس از انتشار این گزارش، در یکی از سخنرانی‌هایش گفت: «در مورد مدارس افغانستان، ما اصلا نمی‌دانیم واقعا چه تعداد دانش‌آموز وجود دارد و چه چیز به آن‌ها تدریس می‌شود. وزارت معارف افغانستان آمار غیرقابل‌اطمینانی ارائه می‌کند.»
او تصریح کرد: «در سال ۲۰۱۴ وزارت معارف افغانستان گزارش داد که ۸.۳۵ میلیون دانش‌آموز ثبت‌نام کرده‌اند که ۶.۶ میلیون آن‌ها حاضر و ۱.۵۵ میلیون نفر غایب‌اند. این وزارتخانه سه سال است دانش‌آموزان غیرحاضر را همچنان دانش‌آموز محسوب می‌کند.»
پس از انتشار گزارش سی‌گار، اسدالله حنیف بلخی، وزیر معارفی که پس از فاروق وردک روی کار آمد، نیز مدعی شد که در زمان ماموریت فاروق وردک، در استان‌های افغانستان هزاران مدرسه فقط روی کاغذ تاسیس و صدها تن به عنوان آموزگار استخدام شدند که در واقع هیچ کدام وجود خارجی ندارند. او این مدارس را «مدارس خیالی» نامید و گفت مدرسه‌ای که ساختمان ندارد، آموزگار ندارد و دانش‌آموز ندارد اما بودجه می‌گیرد، مدرسه خیالی است.
دولت اشرف غنی پس از گزارش سی‌گار و ادعای بلخی، یک کمیسیون حقیقت‌یاب تشکیل داد تا پرونده اختلاس از پول اداره کمک‌های توسعه‌ای آمریکا برای آموزش در افغانستان را بررسی کند؛ اما گزارش نهایی این کمیسیون هیچ‌گاه علنی نشد. با این حال، مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک، که به نسخه‌ای از گزارش کمیسیون حقیقت‌یاب دست یافته بود، مدعی شد که در این گزارش، ادعای ایجاد مدارس خیالی و استخدام آموزگاران خیالی تایید شده است.
بر اساس گزارش کمیسیون حقیقت‌یاب که مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک منتشر کرد، بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳، یعنی زمان ماموریت فاروق وردک، دست‌کم یک هزار و ۳۳۰ مدرسه خیالی ساخته و ۴۰ هزار و ۴۸۰ آموزگار خیالی استخدام شده‌اند. به این معنا که پول ساخت مدارس و حقوق ماهیانه این تعداد آموزگاران همه بالا کشیده شده است و هیچ کدام از این آمارها واقعی نیستند.
علاوه بر این، گزارش یادشده از اختلاس بیش از ۲۰ میلیون دلار در قرارداد چاپ کتاب‌های درسی و پرداخت سالانه ۲۴ میلیون دلار به کارکنان قراردادی و مشاوران وزارتخانه که شمارشان بیش از یک هزار نفر بود، خبر داد.
با این حال، فاروق وردک به دلیل روابط قومی و معاملات خصوصی‌اش با رهبران دولت پیشین، نه‌تنها هرگز دادگاهی نشد و تحت پیگرد قرار نگرفت که در ماه نوامبر همان سال (۲۰۱۵)، اشرف غنی او را به عنوان رئیس کمیسیون حقیقت‌یاب در مورد سقوط استان قندوز به دست طالبان معرفی کرد و در راس یک هیئت بلندپایه دولتی قرار داد.
پس از آن، در سال ۲۰۱۷، نزدیک به سه سال پس از رسوایی مالی، او وزیر دولت در امور مجلس شد و تا سال ۲۰۲۰ در آن سمت ماند. اشرف غنی در سال ۲۰۲۰ او را سفیر افغانستان در ترکیه کرد؛ اما دولت ترکیه با گذشت ماه‌ها از معرفی او، اعتبارنامه‌اش را نپذیرفت.
منابع آگاه به رسانه‌های افغانستان گفتند که علت پذیرفته نشدن اعتبارنامه وردک دست داشتن او در اختلاس‌های مدارس فتح‌الله گولن در افغانستان عنوان شده است. این در حالی بود که عبدالرزاق وحیدی، یکی دیگر از وزرای دولت پیشین، که از قوم هزاره بود، به دلیل اتهام اختلاسی که ثابت هم نشد، دست‌کم سه بار به دادگاه کشیده شد تا بالاخره حکم برائت گرفت.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با همه این‌ها، فاروق وردک اکنون به عنوان یکی از شخصیت‌های افغانستان به دعوت طالبان به کابل بازگشته است. او که به دلیل قومیتش، در دولت‌های پیشین افغانستان نیز هرگز تحت بازپرسی قرار نگرفت و مسیر فعالیت‌های سیاسی خود را همچنان پیمود و عزیز دربار شد، اکنون نیز به امید دسترسی به بخشی از سهم کیک امارت اسلامی طالبان به افغانستان بازگشته است.
وردک در صحبت کوتاهی با تلویزیون ملی افغانستان- در کنترل طالبان- در فرودگاه کابل گفت از اینکه به وطنش بازگشته، خرسند است و می‌خواهد تا پایان عمر در افغانستان بماند. او گفت: «هنگامی که من برمی‌گشتم، دیگر شخصیت‌های افغان در خارج کشور نیز از من خواستند زمینه برگشتنشان به افغانستان را فراهم کنم.»
طالبان مدعی است که از طریق کمیسیون دعوت و ارتباط با شخصیت‌های افغان، در تلاش برای بازگرداندن مقام‌های پیشین افغان به افغانستان است؛ اما از میان شخصیت‌های حکومت پیشین، کسانی به افغانستان بازگشته‌اند که اغلب از قوم پشتون‌اند و امیدوارند که با این پشتوانه قومی، خود را از گزند طالبان در امان بدارند.
روز سه‌شنبه، امان‌الله غالب، رئیس اداره انرژی افغانستان (برشنا) در دولت پیشین نیز به کابل بازگشت. پیش از آن هم، دولت وزیری، سخنگوی وزارت دفاع دولت پیشین، و حسن مبارک عزیزی، معاون وزارت حمل‌نقل دولت پیشین افغانستان نیز به دعوت طالبان به افغانستان بازگشته بودند. این افراد همه پشتون‌تبارند.
منابع آگاه به ایندیپندنت فارسی گفتند که کمیسیون دعوت و ارتباط طالبان اخیرا از سید حامد گیلانی، رهبر حزب محاذ ملی افغانستان، کریم خلیلی، رهبر حزب وحدت، و باتور دوستم، نماینده پیشین مجلس و پسر مارشال دوستم، نیز دعوت کرده است که به افغانستان برگردند. این منابع می‌افزایند که باتور دوستم و کریم خلیلی هنوز دعوت طالبان را نپذیرفته‌اند اما سید حامد گیلانی قرار است در روزهای آتی به افغانستان برود.
طالبان با راه‌اندازی کمیسیون دعوت و ارتباط با شخصیت‌های افغانستان، در پی نشان دادن یک فضای عادی و بدون خشونت در افغانستان است تا زمینه کسب مشروعیت بین‌المللی خود را فراهم کند. این گروه مدعی است که عفو عمومی اعلام کرده است و با هیچ‌یک از افراد مرتبط با حکومت پیشین دشمنی ندارد. طالبان از بازگشت سیاستمداران پیشین به افغانستان به عنوان کارت‌های بازی استفاده می‌کند تا به جهان نشان دهد که با سیاستمداران غیرطالبان افغان نیز در تعامل است و توان تشکیل یک حکومت فراگیر را دارد.
