تازه‌ترین آمار صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) میزان مرگ‌ومیر مادران در افغانستان را یک نفر در هر دو ساعت تخمین می‌زند. اما پزشکان زنان و زایمان در افغانستان می‌گویند که میزان مرگ مادران در اثر زایمان و بارداری بیشتر از آماری است که این صندوق اعلام کرده است، زیرا نهادهای بین‌المللی به دورافتاده‌ترین نقاط افغانستان دسترسی ندارند و درصد زیادی از زایمان‌ها در شش ماه اخیر به‌دلیل بسته شدن مراکز بهداشتی، در خانه‌ها صورت می‌گیرد.
بیمارستان‌های ملالی و رابعه بلخی دو بیمارستان بزرگ دولتی ویژه زنان در کابل است. شمار زیادی از پزشکان، ماماها، و دیگر اعضای کادر درمانی این دو بیمارستان، پس از سقوط کشور به دست طالبان، افغانستان را ترک کردند. این دو بیمارستان علاوه‌بر کمبود شدید دارو، تجهیزات پزشکی و سوخت برای گرم کردن بیمارستان، با کمبود شدید کادر درمانی مواجه‌اند. آمارهای این بیمارستان‌ها نشان می‌دهد که در سه ماه اول حضور طالبان در افغانستان، در هر ۲۴ ساعت بین ۸۰ تا ۸۵ مورد زایمان در هر یک از آن‌ها انجام شده است. این در حالی است که هر دو بیمارستان با کمبود شدید کادر درمانی روبه‌رو بوده‌اند.
نسا محمدی، پزشک متخصص سلامت باروری، که در مدت سه ماه نخست به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان بود، به ایندیپندنت فارسی گفت: «در دو ماهی که پس از سلطه طالبان بر افغانستان کار می‌کردم، هر روز نزدیک به بیست مادر در این دو بیمارستان پس از زایمان از بین می‌رفتند. این دو بیمارستان به هیچ عنوان ظرفیت مراقبت از این حجم بیماران و ارائه خدمات به آن‌ها را نداشتند. برخی از بیماران پس از زایمان به‌دلیل سرمای شدید اتاق زایمان یا اتاق مراقبت، جان می‌دادند.» دکتر محمدی با تکیه بر آماری که در ارتباط روزمره‌اش با بیمارستان‌های کابل دریافت می‌کند، گفت اکنون میزان مراجعه بیماران به این دو بیمارستان دوچندان شده است، در حالی که هیچ‌گونه امکانات خاصی برای کنترل وضعیت وجود ندارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در تازه‌ترین گزارشی که اوایل ماه مارس منتشر کرد، میزان تلفات زنان هنگام بارداری و زایمان در افغانستان را در رده نخست آسیا و در رده دوم جهان اعلام کرد. در این گزارش آمده است تا قبل از تحولات سیاسی اخیر در افغانستان، میزان مرگ‌ومیر مادران در اثر زایمان، ۶۳۸ مورد در هر ۱۰۰هزار زایمان بود و اکنون، احتمال می‌رود تا سال ۲۰۲۵ این رقم به ۹۶۳ مورد در هر ۱۰۰هزار نفر افزایش یابد. اما پزشکانی که هم‌اکنون در بیمارستان‌های افغانستان در بخش زنان و زایمان کار می‌کنند، مدعی‌اند که این آمار اکنون از مرز ۶۳۸ نفر فراتر رفته است و مادران هنگام زایمان، به دلایلی که قابل پیشگیری‌اند، جان می‌دهند.
دکتر فرنگیس کریمی، متخصص زنان و زایمان در یکی از بیمارستان‌های خصوصی کابل، در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی، وضعیت بیمارستان‌های زنان را ناامیدکننده توصیف کرد و افزود که بیمارستان‌ها به‌طور کلی، و بیمارستان‌های دولتی به‌خصوص، با کمبود شدید کادر درمانی، دارو، امکانات و تجهیزات بهداشتی و مراقبتی مواجه‌اند. او که تا چندی پیش در بیمارستان استقلال، یکی از شلوغ‌ترین بیمارستان‌های دولتی کابل، کار می‌کرد، گفت: «شمار بیماران در بیمارستان دولتی به‌مراتب بیشتر از قبل است، زیرا مراکز درمانی که در حومه شهر خدمات زایمان ارائه میکردند، اکنون از فعالیت بازمانده‌اند و مردم توان پرداخت مخارج بیمارستان‌های خصوصی را ندارند.»
