کارل فون کلاوزویتس، اندیشمند برجسته نظامی روس و نویسنده کتاب معروف «در باب جنگ»، می‌گوید: «پایتخت، مرکز قدرت و ثقل هر کشور است. بنابراین تصرف پایتخت در هر نبرد و لشکرکشی به معنای پیروزی نیروی مهاجم و شکست دولت است.»

با توجه به همین باور و اندیشه بود که ناپلئون بناپارت، امپراتور فرانسه، هنگامی‌که قصد حمله به روسیه را داشت، یک‌راست به سمت مسکو حرکت کرد و معتقد بود که به‌محض تاختن به قلب سیاسی روسیه (مسکو)،‌ الکساندر یکم، امپراتور روسیه، در برابر او زانو خواهد زد و برای جلوگیری از جنگ، همه شروط پیشنهادی ناپلئون را خواهد پذیرفت. اگرچه این پیش‌بینی ناپلئون به دلایل متعددی از جمله سردی هوا، چالش‌های جغرافیایی، فاصله طولانی خطوط امداد و تدارکات، بیماری‌های همه‌گیر، مقاومت ملی و مهم‌تر از همه بی‌میلی تزار به تسلیم، درست از آب درنیامد.

از سوی دیگر، بیسل لیدل هارت، مورخ نظامی و استراتژیست جنگی بریتانیایی، در رد اندیشه و راهبرد کلاوزویتس، با طرح گزینه رویکرد غیرمستقیم برای مبارزه، این پرسش را مطرح می‌کند که چرا رهبران نظامی به‌جای تاخت‌وتاز مستقیم نظامی به سراغ ترفندهای جنگی نمی‌روند تا هزینه‌های انسانی را کاهش دهند؟ هانیبال، سیاست‌مدار برجسته و فرمانده نظامی و ژنرال کارتاژ، در نبرد تاریخی خود علیه رومیان از همین راهبرد استفاده کرد و به پیروزی عظیمی دست یافت.

ادوارد نیکولای لوتواک، دانشمند برجسته آمریکایی، هم در کتاب خود به نام «کودتا»، می‌گوید که رمز موفقیت هر کودتا در کنترل پایتخت، محاصره و بستن تمام مسیرهای منتهی به آن نهفته است و با انتشار یک بیاینه از طریق رسانه رسمی دولت، کودتا به مرحله موفقیت می‌رسد.

اکنون با توجه به راهبردهای یادشده، آینده کی‌یف را چگونه می‌توان بررسی کرد؟

در جنگ اوکراین، ارتش روسیه دکترین نظامی‌ خود مبتنی بر ادامه آتش سنگین و تلاش برای رخنه در صفوف دشمن را نادیده گرفت و بی‌محابا از هر گوشه‌وکنار وارد خاک اوکراین شد. این در حالی است که حمله روسیه به اوکراین یک جنگ غافلگیرکننده نبود و رسانه‌های خبری و اجتماعی از مدتی پیش وقوع این جنگ را پیش‌بینی می‌کردند و دولت آمریکا هم از حمله قریب‌الوقوع و قطعی روسیه به اوکراین خبر می‌داد. حتی گفته می‌شود که تدارک برای این جنگ در سال ۲۰۱۴ و پس از الحاق کریمه و آغاز جنبش جدایی‌طلبی در دونباس آغاز شده بود.

پس از سقوط بندر خرسون در جنوب اوکراین و تهاجم روسیه به شمال در عمق حدود ۶۰ کیلومتری، چنین به نظر می‌رسید که ارتش روسیه در آستانه شکستن خطوط داخلی مقاومت اوکراین است و با دور زدن به عقب صفوف نیروهای اوکراین، ضربه شدیدی به آن‌ها وارد خواهد کرد و مسیر پیشروی به عمق اوکراین را باز می‌کند. اما تردیدی نیست که حمله به یک کشور بسیار آسان‌تر از اشغال آن است؛ زیرا هر مرحله بین تهاجم و اشغال، مستلزم راهبرد پویا و نظامی متفاوتی است.

آیا تصرف کی‌یف جایزه بزرگی برای رئيس‌جمهوری پوتین خواهد بود؟ آیا در حال حاضر روسیه در تلاش برای محاصره کی‌یف و جلوگیری از رسیدن سلاح‌های ناتو، به‌ویژه جنگ‌افزارهای آمریکایی به نیروهای جنگی مستقر برای دفاع از پایتخت اوکراین است؟ چرا پوتین قصد دارد کی‌یف را تصرف کند؟ چگونه می‌خواهد آن را تصرف کند؟ آیا می‌خواهد کی‌یف به هر قیمتی تسلیم روسیه شود، فارغ از اینکه این اقدام ممکن است به تسلیم یا نابودی کامل پایتخت اوکراین منجر شود؟

کی‌یف شهری بسیاری کهن و تاریخی است که در سال ۴۸۲ میلادی و ۶۶۵ سال پیش از مسکو تاسیس شد. علاوه بر آن، یکی از ۱۲ شهری است که در سال ۱۹۴۱ مقابل نازی‌ها ایستاد و شجاعانه مقاومت کرد. این شهامت و دلیری هنوز در خاطر همه شهروندان کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوروی مانده است.

اکنون در حالی‌ که نیروهای روسیه کی‌یف را از هر طرف محاصره کرده‌اند و در تلاش‌اند حلقه محاصره را تنگ‌تر کنند، پوتین با چه چالش‌های نظامی مواجه است؟

البته روسیه برای نزدیک شدن به مرحله تصرف کی‌یف به‌شدت به ایجاد پایگاه نظامی مجهز با جنگ‌افزارهای پیشرفته و تدارکات با نیروی کافی جنگی در نزدیکی پایتخت اوکراین نیاز دارد؛ زیرا تنها با بمباران نمی‌توان شهر را تصرف کرد. علاوه بر آن، با نزدیک شدن نیروهای روسی به حومه کی‌یف، جنگ خانه به خانه آغاز می‌شود و ارتش روسیه به فرض اینکه به برخی از مناطق اطراف شهر وارد شود، برای ادامه کنترل آن با چالش‌های بسیاری روبه‌رو می‌شود.

به گفته کارشناسان نظامی سازمان ملل متحد، پس از عملیات نظامی و به منظور تضمین ثبات و امنیت، در ازای هر ۵۰ غیرنظامی، حضور یک فرد نظامی ضرورت دارد. جمعیت اوکراین در حال حاضر حدود ۴۴ میلیون نفر است و اگر این رقم را بر ۵۰ تقسیم کنیم، نتیجه آن ۸۸۰ هزار می‌شود. به این معنی که برای حفظ ثبات و امنیت اوکراین به ۸۸۰ هزار نیروی نظامی-امنیتی نیاز است؛ آن هم در صورتی که مقاومت علیه نیروی متجاوز مسالمت‌آمیز باشد. البته اگر مقاومت به خشونت کشیده شود، مهار آن بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود.

مساحت کی‌یف ۸۳۰ کیلومترمربع است و این شهر در دو طرف رودخانه دنیپر به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌شود که پنج پل دو طرف شهر را به هم وصل می‌کنند. با توجه به ویژگی‌های نظامی، به نظر می‌رسد که روسیه در گام اول در تلاش است بخش غربی شهر را تصرف کند.

از سوی دیگر، جمعیت کی‌یف حدود سه میلیون نفر است که از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین، نیمی از آن‌ها شهر را ترک کرده‌اند. اکنون حتی اگر ۱۰ درصد باقی‌مانده برای حمایت از دولت زلنسکی سلاح بردارند، شمار آن‌ها به ۱۵۰ هزار جنگجو خواهد رسید و نیروهای روسی با مقاومت بزرگ ملی روبه‌رو خواهند شد. علاوه بر آن، در شهری که تراکم جمعیت آن سه هزار و ۲۹۹ نفر در هر کیلومترمربع است، جنگ خیابانی چقدر طول خواهد کشید؟

بنابراین، روسیه برای تصرف پایتخت اوکراین‌ با چالش‌های بی‌شمار نظامی و موانع دیگری مواجه خواهد شد و بعید است این جنگ با هزینه‌های بسیاری که دارد، به‌ این زودی‌ها برای روسیه به پیروزی و دستاورد تبدیل شود.