با این حال، دکتر نسا محمدی با اشاره به آمار صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در مورد میزان مرگ مادران در اثر زایمان، گفت اگر آمار پراکنده گزارش‌های صندوق جمعیت سازمان ملل متحد را جمع کنیم، خود گواه ناقص بودن این آمار کلی است. بر اساس آمار این نهاد، ۵۳۱ مورد مرگ در هر ۱۰۰هزار مادر، متعلق به زنان بین ۱۵ تا ۱۹ ساله است و ۲۵۷ مورد دیگر مربوط به زنان بین سن ۲۰ تا ۲۴ سال است. جمع این دو رقم خود از مرز ۶۳۸ در هر ۱۰۰هزار نفر فراتر می‌رود.
دکتر محمدی بر رقم بالای مرگ‌ومیر مادران نوجوان تاکید کرد و گفت: «در یک سال اخیر، میزان مرگ‌ومیر مادران نوجوان حتی زیر ۱۵ سال افزایش یافته است، زیرا به‌دلیل مشکلات شدید اقتصادی، جنگ و نابسامانی اوضاع، مردم مجبور شده‌اند دختران کم‌سن‌و‌سال را وادار به ازدواج کنند.» او حتی از موارد ازدواج دختران زیر ۱۰ سال پس از تسلط طالبان بر افغانستان سخن گفت و احتمال مرگ مادران کم‌سن را بسیار بیش از تصور توصیف کرد.
بر اساس آمار صندوق جمعیت سازمان ملل متحد، ۲۸ درصد زنان ۱۵ تا ۴۹ سال در افغانستان، قبل از ۱۸ سالگی ازدواج کرده‌اند. این در حالی است که به گفته دکتر محمدی، عواقب زایمان برای مادران زیر ۱۸ سال مرگبار است و از میان زنانی که زیر ۱۶ سالگی زایمان می‌کنند، یک‌چهارم آنان به عفونت‌های ناشی از زایمان مبتلا می‌شوند که عواقبی وحشتناک برای زنان دارد.
پیش از تسلط طالبان بر افغانستان، با حمایت پروژه‌های بین‌المللی، مراکز درمانی کوچک در بیشتر مناطق دوردست، روستاها، و حومه‌های شهرها در افغانستان فعالیت داشتند که بیشتر خدمات بهداشتی به‌ویژه در بخش زنان و زایمان ارائه میکردند. با قطع حمایت‌های مالی بین‌المللی از افغانستان پس از ۱۵ اوت ۲۰۲۱، این مراکز کوچک درمانی به‌سرعت دچار کمبود امکانات و تجهیزات شدند و سرانجام، ۲۰۰۰ مرکز درمانی در سراسر افغانستان در اوایل سال ۲۰۲۲ بسته شد. این وضعیت سبب شد که فشار شدیدی به بیمارستان‌های بزرگ‌تر در مراکز شهرها وارد شود. این بیمارستان‌ها خود نیز از کمترین امکانات و تجهیزات برخوردارند و کمبود کادر درمانی از بزرگ‌ترین مشکلات آن‌ها شمرده می‌شود.
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد به‌تازگی گزارش داد که از طریق تیم‌های بهداشتی سیار و خانه‌به‌خانه، برخی خدمات بهداشتی به‌ویژه برای مادران و نوزادان در نقاط دوردست افغانستان ارائه می‌شود. در این بین، ایجاد درمانگاه‌های اورژانس در مرزهای پاکستان و ایران را می‌توان بخشی از پاسخگویی به نیازهای جدی بهداشتی در افغانستان دانست.
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در درخواست سال ۲۰۲۲ این نهاد، درصدد جمع‌آوری ۲۵۱.۹ میلیون دلار برای ادامه و گسترش خدمات برای رفع نیازهای بهداشت باروری و حفاظت از ۹.۳ میلیون زن افغان واجد شرایط باروری و زایمان است. از این میان، ۴ میلیون زن و دختر در سن باروری قرار دارند و ۲۸۹ هزار زن قرار است در سال جاری زایمان کنند.
